آشنایی با قرآن و تفاوت اساسی آن با کتاب مقدس مسیحیان

آشنایی با قرآن و تفاوت اساسی آن با کتاب مقدس مسیحیان

قرآن متن مقدس دین اسلام است. بر اساس باور مسلمانان، کلمات قرآن به محمّد دیکته می شد و او هم برای پیروانش بازگو می کرد. کلمۀ قرآن در لغت به معنی «تلاوت کردن» است. محمد این پیام را حدود ششصد سال پس از مأموریت زمینی عیسی مسیح ارائه داد.

اسلام قرآن را بی نقص، ازلی و ابدی، و پیام زیبای خدا و تنها مدرک لازم برای اثبات محمّد به عنوان پیامبر می داند. قرآن پس از مرگ محمّد تنها به شکل شفاهی وجود داشت. در آن زمان بود که با تلاش چند تن از نخستین رهبران اسلامی به شکل نوشتاری گردآوری شد. قرآن کوتاه تر از عهد جدید کتاب مقدس است. بر اساس ادعای عالمان اسلامی تنها با مطالعۀ قرآن به زبان عربی می توانیم صحّت معنای آن را درک کنیم. الاهیات اسلامی بر اساس قرآن و سنت شفاهی مختلف در طی قرن ها شکل گرفته است.

اسلام می گوید که جبرئیل در رؤیایی بر محمّد ظاهر می شود و از او می خواهد که متن خاصی را حفظ کند. محمّد برای چندین سال این موضوع را با کسی درمیان نگذاشت و تصور می کرد شاید روحی پلید به او حمله کرده است. اما همسرش او را قانع کرد که اشتباه فکر می کند. بنابراین بشارت دین خود را بر اساس آن کلماتی که دریافت کرده بود آغاز کرد. او در طی بیست و اندی سال به تدریج پیام های بیشتری دریافت کرد. پیروان محمد گفته های او را حفظ می کردند، و قرآن به این روش کاملاً به شکل شفاهی نگه داری می شد.

پیام اصلی قرآن این است که انسان از حقایقی که الله به مردانی مانند نوح، ابراهیم، موسی و عیسی ارائه کرده بود، دور افتاده است. بر اساس گفتۀ محمّد، بشر گفته ها و پیام الله را به انحراف کشانده و تحریف کرده است و قرآن پیام نهایی و مؤثق خدا به بشر است. انسان فراخوانده شده تا تسلیم الله شود: کلمۀ اسلام در لغت به معنای تسلیم است. قرآن همچنین به مسلمانان دستور داده است تا با پیروی از دستورات خدا و با استفاده از روش های جنگی (جهاد) پیام اسلام را در سرتاسر جهان منتشر کنند.

بخش وسیعی از کتاب مقدس یهودی-مسیحی علاوه بر الاهیات شامل تاریخ نیز می باشد، در حالی که بخش اعظم قرآن الاهیاتی است. اکثر متن قرآن به ماهیت الله، خلقت، تعهدات انسان و زندگی پس از مرگ اختصاص داده شده است.

گردآوری قرآن: ابوبکر و عثمان

پس از مرگ محمّد، بقای قرآن کاملاً به حافظان (کسانی که تمامی قرآن را حفظ بودند) و قاریان قرآن (کسانی که بخش های زیادی از آن را حفظ بودند و آن را از بر می خواندند) بستگی داشت. این منابع به تدریج کاهش یافتند. گسترش نظامی امپراتوری اسلام باعث شد تا حافظان و قاریان در جنگ ها کشته شوند. در نتیجه، رهبران اسلامی فرایند ثبت قرآن به صورت نوشته را آغاز کردند. این فرایند شامل استفاده از حافظۀ حافظان باقی مانده و قطعات متون مختلف بود. نتیجۀ این اقدام، یک نسخۀ نهایی بود که توسط ابوبکر نگه داری می شد.

با این وجود، با گسترش اسلام، تفاوت ها و تناقض ها در قرآن نیز افزایش یافت. این مشکلات به دلیل حفظ کردن قرآن توسط حافظان آن و مطالب موجود بر روی برگ درختان و استخوان و اختلاف نظرهای بین مسلمانان دربارۀ سخنان محمّد به وجود آمد. این اختلاف ها تا اندازه ای جدی بودند که باعث بروز خشونت می شدند. عثمان، خلیفۀ بعدی مسلمانان، دستور داد تا همۀ نسخه های نوشته شدۀ قرآن و قطعات نوشته شده را جمع آوری کنند. سپس این مواد در اختیار گروهی از عالمان قرار گرفت که مأمور شناسایی کلمات و تلفظ های درست بودند. عثمان پس از اتمام این کار یک نسخۀ کتبی از قرآن را به مناطق مختلف امپراتوری فرستاد و دستور داد تا تمام نسخه های قبلی موجود به هر شکلی که وجود دارند نابود شوند.

همۀ این مراحل در طول سی سال پس ار مرگ محمّد انجام شد.

