سرشماری در دوران تولد مسیح: آیا لوقا در گزارش خود اشتباه کرده یا مخالفان مسیحیت؟

سرشماری در دوران تولد مسیح: آیا لوقا در گزارش خود اشتباه کرده یا مخالفان مسیحیت؟

یکی از بحث ‌برانگیزترین موضوعات مربوط به تاریخ تولد مسیح، روایت لوقا درباره “سرشماری زمان کرینیوس” است که دوباره در مرکز توجه منتقدان قرار گرفته است. برخی با اطمینان میگویند این گزارش تاریخی ناسازگار است، و بنابراین نمیتوان به آن اعتماد کرد، اما آیا واقعاً چنین است؟ آیا لوقا، که در بسیاری از جزئیات تاریخی به دقت یک مورخ حرفهای نوشته، در مهمترین واقعه زندگی عیسی چنین خطای بزرگی مرتکب شده؟ یا شاید ماجرا پیچیدهتر از آن است که در نگاه اول به نظر می‌رسد؟
در این مقاله، با نگاه موشکافانه، رد پای شواهد، اسناد و احتمالات را دنبال می‌کنیم تا ببینیم کدام روایت (لوقا یا ادعای مخالفان مسیحیت) بر پایه واقعیت است و کدام بر فرضیات سست استوار شده.
سرنخ‌‌ها پراکنده‌اند، تفسیرها متفاوت، اما حقیقت همیشه نشانه‌های خودش را دارد…
مخالفان مسیحیت می‌گویند: لوقا ادعا می‌کند تولد عیسی هم ‌زمان با “سرشماری کرینیوس” بوده. کرینیوس در سال ۶ میلادی فرماندار سوریه شد، که پس از مرگ هیرودیس (۴ قبل از میلاد) است. پس عیسی نمی‌تواند هم در زمان هیرودیس به روایت متی و هم در زمان کرینیوس به روایت لوقا متولد شده باشد.
این استدلال ظاهراً قوی است، اما تنها در صورتی که چند فرض حل ‌نشده دست‌نخورده باقی بمانند. و این دقیقاً همان جایی است که یک کارشناس وارد صحنه می‌شود.

• طرح پرسش‌:

یک کارشناس قبل از رد یک گزارش، همیشه سؤالاتی می‌‌پرسد:

۱. یک کارشناس منصف پیش از آن‌ که گزارشی تاریخی را رد کند، نخست می‌پرسد آیا منتقدان همه شواهد موجود را بررسی کرده‌‌اند یا تنها بخشی از اطلاعات را انتخاب کرده‌‌اند که فرضیه آنان را تأیید می‌‌کند.
در پژوهش‌های تاریخی، گزینش‌ در شواهد می‌تواند تصویری ناقص و گمراه‌‌کننده بسازد، اما متخصصی که با روش علمی کار می‌‌کند، تمام اسناد، منابع، کشفیات باستان‌‌شناسی و داده‌‌های هم‌‌عصر را کنار هم قرار می‌‌دهد و سپس نتیجه‌‌گیری می‌‌کند.
بنابراین اگر گروهی تنها یک یا دو مدرک را برجسته کرده و بقیه شواهد را نادیده گرفته باشند، نمی‌‌توان مخالفت آنان را معتبر دانست، چنان‌ که در ارزیابی گزارش‌های کتاب‌ مقدس نیز همین اصل مهم صدق می‌‌‌کند.

۲. آیا ممکن است در دوره آگوستوس تنها یک سرشماری انجام شده باشد؟
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که خود امپراتور آگوستوس در اسناد رسمی‌اش از چندین سرشماری سراسری در امپراتوری روم یاد کرده است، بنابراین انجام سرشماری‌های متعدد یک واقعیت تاریخی است، نه فرضیه. با این‌حال برخی منتقدان تصور می‌‌کنند لوقا حتماً به سرشماری معروف سال ۶ میلادی اشاره دارد، اما این نتیجه‌‌گیری هیچ ضرورتی ندارد.
اگر امپراتوری در طول آن دوره چندین سرشماری برگزار کرده باشد، که اسناد رومی آن را تأیید می‌‌کند، پس کاملاً منطقی است که لوقا به سرشماری دیگری، زودتر از سال ۶ میلادی، اشاره کند. بنابراین به ‌جای متهم کردن لوقا به اشتباه، بهتر است احتمال تاریخی سرشماری‌‌های متعدد را در نظر گرفت.
امپراتور روم (آگوستوس) در اسناد رسمی خود به سرشماری‌های متعدد امپراتوری اشاره کرده است. اگر امپراتوری روم چندین سرشماری داشته، چرا باید فرض کنیم لوقا حتماً به همان سرشماری سال ۶ میلادی اشاره می‌کند؟

۳. آیا ممکن است لوقا، که در انجیل خود و کتاب اعمال رسولان بیش از ۷۷ عنوان سیاسی، جغرافیایی و تاریخی را با دقتی کم‌‌نظیر ثبت کرده، ناگهان در یک مورد دچار اشتباهی بزرگ شده باشد؟
سِر ویلیام میچل رَمزی، باستان‌شناس برجسته بریتانیایی که ابتدا نسبت به دقت تاریخی لوقا شک داشت، پس از سال‌ها پژوهش میدانی در آسیای صغیر به این نتیجه رسید که لوقا یکی از دقیق‌‌ترین مورخان جهان باستان است.
وقتی یک محقق در ده‌ها مورد حساس، کاملاً صحیح ثبت می‌‌کند، منطقی نیست که در یک نقطه خاص دچار خطای فاحش شده باشد، مگر آن‌ که دلیل بسیار قوی و مستندی برای اثبات آن خطا وجود داشته باشد. از نظر کارشناسان، شاهدی که در کلیات و جزئیات قابل‌اعتماد است، به‌ سادگی نمی‌‌تواند در یک موضوع منفرد غیرقابل اعتماد تلقی شود.

مطابق قوانین بین‌المللی تمامی حقوق مربوط به مطالب و محتویات “دفاعیات مسیحی” محفوظ است. درج کامل مقالات “دفاعیات مسیحی” در سایر صفحات فیس بوک و وب‌ سایت‌ها، بدون ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم، اکیداً ممنوع و غیرقانونی است.

نویسنده: مهران پورپشنگ (کشیش کلیسای ایرانیان شادی در جنوب کالیفرنیا) دسامبر ۲۰۲۵، ۲۰ آذر ۱۴۰۴