وسایل موسیقی در کتاب مقدس: دوران پادشاهان (1000 قبل از میلاد مسیح)

دوران پادشاهان (1000 قبل از میلاد)

در زمانی بحرانی در فرهنگ بنی اسرائیل که نظام پاتریارخ به تبعیت از کشورهای همسایه جای خود را به نظام پادشاهی داد، موسیقی اسرائیل کاملاً دچار تحول گردید. ابزار موسیقی توسعه یافتند و موسیقی به صورت حرفه ای در آمد.

از زمان حکومت نخستین پادشاه یعنی شاؤل به روایت کتاب سموئیل، داود جوان کینور (لیر) می نواخت. در دوران پادشاهی سلیمان معبد یهود بنا گردید. این معبد به عنوان مرکز بزرگ و اصلی پرستش مؤمنان یهودی ساخته شد و عبادات معمول در آن بیانگر ایمان به یک خدای واحد بود. موسیقی مذهبی را ساختۀ داود می دانند که هم نوازنده و هم سازندۀ ابزار موسیقی بود. او قوم لاوی را به حراست و ادارۀ موسیقی مذهبی معبد گمارد و بعدها لاویان به صف موسیقی دانان مقدس مبدل شدند. در هنگام حمل تابوت عهد به اورشلیم آساف، هیمان و یدوتون سنج، و لاویان دیگر نول Nevel (چنگی بزرگ و عمودی با ده سیم) و لیر و یکصد و بیست تن از آنان شیپور (هزوزرا) می نواختند (2توایخ 5: 12-14).

نول (Nevel) و سنج، ابزار کاملاً جدیدتری در معبد یهود بودند. تا قبل از آن در کتاب مقدس به این دو ساز اشاره نشده است زیرا امکان دارد در مراسم پرستش بتها از آن ها استفاده می گردید. بر اساس تفاسیر، دختر فرعون یعنی همسر سلیمان هزاران وسیلۀ موسیقی مصری را با خود به اسرائیل آورد.

نول یکی از سازهای زهی بود. اما از چه نوع؟ چنگ، زیتر (Zithere)، لیر یا عود؟ احتمالاً عود را باید حذف کرد زیرا این وسیلۀ موسیقی دارای سه تار بود. یوسفوس می نویسد نول دارای دوازده تار بود که با دستهای برهنه نواخته می شد. در بعضی منابع تعداد سیم های آن را ده ذکر کرده اند. در ترجمه های سپتواجنت و ولگیت بیشتر سالتریون (Psalterion) که نوعی سنتور است ترجمه شده ولی در واقع نول شکل خاصی از چنگ بوده است. سنتور از جمله سازهای مضرابی است که بیشتر به لیر شباهت داشته است. تارهای نول را از رودۀ گوسفند می ساختند در حالی که تارهای کینور را از رودۀ کوچک خوک درست می کردند. نول احتمالاً برای تقویت صدای لیر به کار می رفت. همان طور که گفته شد احتمالاً منظور نویسندگان مسیحی قرن سوم از اشاره به سالتریون Psalterion (که به سنتور یا قانون شباهت داشت) همان چنگ عبری بوده است. کلمۀ نول در 1سموئیل 10: 5 چنگ ترجمه شده است. در اشعیا 5: 12 به «عود» و در اشعیا 14: 11؛ عاموس 5: 23؛ 6: 5؛ نحمیا 12: 27؛ مزمور 57: 8؛ 92: 3؛ 33: 2؛ دانیال 3: 5 و 10: 15 به «بربط» ترجمه شده است که تمام این موارد انتقاد برانگیز است. عود که در واقع همان بربط ایرانی است از سازهای بسیار قدیمی است که دارای چهار سیم بوده که بعدها سیم پنجمی به آن اضافه شده است در ابتدا سیم های عود فرد بوده است و بعدها برای آن که صدای آن قوی تر شود هر یک را جفت بسته اند.

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس