مروری بر کتاب “اناجیل قابل اعتماد هستند” نوشتۀ پیتر جِی ویلیامز

مروری بر کتاب “اناجیل قابل اعتماد هستند” نوشتۀ پیتر جِی ویلیامز

ادعاهای مسیحیت در باره هویت عیسای ناصری است که تعیین کننده ثبات و سقوط آنها می باشد. انجیل های عهد جدید  بیشترین اطلاعات را در مورد این شخصیت بی نظیر به ما ارائه می دهند. بنابراین سؤالی که هر فرد متفکر برای ارزیابی مسیحیت باید به آن پاسخ دهد این است که: اناجیل چقدر قابل اعتماد هستند؟

پیتر جی ویلیامز (Peter J. Williams) درکتاب کوچک جدید خود تحت عنوان “اناجیل قابل اعتماد هستند” به این موضوع مهم پرداخته. گاهی ویلیامز؛ محقق عهد جدید و مدیر خانه تین دِیل در کِمبریج؛ شواهد ومدارکی را که در دسترس است مورد آزمایش قرار داده اما قابل ذکر است که او این کار را به روشنی و اختصارِ قابل تحسین انجام داده. موارد مورد بحث او در این کتاب شامل ماهیت و محتوای انجیل و نحوۀ ترکیب آن است. وفاداری به سُنَّت شفاهی برای حفظ تعالیم و اعمال عیسی مسیح و پاسخ به این سؤال که  چه مدارک و شواهدی در بارۀ چنین وقایع شگفت انگیزی قابل اعتماد هستند.

نمای کلی بی نظیر

چندین بخش شامل زمین خوب شخم خورده، اما دارای پیچ و تاب های جالب توجهی است. ویلیامز فهرستی از تمام شهادت های اصلی غیر مسیحی راجع به عیسی مسیح را که از همان زمان های اولیه به دست آمده، به ما ارائه می دهد. گاهی نیز با حالتی طعنه آمیز اظهار می دارد که این شهادت ها چه مقدار تلویحی می باشند. به عنوان نمونه، اشارۀ بدون شک یوسفوس به یعقوب یعنی برادر ناتنی شخصی که مسیح معرفی می شد، به ما یادآور می شود که این رهبر اولیۀ کلیسای اورشلیم چقدر از برادر ناتنی خود آگاهی داشت و می توانست صادقانه اطلاعاتش را به ما منتقل کند! قبلاً به موارد تصادفی غیرقابل طراحی اشاره شده اما ویلیامز به بسیاری از این موارد و مخصوصاً دو زن (یعنی مریم و مرتا دراناجیل لوقا و یوحنا به صورت مستقل) و دو برادر (یعقوب  و یوحنا که می خواهند آتش را از آسمان فرود آورند و مرقس و لوقا آن ها را مستقلاً “فرزندان رعد” می نامند) دو ماهی ( مرقس و یوحنا هر دو هم زمان به چمنزار و عید فصح اشاره می کنند) و دو همسر (اشارۀ یوسفوس فلاویوس مورخ یهودی به شکست سپاه هیرود آنتیپاس به عنوان تنبیه الهی) مطابقت کامل با توضیحات انجیل مبنی بر اینکه او با همسر سابق برادر ناتنی خود ازدواج کرده بود، دارد.

برخلاف تمام شایعات کاذبی که در میان مردم عامه رواج دارد، مدت هاست که یقین داریم متون و نسخه های اناجیل تا چه حد دقیق به ما منتقل شده اند. اما ویلیامز که تحقیقات اخیر او اساساً بر نقد متون متمرکز بوده، تطابق و هماهنگی بی نظیری میان نسخه های یونانی اِراسموس و انتشارات مُدرن عالمان انجیل دریافته است. وی سپس داستان عهد جدید یونانیِ خانۀ تیندِیل را بازگو می کند، که به طرزی شگفت انگیز کاملاً شبیه نسله آلاند، بازسازی مهمی شده بود به حدی که حتی اگر به طور قابل توجهی معیارهای ارزیابی شواهد خارجی قرائت های مختلف تغییر می یافت اصالت متن آن کاملاً حفظ می شد.

