دیدگاه کلیسای ارتدوکس: راز ازدواج

دیدگاه کلیسای ارتدوکس: راز ازدواج

بدن انسان از سلولها تشکیل شده و این سلولها باید زنده بمانند تا بدن بتواند به حیات خود ادامه دهد. همینطور برای اینکه بدن عیسی در بین ما زنده بماند روح القدس باید با تبدیل کانونهای زناشویی مداوماً سلولهای جدید و زنده ای به سلولهای بدن عیسی، سلولهای کلیسا اضافه نماید: این است راز تاجگذاری و تقدیس عشق زناشویی توسط روح القدس که اصطلاحاً «راز ازدواج» نامیده می شود.

در مراسم ازدواج همان مراحلی را مشاهده می کنیم که در مراسم تعمید و آیین قربانی مقدس وجود دارد:

1- تقدیمی

2- یادبود به خاطر آوردن و قدردانی از کارهای شگفت خدا نسبت به زوجین.

3- دعای طلب نزول روح القدس با یاری خواستن از روح القدس تا آنچه را به خاطر آورده شده هم اکنون با حقیقت پیوند دهد.

4- مشارکت در راز نان و شراب یا سهیم شدن زوجین در حیات ملکوت.

1- تقدیمی

کلیسا در آیین راز قربانی مقدس، نان و شراب را به خدا تقدیم می نماید. طی مراسم ازدواج، کلیسا عروس و داماد را در حالی به خدا هدیه می کند که آنان نیز خود را به یکدیگر و هر دو با هم خود را به خدا تقدیم می نمایند. منظور از دادن قول وفاداری عروس و داماد به یکدیگر و نیز تبادل انگشتری به نشانۀ وثیقۀ وفاداری در مراسم ازدواج، همین تقدیمی ازدواج می باشد.

2- یادبود (Anamnesis)

یادبود، در آیین راز قربانی مقدس به معنای به یادآوردن و قدردانی تمام اعمال نجات بخش مسیح است. در برگزاری مراسم ازدواج، یادبود عبارت است از یادآوری کارهای شگقتی که خدا برای زوجهای مقدس از سارا و ابراهیم تا یواکیم و حنا که تولد مریم عذرا را ممکن ساختند، انجام داد و از این طریق امکان قبول پسر خدا توسط بشریت را فراهم آورد.

این یادبود همچنین یادآوری ازدواج عیسی با کلیساست که نمونه ای اسرارآمیز برای اتحاد مرد و زن می باشد و بالآخره یادآور عروسی قانای جلیل است که طی آن مسیح اولین معجزۀ خود را انجام داد. در این عروسی چون شراب تمام شده بود عیسی بنا به درخواست مادرش آب بی رنگ و بی مزه را به «شراب خوب» قرمز و قوی تبدیل نمود و بدین ترتیب شادی را به مجلس برگردانده همه چیز را با حضور معجزه آسای خود تغییر داد. خدا تن گرفت تا همه چیز را تغییر دهد و زندگی جسم را مقدس گردانده وارد زندگی روزمرۀ انسانها شود.

3- دعای طلب نزول روح القدس (Epiclese)

دعای طلب نزول روح القدس در آیین راز قربانی مقدس دعایی است که در آن از خدا درخواست می شود که روح القدس خود را بر روی نان و شراب نازل نموده آنها را به بدن و خون مسیح تبدیل نماید.

همینطور در مراسم ازدواج، دعای طلب نزول روح القدس دعایی است که در آن از خدا درخواست می شود که روح القدس خود را برای «گذراندن تاج جلال و افتخار» بر روی مرد و زن نازل گرداند (در این حال کشیش تاجها را بر سر آنها قرار می دهد) و زوج را به سلول زنده بدن مسیح تبدیل نماید.

روح القدس حقیقتاً فرود می آید تا با حضور خود عشق آنها را تاجگذاری نموده با چشمه محبت خود خدا وصلت دهد «زیرا خدا محبت است» (1یوحنا 4: 8).

بدین سان تحقق شباهت الهی در زوجین به انجام می رسد چون خدا انسان را «به صورت خود و موافق شبیه خود ساخت» و «ایشان را نر و ماده آفرید» (پیدایش 1: 26، 28). او آنها را بدین جهت آفرید که هر دوی آنها که توسط عشق وصلت می یابند به یک تن تبدیل گشته، یکی شوند همانطور که نمونه الهی آنها، سه شخص در یک خداست. به این ترتیب روح القدس به مرد و زن امکان می دهد که به تدریج موافق تصویر خدا و به صورت اشخاص راستینی درآیند و «شخصیت واقعی» خود را نخواهند یافت مگر در عین اینکه به جهت اتحاد با هم مشارکت می کنند، دو فرد جدا باقی بمانند.

پس از تاجگذاری، عروس و داماد از فرط شادی به دور انجیل که نمایانگر حضور مسیح است پایکوبی می کنند و طی دعایی، اشعیای نبی و شهیدان مقدس به یاری طلبیده می شوند، تا اشعیای نبی از تحقق یافتن نبوت خود شاد شود. آیا او چنین نبوت نکرده بود «اینک باکره حامله شده پسری خواهد زایید و نام او را عمانوئیل خواهد خواند» (اشعیا 7: 14)؟ عمانوئیل یعنی خدا با ماست. اینک زوجین جدید که تاجگذاری و تقدیس شده اند عمانوئیل را در قلب خود می پذیرند.

چون کلام خدا در بطن زوجین حضور یافته است، کلامی که تن گرفت و در ضمن تجسم یافت آنان را به صورت «کلیسای کوچک» و سلولی زنده از بدن مسیح در می آورد. شهیدان مقدسی که «پس از مبارزات شجاعانه، تاج الهی بر  سرشان نهاده شده است» به یاری زوجهای جوان طلبیده می شوند تا بتوانند مبارزه را چنان ادامه دهند که سرانجام شایستۀ دریافت تاج باشند. چون زندگی آسان نیست و مستلزم تلاشی سخت و دوری از خودخواهی است. زندگی، صلیبی راستین و شادی آفرین و ریاضتی می طلبد که توسط آن انسان برای خود می میرد تا برای دیگری زندگی کند: «خداوند، به آنها شعفی عطا کن که به هلن خوشبخت به هنگام یافتن صلیب راستین دست دهد». مقایسه زناشویی با شهادت به هیچ وجه طعن و استهزا نیست.

4- مشارکت در راز نان و شراب

آیین راز قربانی مقدس با مشارکت همگانی در راز نان و شراب خاتمه می یابد. مراسم ازدواج نیز به همین طریق پایان می پذیرد. مرد و زن که به وسیلۀ روح القدس متحد شده اند در عیسی وصلت می نمایند و هر دو با هم از طریق مشارکت در آیین راز قربانی مقدس جزو بدن مسیح می شوند. تا قرن پانزدهم رسم بر این بود که زوجین نان قربانی مقدس را که قبلاً توسط کلیسا تقدیس شده بود در طی مراسم ازدواج مبادله نمایند.

جام شرابی که زوجها پس از خواندن دعای «ای پدر ما» می نوشند، گواه این رسم قدیمی است، زوجین با مشارکت خود در راز نان و شراب در هر یکشنبه به هدف غائی ازدواج که همانا ورود دو نفر در راز مسیح یا به عبارت بهتر ورود تمام خانواده آینده در این راز است، تحقق می بخشند.

نباید فراموش شود که عشق خلاق است و وصلت زن و مرد طبیعتاً به آفرینش فرزندان به دست خدا و از طریق عشق زن و شوهر می انجامد. تولید فرزندان برکتی است خدایی که در طی مراسم ازدواج مصرانه از خدا درخواست شود. راز ازدواج اساس ایجاد کلیسای خانوادگی است که اعضای آن یعنی زوجین و فرزندان از این به بعد با هم در مسیح به سوی ملکوت مبارک او قدم بر خواهند داشت.

درست است که روح القدس به وسیلۀ راز ازدواج، عشق زناشویی را تقدیس می نماید ولی نباید فراموش کرد که از هنگامی که یحیی تعمید دهنده برای خلوت کردن با خدای یکتا در بیابان انزوا گزید و در سال 300  قدیس آنتوان کبیر همین کار را  در مصر انجام داد، عطش خدا هرگز از دعوت بعضی اشخاص که طالب سیراب کردن خود فقط با چشمه محبت خود خدا در سکوت و تنهایی بودند خاموش نشده است. شکوفایی انسان در رابطۀ خاص با این عشق شدید یعنی زندگی رهبانی به اندازۀ شکوفایی وی در عشق زناشویی، همیشه مورد احترام کلیسا بوده است.

از زندگی راهبان مصر علیا و کوه سینا و بیابانهای فلسطین تا راهبان کوه آتش و راهبان فرانسوی امروز، سنت دو هزار ساله ای برای زندگی رهبانی در کلیسا به وجود آمده است. در مبارزه کلیسا با دشمن درونی، دیوها دژهای راستین مبارزه می باشند. کلیسا مخصوصاً در دیرها از قدرتهای الهی تغذیه می کند که بعداً در میان کل بدن کلیسا انتشار می یابد.

پس ازدواج و زندگی رهبانی دو شیوه مختلف و مکمل مشارکت در محبت خدا می باشند. چون هر دو حالتی از زندگی مذهبی هستند و به همین دلیل کلیسای ارتدوکس کشیشان خود را از میان افراد ازدواج کرده یا راهبان بر می گزیند و تقریباً هرگز از مجردان انتخاب نمی شوند.

کلیسای ارتدکس که در امر طلاق گذشت نشان می دهد، همچنان که مسیح نسبت به زن گناهکار گذشت داشته او را بخشید، طلاق را به هیچ وجه توجیه نمی کند. وقتی که کلیسا تجدید ازدواج شخص مطلقه را جشن می گیرد در حقیقت عمل بخشایش را انجام داده و به عوض اینکه شخص گناهکار را در ناامیدی رها سازد از طریق توبه، نجات وی را امکان پذیر می سازد. کلیسای کاتولیک طبق متی 19: 3-6 طلاق را به هیچ وجه نمی پذیرد.

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس