کتب برحق متأخر و کتب جعلی- یهودیت بنت مراری JUDITH

موضوع این کتاب در محیطی از مبارزات مکاشفه ای شکل می گیرد که یادآور کتاب دانیال نبی است. آیا قصد نگارش از این کتاب، روایتی در باب شورشی در آسیای غربی علیه اردشیر سوم و مقارن سال 350 ق.م. بوده است؟ این امری محتمل، نامطمئن و به هر تقدیر فرعی است. وفور وقایع خلاف معمول تاریخی که کتاب با آن آغاز می گردد، فوراً نشان می دهد که در برابر چیزی جز تاریخ قرار داریم. شباهت و توازی موضوع های کتاب با وقایع قرن دوم ق.م. مسلم می دارد که موضوع عبارت از یک داستان تعلیمی است.

نبوکدنصری که در این کتاب از آن صحبت می شود خواهان آن بوده است که بر اساس ارض سلطه یافته و وی را چون خدا پرستش نمایند، همان نبوکدنصر تاریخ نیست، بلکه نمونه ادبی است که قبلاً در کتاب دانیال نبی با وی برخورد کرده ایم (دانیال 1-4) که چهره واقعی آنتیوخوس اپیفانس را در وی به آسانی می توان تشخیص داد. لذا به مانند دوران مکابی ها، تنها یک ملت وجود دارد که قادر به مقاومت در برابر دسیسه های شیطانی وی بوده و آن هم قوم یهود بوده است، قومی شکست ناپذیر به شرط آن که به خداوند وفادار باشد. این مقاومت در قالب بیوه زنی با نام نهادین “یهودیه” (زن یهودی” متجلی و متبلور می گردد. با تکیه بر نیروی خداوند، این بیوه طرحی می افکند که از راه مکر پیروز می گردد. وی به قرارگاه دشمن رفته، فرمانده را که نامش هولوفرن بوده می فریبد، سپس فرمانده را کشته و قوم خویش را نجات می بخشد.

“یهودیه” به نحوی روحیه مقاومت، شجاعت و جنگاوری را که انقلاب مکابی ها به وجود آورد، نشان می دهد. انعکاس از جنگ مذهبی که در عین حال دارای رنگ مذهبی و ملی گرایی شدید نیز بوده است، در این کتاب دیده می شود. در این زمینه به کتاب دانیال نبی شبیه است، منتهی از نقطه نظر دیگری. کتاب در صدد این نیست که بگوید خداوند جبار را منهدم و ملکوتش را در این جهان مستقر خواهد گردانید، بلکه می خواهد بگوید که بشر ابرازی در دست خداوند برای اجرای نیات وی می باشد. این دید منتهی بر شکوفایی نیروی ایمان در ارزشهای جنگی است. اما این خود موجب آن نیست که نجات را به عنوان فیض انتظار نکشید، زیرا قوم بنی اسرائیل، نجاتش به قدرت اسلحه نیست بلکه با دست ظریف زنی به این نجات دست می یابد. سرمشقی که داده می شود کماکان ارزش خود را در بر می دارد. مهذا کتاب کاملاً وابسته به شرایط حیات یهود است. پس از دوران عهد جدید فکر جنگ مقدس به شیوه دیگری عرضه می گردد (افسسیان 6: 10-17).

کتاب یهودیه

کتاب یهودیه نظیر کتابهای روت، طوبیا و استر نوعی داستان تمثیلی است که قهرمان داستان به عنوان نمونه و سرمشق ارائه گردیده و نام او بر کتاب گذاشته شده است. این روایت در مورد مهمترین واقعه ای است که در زندگی کسی رخ داده و اینکه چگونه خدا به وضعیت دردناک او پایان داده است. مثلاً در کتاب روت موضوع بیوه شدن او، در کتاب طوبیا، نابینا شدن او، در مورد استر و یهودیه، نقشی است که این قهرمانان برای نجات تمام ملت خود داشته اند. ضمناً نام قهرمانان این کتاب که زنی به نام یهودیه نشان می دهد که در این روایت روح یهودیگری بیان می شود.

یک داستانسرای زبر دست

به سبب اشکالات متعددی که در این کتاب از نضز تطبیق زمانها و تعیین نقاط جغرافیایی وجود دارد نمی توان برای این کتاب ارزش تاریخی قائل گردید. وقایعی که روایت می شود مدتها قبل از دورانی که نویسنده کتاب می زیسته، یعنی یک قرن پیش از میلاد مسیح رخ داده است و داستانسرا بدون آنکه دقت و توجه نماید دوران ها و مکان ها را با یکدیگر مخلوط کرده است. زیرا به نظر او آنچه اهمیت دارد این است که نشان دهد فرمانروایان جبار این دنیا هیچ کاری بر ضد خدا نمی توانند انجام دهند.

جرات و شهامت دختری که می خواهد اورشلیم را نجات دهد قدرت ارتشی مهاجم را با شکست مواجه می کند و غرور پادشاهی مشرک به دست زنی در هم می شکند زیرا که زن به خدای پدران خود اعتماد کرده است.

تشویق به مقاومت

پس این کتاب را بدون در نظر گرفتن ارزش حقیق وقایع آن باید خواند. زیرا جزو مطالبی است که برای تقویت و تشویق به مقاومت علیه ارتش رومی نگاشته شده است (توضیح اینکه ارتش روم که در سال 63 ق.م فلسطین را تصرف و اشغال کرد با مقاومت گروهی از یهودیان روبرو گردید که نهضتی به نام “زلوت” تشکیل داده و به شدت بر ضد بت پرستی و علیه ارتش روم مقاومت و مبارزه می کردند). نویسنده کتاب یهودیه بجای اینکه قهرمان مقاومت، نظیز یهودای مکابی و هم زمان او را تجلیل کند درباره یک عمل برجسته قدیمی ترکه در یکی از اعیاد محلی جشن می گرفتند، سخن گفته و آن را می ستاید.