اناجیل چهارگانه یعنی متی، مرقس، لوقا و یوحنا، داستان زندگی و تعالیم عیسی مسیح را در طول سکونت او بر زمین بیان می کنند. اما مسیحیان چگونه به صحّت آن اطمینان دارند؟ چه شواهدی وجود دارند که ثابت کنند این وقایع واقعاً رخ داده باشد؟ این مقدمۀ قابل دسترس که توسط عالِمِ عهدجدید پیتر جِی ویلیامز نگاشته شده، قابلیت اعتماد تاریخی و الاهیاتی چهار انجیل و شواهدی از منابع گوناگون غیر مسیحی ارائه می دهد و چنین نتیجه گیری می کند که این چهار گزارش چقدر با دقت، منعکس کنندۀ زمینه فرهنگی زمان خود می باشند و گزارش های مختلف از وقایع کلیدی را با هم مقایسه کرده و نحوۀ انتقال این متون در طول قرن ها را مورد بررسی قرار می دهد.

طولانی ترین، جدیدترین و جالب ترین فصل، انبوهی از جزئیاتی است که نویسندگان انجیل، به درستی به دست آورده اند. ویلیامز با استفاده ازجدول ها و نمودارهای متعدد، تمام منابع مربوط به شهرها، مناطق، دریاچه ها و دریاها و مکان های دیگر در انجیل را فهرست بندی می کند. او در کتاب خود، جاده ها و سفرها، باغ ها، اصطلاحاتِ گیاه شناسی، شیوه های مالی، زبان های محلی و آداب و رسوم غیر معمول را بررسی می کند. وی با ذکر جزئیات بیشتر، نام افراد را فهرست می کند، از جمله نام های منحصر به فردی که هر نوع ابهام را از ما می زدایند (به عنوان نمونه شمعون پطرس، شمعون جذامی، شمعون فریسی) در تمام این مسیرِ تحقیقات، نکات ذکر شدۀ ویلیامز بسیار روشن و واضح است و صحّت و دقت اشاره به مکان هایی که در کتاب مقدس ذکر شده، پس از گذر از آزمایش ها، سربلند بیرون می آیند. اصطلاحات تخصصی، آشنایی نویسنده را با مقطع گسترده ای از زندگی در فلسطین، تا حد کمترین جزئیات را نشان می دهد. اسامی که به آن ها اشاره می شود از اسامی می باشند که در آن زمان از مشهورترین نام ها بوده اند که صد البته لزوماً در سایر مناطق امپراتوری یا زمان های دیگر از آن ها استفاده نمی شد.

اگر هرکدام از نویسندگان انجیل که در زمان عیسی می زیستند، از اهالی بومی اسرائیل نبوده باشند، ارزیابی چنین دقتی بایستی از محالات باشد که این امر ما را به این نتیجه سوق می دهد که بقیۀ وقایع نقل شده نیز حاوی همان دقت می باشند. در صورتی که این احتمال را بدهیم که این افراد فقط افسانه ای را از خود بروز می دادند باید توجه داشته باشیم که نویسندگان اناجیل هیچ مرجعی برای هم فکری یا مشورت، حتی برای ایجاد هاله ای از تاریخی بودن نگارشات آن ها در اختیار نداشتند! ویلیامز به ما یادآور می شود که چگونه انجیل های آپوکریفایی (یا جعلی) در مقایسه با اناجیل معتبر، دائماً در بیان چنین جزئیاتی عاجزند و گاه و بی گاه مواردی را بیان می کنند که از نظر تاریخی اعتباری ندارند.

