چه شرایطی برای دعای مؤثر لازم است؟

چه شرایطی برای دعای مؤثر لازم است؟

هر چند دعا یک ساختار خاص از واژگان با اعمال از پیش تعیین شده نیست، ولی باز هم شرایطی وجود دارد که با رعایت کردن آن ها می توان دعایی تأثیرگذار به حضور خدا تقدیم کرد‌:

(۱) ما باید ایمانی حقیقی و بی ریا داشته باشیم و با همین ایمان، اطمینان داشته باشیم که خدا دعاهایمان را می شنود، و قادر است آنچه که لازم و مناسب باشد را به انجام رساند. عیسی به صراحت می گوید: «آنچه در عبادت سؤال می کنید، یقین بدانید که آن را یافته اید و به شما عطا خواهد شد» (مرقس ۱۱: ۲۴). او به پدرِ آن پسر دیو زده گفت: «اگر می توانی ایمان آری، مؤمن را همه چیز ممکن است» (مرقس ۹: ۲۳). نویسندۀ عبرانیان ما را این طور تشویق می کند: «پس به دل راست، در یقین ایمان…نزدیک بیابیم» (عبرانیان ۱۰: ۲۲). همچنین، یعقوب هر کس را تشویق می کند تا «به ایمان سؤال بکند و هرگز شک نکند» (یعقوب ۱:۶؛ م.ک با ۵: ۱۵).

(2) همچنین دعا در نام عیسی باشد. این امر صرفاً بدین معنا نیست که ما در پایان دعایمان عبارت «به نام عیسی» را اضافه کنیم تا خدا صدایمان را بشنود. در کتاب مقدس، انجام عملی در نام یک شخص به معنای انجام آن با اقتدار و تأیید آن شخص است. انجام عملی در نام یک شخص یعنی آگاهی از این که ما آن شخص را شناخته و آن چه را انجام می دهیم که می دانیم او را خشنود می سازد، بنابراین، در حینی که دعا می کنیم باید از قدرت، اشتیاق و خشنودی عیسی در رفع نیازهایمان آگاهی داشته باشیم‌. دعا کردن به این شکل، ایمان ما را نیز بنا کرده و این اطمینان را به ما می بخشد که همه چیز تحت کنترل اوست‌. خود عیسی به ما چنین تعلیم می دهد: «و هر چیزی را که به اسم من طلب کنید به جا خواهم آورد» (یوحنا ۱۴: ۱۴). این امر یعنی اگر دعاهای ما در هماهنگی با شخصیت و مقاصد عیسی به خدا تقدیم شوند یعنی ما تشخیص دهیم که او چه کسی است و می خواهد از طریق ما چه کاری انجام دهد، این دعاها بسیار موثر خواهند بود (یوحنا ۱۴: ۱۳).

(3) تأثیر دعا زمانی بیشتر می شود که ما اموری را از خدا درخواست کنیم که در ارادۀ کامل او قرار دارند (یعنی، اهداف، نقشه ها و خواسته های خدا). «و این است آن دلیری که نزد وی داریم که هر چه بر حسب ارادۀ او سؤال نماییم، ما را می شنود». (اول یوحنا ۵: ۲۴؛ ر.ک به مقالۀ اراده خدا). عیسی در دعایی که به عنوان نمونه به ما یاد داد (دعایی که اغلب دعای ربانی نامیده می شود)، این اصل را می آموزد: «ارادۀ تو چنان که در آسمان است بر زمین نیز کرده شود» (متی ۶: ۱۰؛ م.ک با لوقا ۱۱: ۲؛ همچنین به دعای خود عیسی در جتسیمانی، درست قبل از مرگش، توجه کنید، متی ۲۶: ۴۲). ما ارادۀ خدا را بیشتر از روی آن چه که وی در کتاب مقدس برایمان مکشوف کرده می شناسیم. ما می توانیم مطمئن باشیم که خدا هر دعایی که واقعاً بر پایۀ وعده ها و انگیزه هایی که در کلامش مکشوف ساخته و به حضورش تقدیم می شود را می شنود و پاسخ می دهد. ایلیا مطمئن بود که خدا با فرستادن آتش و باران به دعایش پاسخ می دهد. ایلیا مطمئن بود که خدا قبل از دعای ایلیا بر وی مکشوف شده بود (اول پادشاهان ۱۸: ۱). او کاملا ًمطمئن بود که هیچ کدام از خدایان دروغین قادر نیستند به دعاهای پیروانشان پاسخ دهند ولی خدای اسرائیل که ایلیا قدرتش را شناخته بود، می توانست دعای خادمش را که بر طبق ارادۀ خدا از او درخواست می کرد بشنود و پاسخ دهد (اول پادشاهان ۱۸: ۲۱-۲۴). بعضی وقت ها، ارادۀ خدا طبق زمانی مکشوف می شود که ما به طور جدی در پی ارادۀ او هستیم. این دانش یعنی شناخت ارادۀ خدا تنها از طریی دعا، مطالعۀ کتاب مقدس و تلاش در جهت انجام آن چه که از ما خواسته شده به دست می آید. هر گاه احساس کنیم که ارادۀ خدا را برای یک امر یا در یک مورد خاص به طور قطع می دانیم، می توانیم با اطمینان و ایمان دعا کنیم که خدا پاسخ ما را می دهد (اول یوحنا ۵: ۱۴).