وی اهمیت کتاب یهودیه مخصوصاً در نظریات مذهبی و اخلاقی است که ارائه می نماید و با اینکه به طور کلی کتاب با مجموعه کتاب مقدس زمینه مشترکی دارد در چند موضوع بخصوص با اصرار تاکید می نماید.

“به دست یک زن” (16: 15)

خدا نسبت به آدمی برتر و والاست و آنچه به عنوان قربانی به خدا تقویم می شود، هیچ نسبتی با عظمت لایتناهی او ندارد. افکار ناشی از مشیت باو را، روح محدود آدمیان نمی تواند دریابد. غرور پادشاهی را که می خواست پرستیده شود، درهم می شکند و برای این کار نیازی ندارد به وسیله معجزه دخالت نماید. بر فرمانده دشمنان که شهوت او را کور کرده است، ایمان زنی ناتوان فایق می شود.

نکته قابل توجه این است که یک زن موجب رهایی شهر محصور و آزادی تمام کشور می شود. در اینجا کسی یهودیه را تشویق و ملزم به انجام این کار نمی کند، چنانکه مردخای به استر توصیه کرده و او را تشویق می نمود. اگر یهودیه احساس ناتوانی می کند در موقعی است که به نیایش می پردازد و در لحظه ای است که سر هولوفرن را قطع می نماید. (9: 4، 13: 7).

او در برابر مردان، روسا و مقامات رسمی بیت فولی جسور و مصمم است و نیاز به رای و اندرزی ندارد پس از اینکه در اقدام خود موفق می شود مجدداً زندگی در عزلت و نیایش را از سر می گیرد. تقاضاهایی را که برای ازدواج با او می کنند، نمی پذیرد با آنکه بر طبق مقررات قانون تورات باید با برادر شوهر خود ازدواج کرده برای شوهر متوفای خود منسی که در جوانی مرده است، نسلی باقی بگذارد (در مورد این نوع ازدواج ر.ک 25: 5-10) و به این ترتیب رسم کهنی را که تورات مقرر کرده است، نادیده می گیرد. بنابراین مشاهده می شود که در مطالب عهد عتیق و مخصوصاً در قسمتهای موخر آن ، نقش زن به عنوان عامل اجرای مشیت خدا، پدیدار شده و کتاب یهودیه نقطه نهایی اوج این نهضت به شمار می آید و تمام ارزش قهرمان این کتاب در نقش هایی غیر از نقش مادری و همسری است.

“خدا ما را آزمایش می کند” (8: 25)

رنج کشیدن افرادی که طرفدار عدالت هستند از نظر ایمانی مسئله ای بغرنج و عجیب است ولی به نظر یهودیه (8: 26-27) آزمایش و درسی است ک بر طبق مشیت خدا انجام می شود که شخص بیشتر به خدا اعتماد نموده و در راه نجات وطن، فداکاری کند. بنابراین بایستی به سبب آن سپاسگزاری نمود.

ریشخند و مطایبه

ساده انگاری خواهد بود اگر برای دروغهای یهودیه در برابر هولوفرن، عملی که نسبت به معیار اخلاقی مطالب عهد عتیق عملی پست است، بهانه بتراشیم. نباید حیله های جنگی را با اصول و قواعد صداقت که بین دوستان یا در زمان صلح بین خارجیان وجود دارد قضاوت کرد. همچنین نباید از سخنان هولوفرن چنین نتیجه گیری کرد که یهودیه (یا گوینده داستان) پای بند به مقررات ممنوعیت های غذایی و قواعد پاکی غذاها بوده است.

کلیه مطالبی که دراین باره اظهار شده به منظور فریب دادن شنودگان بت پرست است زیرا تصور می کردند یهودیان ممنوعیت های مذهبی نامعقولی دارند و بدین وسیله می توان ایشان را به آسانی به دام انداخت.

در روایت کتاب یهودیه از مقررات شدید مذهبی پیروی چندانی نشده است، زیرا وقتی یهودیه ازدواج با برادر شوهر خود را نمی پذیرد حیرت نمی کنند. همچنین پذیرفتن آخیور در جامعه اسرائیل با نظر موافق روایت می شود. در صورتی که از عونیان بوده و بر طبق مقررات (تثنیه 23: 4) نبایستی پذیرفته می شد.

البته یهودیان با رفتن به اردوگاه دشمنی که شهر را محاصر کرده بود خطر بزرگی را می پذیرفت. او به خوبی از امیال و خواهشهای نفسانی سربازانی که در جنگ هستند آگاه بود و حضور وی موقعیت مناسبی برای ایشان به شمار می رفت، ولی او با متانت و رفتار مودبانه موقعیت خود را حفظ کرد. در صورتی که هولوفرن، فرمانده نیروی دشمن در برابر زیبایی او دل از دست داد، پیش از آنکه به ضربه شمشیر او سر از دست بدهد.

بالاخره در این روایت جذاب دشمن مشرک به ریشخند و استهزا گرفته می شود، چند درس اخلاقی وجود دارد که نشان دهنده مکاشفه ای است، آن هم در زمانی که مطالب عهد عتیق به پایان می رسد.

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس