سیزده بدر همان جشن پوریم نیست!

سیزده بدر همان جشن پوریم نیست!

چندی است که در بسیاری از سایت های اینترنتی، عده‌ای به اشتباه، جشن پوریم در تقویم عبری را مبنای تاریخی برای سُنَت سیزده بدر در تقویم فارسی می دانند. از آنجا که ما مسیحیان مؤظفیم که از فرهنگ کتاب مقدس وتورات دفاع کنیم، به جاست بدانیم که عید پوریم همان سیزده بدر ایرانیان نیست. در این مقاله می‌ خواهیم به طریقه علمی از لحاظ محاسبات تقویم، مصادف شدن این دو مناسبت یا عدم تقارن آن را در تقویم عبری با فارسی (شمسی) بررسی کنیم. در ابتدا لازم است در باره اصول محاسبات و تاریخچه این دو تقویم به طور مختصر اشاراتی جهت روشنی موضوع ذکر شود.

اصولاً تقویم عبری به شکل قمری می باشد ومنطبق با حلول (مولاد) ماه در آسمان است. از طرف دیگر عبرانیان مؤظف گشته‌اند تا مناسبت های مذهبی خود را در فصل‌های مشخص و معینی برگزار کنند. به عنوان مثال عید پسح یا (آزادی) حتماً بایستی در فصل بهار برگزار گردد. از این رو تقویم عبری هر دو یا سه سال، بر اساس الگویی مشخص، دارای یک ماهِ اضافه می باشد و سال را 13 ماهه برگزار می کنند تا سال قمری عبری به مرور از سال شمسی عقب نیفتد و همواره بر حدود فصول آن منطبق گردد.
در تقویم عبری به سالهای 13 ماهه، سال کبیسه گفته می‌شود که الگوی آن از یک دوره منظم 19 ساله پیروی می‌کند یعنی سالهای سوم، ششم، هشتم، یازدهم، چهاردهم، هفدهم و نوزدهم کبیسه هستند. و بطور کلی تقویم عبری در محدوده حدود 30 روزه نسبت به تقویم ایرانی در نوسانی ثابت می‌باشد.

دقت عملکردتقویم عبری

تقویم امروز یهودیانِ سراسر جهان حدود 1600 سال پیش تدوین و مهندسی شده است. بر طبق دستور حضرت موسی و علمای مذهبی تلمود، طول مدت چرخش ماه ۵۳۰۵۹۴/۲۹ روز می باشد.

این عدد با دقت باور نکردنیِ یک روز اختلاف در هر13800 سال، با محاسبات امروزی سازمان فضایی آمریکا و اروپا بسیار نزدیک است و دقیق ترین “تقویم قمری” جهان محسوب می‌شود.

تقویم شناسی جلالی: این تقویم شمسی، در ۳ رمضان ۴۷۱ هجری قمری بدستور پادشاه جلالی و توسط خیام تدوین شده است. بطور خلاصه باید گفت منطبق با حرکت دقیق خورشید می باشد و برای تنظیم دقیق تر خود هر چهار سال یک بار و گاهی هر 5 سال یک بار به صورت کبیسه در می آید. این تقویم نیز از دقیق ترین تقویم ها در جهان می باشد.

بررسی انطباق پوریم و سیزدهم فروردین: براساس تقویم یهود واقعه ی پوریم در 13 اَدار سال 3405 عبری معادل با 25 فوریه 355 قبل از میلاد و 6 اسفند سال 977 قبل از هجری شمسی، (حدود 2369 سال پیش) اتقاق افتاده که با تاریخ 13 فروردین حدود 37 روز اختلاف وجود دارد. البته با توجه به سالهای کبیسه عبری احتمال اینکه در بعضی سالهای دیگر، این دو کمی به هم نزدیک تر شوند هست اما در طول تاریخ، هرگز برهم منطبق نمی شوند و اصولاً پوریم یک عید زمستانی است و نه بهاری.

دیرینه شناسی تقویم های عبری و شمسی:
تقویم امروزی عبری حدود 1600 سال است که به این گونه استفاده می شود. قبل از آن نیز قوانین آن با تقویم امروزی یکسان می‌باشد و فقط برای تعیین استهلال ماه به جای جدول و محاسبات، از “شاهدان امین رؤیت ماه” استفاده می شده و نیز برای تعیین سال کبیسه نیز هر سال درزمان مناسب جلسه‌ای گذاشته می‌شد که الگوی آنها نیز بسیار نزدیک به الگوی 19 ساله جدول های امروزی می باشد. بر این اساس سال 3405 عبری به دو دلیل کبیسه نیست: اول کافی است عدد 3405 را بر 19 تقسیم کنیم. باقی مانده 4 خواهد بود که جزء سالهای کبیسه 19 ساله نیست و دلیل دوم این است که اصل سند مِگیلای استر(طومار استر) دقیقاً به ماه دوازدهم اشاره می کند (استر 3: 13). و اما حتی اگر برفرض محال نیز آن سال کبیسه بوده باشد، واقعه پوریم در آن سال 5 یا 4 فروردین می افتاد که با تاریخ “روز سیزده بدر” منطبق نیست.
تا قبل از عُمَر خیام و تنظیم تقویم جلالی درایران تقویم یزدگردی شمسی استفاده می شد که آن بخاطر تفاوت کبیسه گیری به مرور، نوروز 18 روز ( گاهی تا دو ماه) نسبت به زمان واقعی به تأخیر می‌افتاد و به عنوان مثال روز سیزده بدر در روز 31 فروردین برگزار می شد که این هم خود باعث می شد که فاصله میان این دو واقعه بیشتر شود.
بطور خلاصه می‌توان گفت که در الگوهای باستانی تقویم ایرانی و یهودی نیز نه تنها این دو واقعه هرگز بر هم منطبق نمی‌شوند بلکه اصولاً فاصله ی بیشتری را هم از یکدیگر دارند.

نوشتۀ استاد علی خیراندیش