چرخه معیوب عادتهای نادرست!

هر كدام از ما به گونه‌ای خاص زندگی می‌كنیم كه بخش عمده‌ای ازاین طرز رفتار و منش را خودمان شكل داده‌ایم. آن‌چه كه تصویر كلی این روش را ترسیم می‌كنند، عادات ما هستند. یكی از مدیران با تجربه‌ای كه می‌شناختم می‌گوید: "مردم عاداتشان را به وجود می‌آورند و عادات آنها آینده‌شان را خلق می‌كند." این جمله، گفته بسیار پرمغزی است كه در قالب دو جمله ساده بیان شده است.

عادت‌های ما نحوه زندگی ما را مشخص می‌‌كنند كه بسته به چگونگی این‌ها الگوهای خوب یا بد و مفید یا مخرب پدید خواهند آمد. هیچ كس آگاهانه عادت‌های ابتدایی‌اش- چه خوب و چه بد- را ایجاد نمی‌كند و ممكن است به جایی برسد كه دریابد عادت بدی كه سال‌ها با آن زندگی كرده اثراتی مخرب برایش به جا گذاشته است. بدتر از همه این كه امكان دارد اصلا نفهمد كه آن چه تا به امروز مانع پیشرفت او در زندگی شده دنیایی تلخ و ناخوشایند برایش خلق كرده است، همین عادات اوست. این اشخاص پس از ناكامی و عدم موفقیت در انجام كاری، دیگران را مقصر می‌دانند و اصلا هم از انتقاد خوششان نمی‌آید. وقتی كه اطرافیانشان از رفتارشان آزرده و دلخور می‌شوند و به آنها اعتراض می‌كنند، خشمگین شده بحث و جدل بیهوده‌ای را آغاز می‌نمایند تا خود را بی‌گناه نشان دهند. در زیر تعدادی از این عادات را می‌آوریم كه همگی ما یا به بعضی مبتلاییم یا این كه اشخاص صاحب این عادت‌ها را می‌شناسیم و دیده‌ایم:
– دیر آمدن سر قرار ملاقات
– فراموش كردن مصرف داروها
– تا دیر وقت بیدار ماندن و صبح خواب ماندن
– هله هوله خوردن
– نخوردن صبحانه
– سیگار كشیدن یك عادت مرگبار
– پرحرفی كردن
– پس ندادن پول و لوازمی كه از دیگران قرض می‌گیرند.
– ناخن جویدن
و صدها عادت ناپسند دیگر. اگر عادات بدی دارید و می‌خواهید آنها را كنار بگذارید، تصمیم بسیار خوبی گرفته‌اید كه البته اجرای آن ساده نیست.

لازمست كه ابتدا بنشینید و تمامی رفتارهایی كه به نظرتان مضر و مانع پیشرفتان هستند را یادداشت كنید. سپس این لیست را چند بار دیگر مرور كنید و ببینید كه كدام عادات را از قلم انداخته‌اید و آیا آن‌هایی كه یادداشت كرده‌اید واقعا عادات بد و ناپسندی هستند یا این كه شما خودتان هم به درستی از مثبت و منفی بودنشان مطمئن نیستید.
راه دیگری هست كه هم می‌تواند در پیدا كردن عادات بد كمكتان كند و هم در اطمینان از خوب یابد بودن آنها.
اطرافیان و بازخوردهایشان منابع مطمئنی هستند . به كسانی كه به آنها اعتماد داشته و در نظرتان اشخاصی دانا و صادق و كاردان هستند، رجوع كنید.

