مفهوم دل در کتاب مقدس چیست و ماهیت دلی که از خدا جداست و دلی که از نظر روحانی احیا شده، چگونه است؟

مفهوم دل در کتاب مقدس چیست و ماهیت دلی که از خدا جداست و دلی که از نظر روحانی احیا شده، چگونه است؟

دل انسان

امثال ۴: ۲۳ «دل خود را به حفظ تمام نگاه دار، زیرا که مخرج های حیات از آن است.»

تعریف دل:

مردم عموماً سر را همراه با مغز به عنوان مرکز و هدایت کنندۀ افکار و فعالیت های انسان می شناسند. اما کتاب مقدس به دل به عنوان مرکز وجود ما اشاره می کند: «مخرج های حیات از آن است» (امثال ۴: ۲۳؛ م.ک با لوقا ۶: ۴۵). وقتی کتاب مقدس از «دل» سخن می گوید، منظورش عضو فیزیکی که خون را در تمام بدن به جریان می اندازد، نیست. در واقع، کتاب مقدس به اراده، احساسات و عقل یک انسان اشاره می کند (مرقس ۷: ۲۰-۲۳).

(۱) دل، مرکز نیروی عقلانی انسان است. کتاب مقدس دل انسان را مرکز دانش (تثنیه ۸: ۵)، دعا (اول سموئیل ۱: ۱۲-۱۳) و تفکر و تعمق (مزامیر ۱۹: ۱۴) توصیف می کند. همچنین آن ها قادر هستند در دلهایشان کلام خدا را مخفی کنند (مزامیر ۱۱۹: ۱۱)، تدابیر بیاندیشند (مزامیر ۱۴۰: ۲) و کلام خدا را در آن جا نگاه دارند (امثال ۱۴: ۲۱)، تعمق کنند (لوقا ۲: ۱۹)  باور کنند (رومیان ۱۰: ۹) و سرود بخوانند (افسسیان ۵: ۱۹). تمام این توانایی های دل با ذهن سر و کار دارند.

(۲) دل، مرکز احساسات انسان است. کتاب مقدس از دل شاد (خروج ۴: ۱۴)، دل با محبت (تثنیه ۶: ۵)، دل شجاع (مزامیر ۲۷: ۱۴)، دل توبه کار (مزامیر ۵۱: ۱۷)، دل مضطرب (امثال ۱۲: ۲۵)، دل خشمگین (امثال ۱۹: ۳)، دل تازه (اشعیا ۵۷: ۱۵)، دل اندوهگین (ارمیا ۴: ۱۹؛ رومیان ۹: ۲)، دل شاد (ارمیا ۱۵: ۱۶)، دل محزون (مراثی ۲: ۱۸)، دل فروتن (متی ۱۱: ۲۹)، دل سوزنده و هیجان زده (لوقا ۲۴: ۳۲)، دل مضطرب (یوحنا ۱۴: ۱)، سخن می گوید. همۀ این اعمال دل در اصل دارای ماهیت احساسی هستند.

(۳) در نهایت، دل مرکز ارادۀ انسان است. اراده را می توان، اشتیاق، انگیزه، هدف، تصمیم یا توانایی برای انتخاب تعریف کرد. ما در کلام خدا دربارۀ دلی که سخت شده است و از پذیرش خدا و انجام دستورات او امتناع می ورزد (خروج ۴: ۲۱)، دلی که تسلیم و سر سپردۀ خداست (یوشع ۲۴: ۲۳)، دلی که قصد انجام کاری را دارد (دوم تواریخ ۶: ۷)، دلی که به جستجو برای رابطه ای عمیق تر با خدا وقف شده است (اول تواریخ ۲۲: ۱۹)، دلی که تصمیم می گیرد (دوم تواریخ ۶: ۷)، دلی که مشتاق دریافت از خداست (مزامیر ۲۱: ۱-۲)، دلی که به سوی شریعت خدا مایل است (مزامیر ۱۱۹: ۳۶) و دلی که می خواهد کاری انجام دهد (رومیان ۱۰: ۱). همۀ کارها، اعمال مربوط به ارادۀ انسان هستند.