خرده گیری های بی مورد

 تنها چیزی که باقی می ماند بعضی خرده گیری های کوچک و ناچیز می باشند. یکی از فصل های این کتاب که به تناقضات پرداخته، به تضادهای الاهیاتی در انجیل یوحنا تمرکز دارد و فقط شامل پنج صفحۀ ناچیز است. ویلیامز در کتاب خود بطور قابل قبولی به عمدی بودن این اقدام اشاره می کند و بر جنبه های مختلفِ واقعیت های پیچیده تأکید می ورزد:  خدا جهان را دوست دارد اما ما نباید جهان را دوست داشته باشیم. مردم وقتی نشانه ها یا معجزات عیسی را دیدند، بعضی باور کردند و برخی دیگر باور نکردند. بعضی می دانستند که عیسی از کجا آمده در حالی که واقعاً نمی دانستند. اگر عیسی به خودش شهادت می دهد، شهادت او راست است اما به معنای دیگر این گونه نیست و غیره. اما عموماً این ها بارزترین و عمومی ترین تضادها در انجیل ها نیستند.

معروف ترین و گیج کننده ترین آن ها تفاوت های کوچک اما فاحش دربرابر موازی های اناجیل هم نظر از یک سو و اختلافات در مقیاس بزرگ بین این اناجیل با انجیل یوحنا از سوی دیگر می باشد. نوعی “به هم پیوستگی” که ریچارد باوکهام  Richard Bauckham به آن تأکید ورزیده، در انجیل یوحنا وجود دارد که ظاهراً یوحنا ناخواسته معماهای اناجیل هم نظر را به صورت گذرا توضیح می دهد. در کنار اینها مواردی وجود دارند که یوحنا بدون این که وابستگی ادبی به اناجیل هم نظر نشان دهد با این پیش فرض نوشته که خواننده اش قبلاً از اناجیل هم نظر بایستی اطلاع داشته باشد و به جزئیاتی اشاره می کند که بسیار قوی تر و مدلل تراز جزئیات طراحی نشده اند.

من هنوز منتظر یک بررسی قابل دسترس از انواع مختلف داستان های تخیلی هستم که قبل یا همان زمان دنیای عهد جدید از آنها استفاده شده اند. (کرِیگ کینر بخشی از این کار را در سطح نسبتاً فنی انجام داده)

من از شنیدن سخنان عده ای شکاک که به راحتی تصور می کنند که این وقایع که ما آن را تاریخی می دانیم، نوعی داستان های تخیلی است که در امپراتوری قرن اول روم بسیار رواج داشته، واقعاً خسته شده ام در حالی که هیچ نمونه ای که حتی به گزارشات اناجیل ذره ای نزدیک باشد، وجود ندارد. در حالی که تاریخ نویسان و شرح حال نویسان با درجات متفاوتی از دقت و مراقبت عمل می کردند، اسطوره ها بسیاری از اوقات در مورد مردم و مکان های نام برده شده هم خوانی داشتند اما حتی با این حال نیز شکاف های بسیار عمیق بین چنین آثاری با اناجیل معتبر وجود دارند. جهت اطمینان باید بگویم با این که اناجیل متی، مرقس، لوقا و یوحنا تاریخ صرف را شامل نمی شوند و مقاصد الاهیاتی و هنر ادبی نیز در نگارشات آن ها دخیل بوده اند، اما اگر با معیارهای زمان خودشان قضاوت شوند، صحّت و دقّتِ نگارشات آن ها بی نظیر است.

با تمام این احوال ویلیامز با کتاب کوچکی که نوشته نمی تواند همۀ امور را در آن در نظر بگیرد. اما اگر با خود صادق باشیم، ویلیامز با مهارت بسیار عالی به این مسئله پرداخته و گاهی اوقات نیز آن را به طرزی بسیار فوق العاده انجام می دهد. شایسته است که این اثر توسط خوانندگان بسیاری مطالعه شود.

نویسنده: کرِیگ اِل بلومبرگ (Craig L. Blomberg)

آشنایی با نویسنده: کرِیگ اِل. بلومبرگ پروفسور سرشناس عهد جدید در دانشگاه الاهیات دِنور در لیتلتونِ کولورادو است.

ترجمۀ: ژاسمن پتروسیان مسیحی