از این‌ها بپرسید كه چه عادت‌های بدی در شما می‌بینند. مراقب باشید كه انتقادپذیری و اعتماد به این نظرات شروط اساسی تغییر عادت‌های بد هستند. البته هرگز به نظرات یك نفر بسنده نكنید، چرا كه ممكن است او از یكی از الگوهای رفتاری شما خوشش نیاید و آن را مطابق چهارچوب رفتاریش نیابد. در این حالت دوست شما می‌گوید كه این عادت ناپسندی است و بهتر است اصلاحش كنید. شما از ده نفر دیگر هم می‌پرسید و فقط یكی نظر شخص اول را تایید می‌كند. در این جاست كه در می‌یابید، به اشتباه این رفتار را در لیست نوشته‌اید.
عكس این موقعیت بسیار صادق است. به طور مثال شما عادتی را در لیست "بدها" آورده‌اید و تا اندازه‌ای به ناپسندی آن اطمینان دارید ولی از ته دل می‌خواهید كه اشتباه كنید و این رفتار قابل قبول باشد. (به هر حال هیچ كس از انتقاد خوشش نمی‌آید؛ حتی اگر منتقد خود او باشد!) به همین خاطر از ده نفر سوال می‌كنید و هشت نفرشان می‌گویند كه بله این رفتار و عادت خوب نیست و بارها به خاطر این رفتار از شما رنجیده و دلخور شده‌اند. در این حالت باید به خود بیایید و برای حل این مشكل و حذف این رفتار بد چاره‌ای بیاندیشید.
بهتر است به این حقیقت توجه كنید و آن را به خاطر بسپارید: واكنش‌ها و بازخوردهای عاطفی و عملی دیگرانی كه شاهد رفتارهای هستند، اغلب از واقعیت كارمان خبر می‌دهند و در بیشتر مواقع، درك و برداشت و تلقی‌ ما از عملكرد و رفتارهایمان، نادرست و تصوری غیرواقعی بیش نیست.

یافتن عادات بد مسئله مهمی است و یك گام به جلو محسوب می‌شود، ولی اقدام و برنامه‌ریزی و تلاش برای تغییر، امری بسیار مهمتر است. بعضی از این افراد ناامید می‌شوند و با خود می‌گویند: "غیرممكن است! من نمی‌توانم عادتی كه ده سال با من بوده را كنار بگذارم!" ولی این فكر، اشتباه است. بله تغییر و حذف یك عادت و الگوی رفتاری كهنه آسان نیست ولی ممكن است! صبر و پشتكار رموز موفقیت در پروسه تغییر و كنار گذاشتن عادات و منش‌های ناپسند هستند. در این مسیر هم نظرات و بازخوردهای دیگران- این بار ایده‌ها و نظرات مثبت- مشوق‌ها و انگیزه‌هایی قوی برای تلاش هستند كه شخص را تا كنار گذاشتن كامل آن رفتار پیش می‌رانند.
در آغاز كار، نارضایتی‌ها، دلخوری‌ها و نظرات منفی و حتی سرزنش‌های اطرافیان، محرك تغییر و تلاش برای كنار گذاشتن عادات ناپسند بودند. مدتی بعد و به تدریج آن رفتارهای آزاردهنده، جای خود را به رفتاری دوست داشتنی، تعاملاتی موثر و مصاحبت‌های خوشایند و سازنده می‌دهند. مخاطبان، خانواده و همكاران رنجیده و دلخور و یا خشمگین پیشین، اكنون از مصاحبت، زندگی و كار با این شخص اجتماعی و آگاه و انتقادپذیر لذت برده راضی و خوشنود هستند.

در این میان چه كسی بیش از همه سود می‌برد؟ خود او. حذف عادت‌های بد شخصی و اجتماعی این انسان و خلق رفتارهایی پسندیده باعث می‌شوند كه از دیگران بازخوردهای مثبت دریافت كند و این سخنان و رفتارهای خوشحال كننده محرك‌هایی نیرومند هستند. او نیز كمتر از خودش انتقاد كرده خود را سرزنش می‌كند. اگر می‌خواهید این اقدامات را شروع كنید، عضوی از اعضای خانواده كه به شما نزدیكتر است یا یكی از دوستان صادق و صمیمی هم می‌تواند كمكتان كند و راهكارهایی مفید ارائه دهد. مثلا از او خواهش كنید كه هر گاه تغییر مثبتی در رفتارتان دید به شما بگوید و اشكالات موجود را برایتان مشخص كند. چرا كه بازخورد و واكنش یك ناظر بیرونی در این چنین مسائلی مهم و قابل توجه و دقت است.
پس از موفقیت در هر مرحله به خودتان پاداش دهید. گفته‌های دیگران مهم هستند ولی رضایت و قدردانی شما از خودتان هم یك بازخورد مثبت است كه بسیار هم كمكتان خواهد كرد.
در پایان باید گفت كه ترك عادت موجب مرض نیست! آن‌چه كه مخرب و مانع رشد است، ادامه رویه‌ها و عادات نادرست و چرخه‌های معیوب زندگیست.

نوشته: Jorge Fernandez de Cordova

برگرفته از وب سایت مرکز پژوهشهای مسیحی