دیدگاه کلیساهای ارتدوکس: راز قربانی مقدس

راز قربانی مقدس

منشا، بنیانگذاری و معنای آن

“دیدگاه کلیسای ارتدکس”

نان قربانی مقدس که بدن مسیح است را تغذیه نموده و خود کلیسا را تبدیل به بدن مسیح می نماید. راز قربانی مقدس، نقطه مرکزی زندگی مسیحیت می باشد.

اسرائیلیان قدیم را رسم بر این بود که عید “برکات” را جشن بگیرند تا بدین سان مراتب شکرگزاری خود را نسبت به خدا برای تمام نعمتهای وی ابراز دارند. هدف اساسی خادمین خدای قادر مطلق از برگزاری این عید، قدردانی از عطایای الهی و تکریم خاطره این عطایا همراه با حس قدر دانی، شکرگزاری و اظهار امتنان (که لغت یونانی آن اوکاریستا است) می باشد و به وسیله همین شکرگزاری مداوم است که انسان کار آفریدگار را باز شناخته و مراتب قدر دانی خود را بیان نموده و به همین نام تمام آفرینش جلال او را به وی “بر می گرداند”. انسان که ضمیر آگاه خلقت است با این حالت امتنان و تشکر مداوم پیوند متحرک کننده خلقت و خالق را باز شناخته، مراتب قدر دانی خود را ابراز می دارد و به وسیله همین یادآوری حق شناسانه، محبتی را که بین آفریدگار و خلقتش وجود دارد محفوظ داشته از این طریق هماهنگی عالم را استوار می سازد.

پس مسیح در شامگاه پنجشنبه مقدس چنین آیین “برکتی” را با جلوس خود بر سر سفره شاگردان برگزار نمود. این موضوع پس از خواندن روایت لوقای قدیس (22: 17-20) و مقایسه آن با مراسم برکت غذای یهودی که در کتاب میشنا تشریح شده، به وضوح آشکار می گردد.

در ابتدای این مراسم با گفتن: “خجسته باد خداوند ما خدا، مالک قرون که این میوه مو را به ما می دهد”. پیاله برای بار اول برکت داده می شود. و به همین دلیل عیسی پیاله را برای اولین بار (آیه 18) برداشته می گوید “تا ملکوت خدا نیاید از میوه مو دیگر نخواهم نوشید” (آیه 18).

چنانچه خدمتکاری حضور نداشت جوانترین عضو خانواده کوزه ای آب می آورد تا پیر خانواده دستهایش را بشویید و این همان چیزی بود که یوحنای قدیس، جوانترین رسولان انجام داد اما عیسی کوزه را از دست وی گرقته شروع به شستن پایهای رسولان خود کرد (یوحنا 13: 17-17).

سپس پیر خانواده نان را بر می داشت و آن را پاره کرد می گفت: خجسته باد خداوند ما خدا، پادشاه قرون که نان را از زمین به وجود می آوری، خدای را سپاس گوییم که ما را از پری خود تغذیه می نماید. در همین جاست که عیسی “نان را گرفته شکر نمود و پاره کرده و به ایشان داد و گفت این است بدن من که برای شما داده می شود این را به یاد من به جای آرید” (لوقا 22: 19). پس عیسی حرکت سنتی پیر خانواده یهودی را تکرار می کند ولی با مشخص کردن نان به عنوان بدنی که بر روی صلیب به خاطر زندگی دنیا عطا خواهد شد مفهوم کاملاً جدیدی به این مراسم می بخشد.

بعد از شام پیر خانواده پیاله را برای بار دوم برداشته آن را برکت می داد و به همین سبب “بعد از شام همین کار را انجام داد” پیاله را برای بار دوم گرفت و گفت “این پیاله عهد جدید است در خون من که برای شما ریخنه می شود” (آیه 20). به این ترتیب دو بار برکت دادن پیاله که فقط لوقای قدیس آن را ذکر می کند، روشن می شود. ولی عیسی بار دیگر با نامیدن خون خود به عنوان شراب به این برکت دادن ها مفهوم جدیدی می بخشد، خونی که فردای آن شب بر صلیب ریخته خواهد شد و به این طریق، عهد جدیدی را بین خدا و انسانها مهمور خواهد ساخت.