این موضوع در تضاد کامل با تاریخ عهد جدید است. قرآن پس از مرگ محمّد دو مرتبه به شکل هدفمند گردآوری شد، و در هیچ یک از این دو مرتبه نسخه های فراوانی منتشر نشدند. این فرایند کاملاً زیر نظر رهبران اسلامی انجام شد. پس از نسخۀ دوم، بقیۀ نسخه ها عمداً نابود شدند. به طور خلاصه، قرآنی که امروز می بینیم نتیجۀ یک فرایندِ به شدت کنترل شده توسط تعداد محدودی از افراد خاص بود. هیچ راهی وجود ندارد که بدانیم آیا متن اصلی تغییر کرده و یا تا چه اندازه تغییر کرده است.

از سوی دیگر عهد جدید توسط نویسندگان مختلف و در زمان و مکان های مختلف نوشته شد و در دوره ای منتشر شد که مسیحیت در واقع غیرقانونی بود. متون عهد جدید آزادانه، به طور مستقل و به تعداد زیاد نسخه برداری می شد. این فرایند بدون کنترل مرکزی یا محدودیت انجام می شد. نتیجۀ آن چیزی است که امروز می بینیم: هزاران هزار کتاب مقدس در نواحی مختلف جهان. هیچ نوع گروه یا کلیسای دولتی هرگز قادر به کنترل محتویات کتاب مقدس نبوده است. هر گونه خطای نسخه برداری یا تغییر، به روشنی مشخص می شود. در دوره ای که امپراتوری روم اهمیت دادن به کتاب مقدس را آغاز کرد، یعنی سیصد سال بعد، نسخه های کتاب مقدس برای قرن ها در جریان بودند. بنابراین جایگزین کردن نوشته ها یا نسخه های کنترل شده امکان پذیر نبود.

به طور خلاصه می توان چنین نتیجه گرفت: این که نسخۀ امروزی کتاب مقدس همان کلمات اصلی نویسندگان آن است بسیار منطقی تر است تا این که بگوییم قرآن سخنان دقیق محمد است.

ساختار قرآن: آیه ها و سوره ها

قرآن 114 فصل یا سوره دارد. هر یک از  این فصل ها یا سوره ها نام خاصی دارد تا راحت تر شناسایی شوند. این فصل ها به جای ترتیب زمانی تقریباً بر اساس طولانی یا کوتاه بودن مرتب شده اند. سوره هایی که آیه های بیشتری دارند معمولاً جزو فصول آغازین هستند و سوره های کوتاه تر در انتها قرار دارند. در مورد کتاب مقدس، طول آیه ها بسیار متفاوت است. فصل های قرآن نه تنها به ترتیب زمانی نیستند بلکه اغلب مطلب مطرح شده در یک آیه با آیۀ بعدی به طرز فاحشی از هم تفاوت دارند.

در حالت کلی، متن قرآن بسیار کوتاه تر از متن کتاب مقدس است. اندازۀ نسبی آن به شمارش کلمات یا حروف بستگی دارد. به طور تقریبی، قرآن کمی بیشتر از نصف عهد جدید و کمتر از یک چهارم عهد قدیم است.

محتوای قرآن را می توان به دو بخش تقسیم کرد: سوره های مدنی و سوره های مکّی. این تقسیم بندی در رابطه با دو مرحلۀ فعالیت های محمّد صورت گرفته یعنی اول هنگام سکونتش در مکّه و سپس در مدینه. خصوصیت اسلام، پیام محمّد و کلمات قرآن با مهاجرت او از مکّه به مدینه به طرز فاحشی تغییر کرد.

محمّد در مکّه نسبتاً قدرتی نداشت و مورد آزار و تمسخر قرار می گرفت. ماهیت و محتوای سوره های مکّی بر صلح، هم زیستی مسالمت آمیز و عدم اجبار تأکید داشتند. کسانی که ادعا می کنند اسلام دین صلح است، برای دفاع از عقیدۀ خود از همین آیه ها استفاده می کنند. محمّد در مدینه به یک فرماندۀ قدرتمند تبدیل شد. سوره های مدنی؛ از اواخر عمر محمد تا روزهای آغازین امپراتوری اسلامی؛ به شدت حالت تهاجمی و خشن دارد.

جالب توجه است که در قرآن مفهومی به نام نسخ یا «جابجایی» وجود دارد که بر اساس آن، سوره و آیه های جدیدتر که اعتبار بیشتری دارند جایگزین سوره و آیه های قبلی می شود. در واقع به این معنی که گفته های جدید، قبلی ها را منسوخ می کند. اصل نسخ اغلب به منظور توجیه تناقضات موجود در قرآن از جانب مسلمانان در مباحث و مناظرات به کار می رود، مخصوصاً در توجیه تفاوت های لحنی که در سوره های مکی و مدنی به کار رفته است.