ماهیت و وضعیت دلی که از خدا جداست:

وقتی آدم و حوا تصمیم گرفتند از فرمان خدا سر پیچی کرده و وسوسۀ مار برای خوردن از میوۀ درخت معرفت نیک و بد را پذیرفتند، تصمیم آن ها برای دل انسان بسیار مخرب بود. به دلیل انتخاب ایشان، دل انسان به روی خواهش های خود خواهانه و قدرت های شریر باز و از آن ها مملو گشت. به همین دلیل است که عبارت «از دلت پیروی کن» به طور تحت الفظی نمی تواند نصیحت خوبی باشد. هر چند ممکن است گویندۀ آن منظور بدی نداشته باشد. کتاب مقدس وضعیت واقعی، جدی و تاریک دل انسان را که جدا از خداست، به ما نشان می دهد. در کلام وحی شدۀ خدا به ارمیای نبی آمده است که: «دل از همه چیز فریبنده تر است و مریض است. کیست که آن را بداند؟» (ارمیا ۱۷: ۹). وقتی عیسی گفت که ناپاکی روحانی (بی شباهت به خدا بودن) کوتاهی در پیروی از بعضی قوانین و تشریفات مذهبی نیست؛ بلکه اشتیاق به پیروی از گناه است که در اعماق دل آدمی وجود دارد؛ این حقیقت را به شیوه ای دیگر توضیح داد. منظور او گناهانی بود نظیر «افکار پلید، بی عفتی، دزدی، قتل، زنا، طمع، بدخواهی، حیله، هرزگی، حسادت، تهمت، تکبر و حماقت» (مرقس ۷: ۲۱-۲۲). عیسی هنگامی که توضیح می دهد که گناه خشم با قتل برابر (متی ۵: ۲۱-۲۲)، و گناه شهوت همانند زنا است (متی ۵: ۲۷-۲۸؛ خروج ۲۰: ۱۴؛ متی ۵: ۲۸). دربارۀ خطر چسبیدن به گناه در دل تعلیم می دهد.

دل هایی که از روی سر سختی به سوی شرارت مایل می شوند، در مسیری قرار دارند که دل آن ها را نسبت به خدا سخت (یعنی، کاملاً مخالف) می سازد. آنانی که از پذیرش کلام خدا و اطاعت از فرامینش سر باز می زنند خودشان را در شرایط بسیار وحشتناکی قرار می دهند. شاید آن ها حتی این را نیز تشخیص ندهند که خدا در نهایت ایشان را به حال خود رها می کند‌. در چنین شرایطی آن ها تمام حساسیت خود را نسبت به کلام خدا و روح الفدس از دست می دهند (خروج ۷: ۳؛ عبرانیان ۳: ۸). نمونۀ کامل این مورد در کتاب مقدس، دل فرعون در زمان خروج (یعنی، آزادی معجزه آسای اسرائیل از بردگی در مصر؛ ر.ک به خروج ۷: ۳، ۱۳ و ۲۲-۲۳؛ ۸: ۱۵ و ۳۲؛ ۹: ۱۲؛ ۱۰: ۱؛ ۱۱: ۱۰؛ ۱۴: ۱۷) است. پولس همچنان سخت دلی را در دل کسانی که سعی می کردند ایمانداران عهد جدید در روم را تحت تأثیر قرار دهند، مشاهده نمود (م.ک با رومیان ۱: ۲۴، ۲۶ و ۲۸). پولس رسول پیشگویی کرده بود که این وضعیت قلبی در روزهای آخر، طی دوران ضد مسیح نیز در مردم دیده خواهد شد (دوم تسالونیکیان ۲: ۱۱-۱۲). نویسندۀ عبرانیان در رساله اش بارها و بارها به ایمانداران هشدار می دهد تا دل هایشان را سخت نسازند (برای مثال، عبرانیان ۳: ۸-۱۲؛ برای شرح مراحلی که منجر به سخت دلی می شود. ر.ک به مقالۀ ارتداد فردی). هر کس به رد کردن کلام خدا ادامه دهد سرانجام سخت دل خواهد شد.

دلی که از نظر روحانی احیا شده است: پاسخ خدا به وضعیت گناه آلود دل انسان تولد تازه است، که با توبۀ واقعی، بازگشت به سوی خدا به واسطۀ ایمان و پذیرش عیسی به عنوان آمرزندۀ گناهان و پیشوای زندگی در افراد صورت می گیرد. تولد تازه به قلبی اشاره می کند که به لحاظ روحانی از نو مولود گشته، احیا، اصلاح و تازه شده است (تمام اینها مراحل لازم برای تازه شدن هستند) تا جایی که با خدا راست است (ر.ک به مقالۀ تولد تازه).