(4) نه تنها لازم است که ما بر طبق ارادۀ خدا دعا کنیم، بلکه در ارادۀ او نیز زندگی کنیم تا او نیز به دعاهایمان پاسخ مثبت بدهد. خدا فقط در صورتی آن چیزهایی که در دعا از او می خواهیم را به ما می دهد که در هماهنگی با خواسته ها و انگیزه های درست و پاک خود او از وی درخواست کنیم. عیسی به ما می گوید «اول ملکوت خدا و عدالت او را بطلبید» (متی ۶: ۳۳) او از ما محافظت نموده و همۀ نیازهایمان را برآورده خواهد ساخت. یوحنای رسول، یکی از نزدیک ترین پیروان عیسی در حین زندگی اش روی زمین، نوشته است که «هرچه سؤال کنیم، از او می یابیم، از آن جهت که احکام او را نگاه می داریم و به آنچه پسندیدۀ اوست، عمل می نماییم» (اول یوحنا ۳: ۲۲)‌. اطاعت از فرامین خدا، پیروی از دستوراتش، محبت نمودنش و تلاش برای انجام آنچه که پسندیده اوست همگی برای دریافت پاسخ دعا ضروری هستند. وقتی یعقوب نوشت که دعاهای عادلان در عمل قدرت و تأثیر زیادی دارند، داشت به «عادلان» در قالب مفهومی دوگانه اشاره می کرد. اولین جنبه از مفهوم عادل به قرار داشتن شخص در ارتباط درست با خدا از طریق ایمان به مسیح اشاره دارد. سپس عدالت در مفهوم داشتن زندگی درست بر طبق معیارهای خدا، همانطور که ایلیای نبی در زندگی اش نشان داد تعریف شده است (یعقوب ۵: ۱۶-۱۸؛ م.ک با مزامیر ۳۴: ۱۳-۱۴). موسی یک نمونۀ خوب دیگر محسوب می شود‌. خدا به روشنی بیان می کند که دعاهای موسی برای قومش به این دلیل مؤثر بود که او در ارتباطی وفادارانه با خدا قرار داشت و دائماً از او اطاعت می کرد (خروج ۳۳: ۱۷). اما مزمورنویس می گوید که اگر در زندگی خود در گناه بمانیم، خدا دعاهایمان را نخواهد شنید (مزامیر ۶۶: ۱۸؛ یعقوب ۴: ۳). فقدان این نوع رفتار دلیل اصلی عدم گرفتن پاسخ مثبت از دعاها برای اسرائیلیان بود. وقتی آن ها سبک زندکی شریرانۀ بت پرستان را الگوی زندگی شان قرار می دادند (اشعیا ۱: ۱۵)، خدا به دعاهایشان جواب نمی داد. ولی خدا این را نیز می گوید که اگر قومش «متواضع شوند، و دعا کرده، طالب حضور من باشند، و از راههای بد خویش بازگشت نمایند، آنگاه من از آسمان اجابت خواهم فرمود، و گناهان ایشان خواهم آمرزید و زمین ایشان را شفا خواهم داد» (دوم تواریخ ۷: ۱۴؛ م.ک با ۶: ۳۶-۳۹؛ لوقا ۱۸: ۱۴). یک رابطۀ درست با خدا به حدّی در فرآیند دعا نقش مهمی ایفا می کند که حتی دعا برای آمرزش قوم که به وسیلۀ کاهن اعظم در روز کفاره به حضور خدا تقدیم می شد نیز در صورتی که خود کاهن آیین مربوط به پاک شدن گناه خودش را اول انجام نمی داد، دعایش شنیده نمی شد (خروج ۲۶: ۳۳؛ ر.ک به مقالۀ روز کفاره).

(۵) بالآخره، اگر بخواهیم دعاهایمان مؤثر باشند باید صبور باشیم. لازم است که ما دائماً درخواست کنیم تا به پاسخ برسیم. این نکتۀ اصلی داستان بیوه زنی است که در لوقا ۱۸: ۱-۷ ثبت شده است (لوقا ۱۸: ۱). فرمان عیسی مبنی بر «طلبیدن…جستن…کوبیدن» (متی ۷: ۷-۸) به ما تعلیم می دهد تا صبورانه و با اصرار دعا کنیم (متی ۷: ۷-۸). البته این حقیقت بدین معنا نیست که ما باید دائماً در مورد یک مسئلۀ مشخص از خدا سوال کنیم. همچنین به این معنا نیست که ما به این که خدا صدایمان را می شنود به اندازۀ کافی ایمان نداریم. دعای مستمر یعنی به جای نگران شدن در هر شرایطی که برایمان رخ می دهد، ما از کنترل خدا بر شرایط، اطمینان حاصل می کنیم و این حقیقت را در ذهن می آوریم که او قادر است بهترین را انجام دهد. پولس رسول نیز به ما اصرار می کند تا خودمان را وقف دعا کنیم (کولسیان ۴: ۲؛ اول تسالونیکیان ۵: ۱۷). قوم وفادار خدا در طول تاریخ این اصل را به خوبی تشخیص داده اند. برای مثال، اسرائیلیان یک بار در جنگشان علیه عمالیقیان پیروز شدند. ولی این پیروزی فقط به این دلیل حاصل شد که موسی دائماً دستهایش را به حضور خدا برافراشته بود و دعا می کرد (خروج ۱۷: ۱۱). پس از این که ایلیا پیغام نبوتی خود را از خدا دریافت کرد که بر طبق آن قرار بود به زودی از آسمان باران ببارد، این نبی بزرگ به دعا کردن ادامه داد تا ریزش قطرات باران را از آسمان مشاهده کرد (اول پادشاهان ۱۸: ۴۱-۳۵). در واقعه ای که کمی قبل به آن اشاره شد، این نبی بزرگ خدا، برای مدتی طولانی دعا کرد تا خدا جان پسر مردۀ بیوه زنی را به او بازگرداند. او از خواندن نام خدا سر باز نزد تا این که بالآخره او به دعایش پاسخ داد (اول پادشاهان ۱۷: ۱۷-۲۳).