تفسیر و کاربرد قرآن: حدیث و تفسیر

قرآن همان جایگاهی را که کتاب مقدس در مسیحیت دارد، در دین اسلام ندارد. توافق ها و همچنین تفاوت های مهمی میان آن ها وجود دارد. مسلمانان معتقدند که قرآن پیام کامل و ابدی الله است، این ادعا به موازات عیسی به عنوان پیام (کلام) کامل و ابدی خدا در مسیحیت قرار دارد.

تفسیر قرآن پیچیده تر از تفسیر دیگر متون دینی می باشد. اکثر مسلمانان نمی توانند به مطالعۀ عمیق قرآن عربی بپردازند، درست مانند اکثر مسیحیان که نمی توانند در سطوح حرفه ای متن عبری یا یونانی کتاب مقدس را مطالعه کنند. اکثر مسلمانان جهان به زبان اصلی قرآن یعنی عربی صحبت نمی کنند. مسیحیان به ترجمه های مختلف کتاب مقدس دسترسی دارند. اما بر اساس الاهیات اسلامی، قرآن را فقط به زبان عربی می توان به طور کامل متوجه شد. بر اساس باور مسلمانان، معجزۀ قرآن در زبان و ساختارِ به ظاهر کاملش است. بنابراین از نظر اسلام ترجمۀ قرآن غیرممکن است. هر نوع تغییر، مثلاً ترجمه به زبان دیگر، منجر به تفسیر آن می شود. اکثر غیرمسلمانان از این موضوع برای رد ادعای معجزه بودن قرآن استفاده می کنند.

ماهیت متن کوتاه و اساساً شفاهی قرآن اولیه باعث گسترش حدیث یا سنت شفاهی (سینه به سینه) شد. علمای اسلامی نظرات مختلفی را از سوی کسانی که شخصاً محمد را می شناختند جمع آوری کردند و این اظهار نظرها خاطراتی از سخنان خود محمد در مورد قرآن و کاربرد صحیح اسلام بود. این نظرات معمولاً از زنان محمّد، اصحاب و نزدیکان محمد جمع آوری می شدند؛ البته همۀ این نکات سنّتی مورد قبول هر مسلمانی نیست. در واقع، اختلافات بین مکاتب اصلی الاهیات اسلامی دور این مسئله می گردد که کدام حدیث قابل قبول و کدام یک غیر قابل قبول است.

مانع زبانی، ماهیت بی نظم و آشفتۀ متن قرآن و وجود حدیث باعث می شود قرآن بسیار مبهم تر از کتاب مقدس مسیحیان باشد. یک مسلمان معمولی به هزاران هزار سنت های شفاهی که احادیث را تشکیل می دهند، دسترسی ندارد. به جرأت می توان گفت که نقش قرآن در اسلام را بدون حدیث نمی توان به درستی درک کرد. از این حیث اگرچه یک مسلمان قرآن را به عنوان مهم ترین متن دینی خود می شمارد، باید پذیرفت که این کتاب تنها بخشی از  متون دینی یک مسلمان است.

در نتیجه، مسلمانان برای درک قرآن و به کار بردن آن به شدت نیاز به تفسیر تحلیلی آن دارند. این تفاسیر، تلفیقی از توضیحات متن قرآن و نظریات علمای مختلف اسلامی است.

ادعای رقابت: قرآن و کتاب مقدس

اسلام رابطۀ پیچیده ای با کتاب مقدس دارد که بخش کوچکی از آن به دلیل بیاناتی است که در قرآن آمده است. در تئوری، مسلمانان معتقدند که الله (خدا) وحی مکتوب را به مردانی مانند موسی و داوود ارائه داد که عیسی هم شامل این مردان می باشد. به نظر می رسد که قرآن در برخی از بخش های خود مطالعۀ کتاب های این مردان را توصیه می کند. در بخش هایی هم به نظر می رسد به تحریف شدن این کتاب ها اشاره می کند. قرآن همچنین ادعا می کند الله اجازۀ تغییر کلامش را به کسی نمی دهد. در بعضی قسمت ها هم می گوید مسیحیان خدا، عیسی و مریم را می پرستند که برداشتی کاملاً اشتباه از تعالیم مسیحی است.

به طور خلاصه، کتاب مقدس به عنوان قوی ترین مدرک تجربی بر علیه اعتبار قرآن است. نسخه هایی از کتاب مقدس در موزه ها نگه داری می شود که قرن ها پیش از تولد محمد نوشته شده اند. ادعای تحریف شدن متن کتاب مقدس مورد تأیید نیست و متن کتاب مقدس با قرآن و ادعایی که می کند به هیچ عنوان موافق نیست.

در حالی که مسلمانان به قرآن احترام می گذراند اما جایگاه قرآن در اسلام مانند جایگاه کتاب مقدس در مسیحیت نیست. نگارش، محتویات، هویت و تاریخ آن به شدت با ویژگی های کتاب مقدس تفاوت دارند. و در پایان باید اذعان داشت که اعتبار قرآن به هیچ عنوان با اعتبار بی نظیر کتاب مقدس قابل قیاس نیست.

برگرفته از وب سایت: www.gotquestions.org