(۱) تولد تازه به دلی اشاره می کند که از نو مولود شده است (یوحنا ۳: ۳). کسانی که از صمیم دل توبه کرده و در دلشان اعتراف می کنند که عیسی خداوند است (رومیان ۱۰: ۹) به لحاظ روحانی از «سر نو مولود گشته اند» و قلب روحانی جدیدی از خدا دریافت می کنند (م.ک با مزامیر ۵۱: ۱۰؛ حزقیال ۱۱: ۱۹).

(۲) برای کسانی که این تولد روحانی را تجربه می کنند، خدا در درون ایشان اشتیاقی برای محبت و اطاعت از او پدید می آورد. خدا دائماً به قومش تأکید می کند که محبت ایشان باید از دل هایشان سر چشمه بگیرد (تثنیه ۴: ۲۹؛ ۶: ۶). این نوع محبت حقیقی و دلبستگی نسبت به خدا را نمی توان از اطاعت از کلامش جدا کرد (م.ک با مزامیر ۱۱۹: ۳۴؛ ۶۹ و ۱۱۲). محبت حقیقی به خدا و اطاعت وفادارانه از او مثل دو روی یک سکه هستند (یوحنا ۱۴: ۱۵ و ۲۳؛ اول یوحنا ۲: ۵؛ ۶: ۳). عیسی گفت که راه تحقق تمام شریعت، محبت به خدا با تمامی دل و محبت ایثارگرانه به دیگران است (متی ۲۲: ۳۷-۴۰).

(۳) محبت قلبی لازمۀ اطاعت از خداست، اما این بخشی است که اغلب فقدانش احساس می شود. قوم خدا در بسیاری از موارد سعی می کنند تا انجام آئین ها و مقرارت مذهبی (از قبیل اعیاد مقدس، تقدیم هدایا و قربانی ها) را با محبت خالصانه و قلبی جایگزین کنند (ر.ک به اشعیا ۱: ۱۰-۱۷؛ عاموس ۵: ۲۱-۲۶؛ میکاه ۶: ۶-۸؛ تثنیه ۱۰: ۱۲). فعالیت ظاهری بدون اشتیاق درونی برای خدمت به خدا نمی تواند محبت و سرسپردگی حقیقی باشد. در واقع، چنین اعمالی غلط و خودستایی بوده و از سوی عیسی به شدت محکوم شده اند (ر.ک به متی ۲۳: ۱۳-۲۸؛ لوقا ۲۱: ۱-۴).

(۴) بسیاری از فعالیت های روحانی در دل کسانی رخ می دهد که به لحاظ روحانی تبدیل یافته اند. آن ها خدا را با تمامی دلشان ستایش می کنند (مزامیر ۹۰: ۱) و در دلهایشان بر کلام خدا تعمق می کنند (مزامیر ۱۹: ۱۴). از صمیم دل نزد خدا فریاد بر می آورند (مزامیر ۸۴: ۲)، خدا را با تمامی دلشان جستجو می کنند (مزامیر ۱۱۹: ۲ و ۱۰)، کلام خدا را در دل هایشان مخفی می دارند (مزامیر ۱۱۹: ۱۱؛ تثنیه ۶: ۶)، با تمامی دلشان به خدا اعتماد می کنند (امثال ۳: ۵)، از صمیم دل گناهان دیگران را می بخشند (متی ۱۸: ۳۵)، محبت خدا را که بر دل هایشان فرو می ریزد تجربه می کنند (رومیان ۵: ۵)، از صمیم دل برای کار خدا خرج می کنند (دوم قرنتیان ۹: ۷)، در دلشان برای خدا سرود می خوانند (افسسیان ۵: ۱۹؛ کولسیان ۳: ۱۶) و از صمیم دل مسیحیان دیگر را محبت می کنند (اول پطرس ۱: ۲۲). مهم تر از همه، آن ها خدا را با تمامی دل محبت می کنند (متی ۲۲: ۳۷؛ مرقس ۱۲: ۳۰).