پولس قدیس روایت لوقا در 1قرنتیان 11: 23-26 با افزودن جمله ای چنین تکمیل می نماید: “هر گاه این نان را بخورید و این پیاله را بنوشید موت خداوند را اعلام می نمایید تا هنگامی که باز آیم”.

پس از برکت دادن غذا و تقدیم تشکر آمیز نان و شراب به خدایی که خود آنها را عطا کرده و با تقدیم عیسی در فردای آن شب، یعنی جمعه مقدس همراه بوده است. تقدیم بدن و خون بر صلیب که به انعقاد عهد جدید بین خدا و قومش از طریق قربانی عیسی برای آمرزش گناهان خواهد انجامید. “این را به یاد من به جا آرید…تا هنگامی که باز آیم” از این به بعد برگزاری این شام با یادآوری حاکی از حق شناسی مرگ و رستاخیز نجات دهنده ما که قوم خود را به سرزمین موعود ملکوت خویش وارد خواهد نمود، مرتبط خواهد بود. از زمان رستاخیز مسیح تا بازگشت او ما خاطره تمام اعمال نجات بخش وی را از روز رنج و مرگش تا ظهور ثانی به وسیله برگزاری این شام گرامی می داریم. ولی این گرامی داشت یا ذکر که لغت عبری آن “ذکرون” است تنها یادآوری یک خاطره و یک تفکر محض نیست بلکه سهیم شدن و شراکت دسته جمعی در “یادآوری” رویدادهای نجات بخش مرگ، قبر، رستاخیز، صعود، جلوس به دست راست پدر و بازگشت خداوند که اهمیت جاودانی دارند می باشد. این رویدادها که در زمان معینی از تاریخ اتفاق افتاده اند، انسانهای همه دوران ها را نجات می دهند و زمانی که ما این رویدادها را در یاد بود آیین سپاسگزاری یادآوری می کنیم از دایره زمان خارج می شویم تا در حرکت جاودانی پسر خدا که برای راهنمایی قومش به سوی ملکوتش از میان خود گذر می کند شرکت نماییم.

به وسیله کار روح القدس، یادآوری یا انجام مراسمی در برهه ای زمان به صورت سهیم شدن و مشارکت در حرکت جاودانی پسر در می آید چون در واقع روح القدس “آنچه را که عیسی گفت به یاد ما می آورد” (یوحنا 14: 26)…”بر او شهادت می دهد” (15: 26) “از آنچه آن من است خواهد گرفت و به شما خبر خواهد داد” (16: 14). بنابراین توسط روح القدس است که انجام مراسمی تبدیل به مشارکت و سهیم شدن می شود.

اکنون اهمیت آیین نیایش را می توان به خوبی درک نمود. هر آنچه مسیح برای انسانها انجام داد، انجام می دهد و انجام خواهد داد توسط این آیین به ما می رسد و این آیین محل راستین “ملاقات ما با عیسای نجات دهنده است”. طی این آیین است که –در عین انتظار ضیافت ملکوت- جشن عروسی عیسی و عروسش برگزار می شود. طی این آیین ما با شرکت در راز خون و بدن عیسی به همراهی برادران خود در راز کلیسا شرکت نموده و با دریافت بدن و خون عیسای رستاخیز کرده در راز بدن او داخل شده و به تعمق در رستاخیز وی می پردازیم.

همه اینها را با مطالعه جزئیات برگزرای آیین نیایش بهتر درک خواهیم نمود ولی واضح است که شرکت در راز نان و شراب، راز محبتی است که بیش از آنچه خودش به ما بفهماند  در ما زندگی می کند و البته شرکت در خود آیین با اهمیت تر از توصیف آن می باشد.