چهار دیدگاه از کتاب مقدس در مورد جهنم

چهار دیدگاه از کتاب مقدس در مورد جهنم

– شرح منشاء و خلاصۀ تاریخ واژۀ جهنم

منشاء واژۀ جهنم از کلمۀ گِهینوم یعنی درۀ پسر(ان) هینوم اقتباس شده. این درّه در اطراف اورشلیم واقع  است که راه بیت‌لحم از این مسیر عبور می‌کند. در گذشته‌های دور مردم با سوزاندن کودکان خود در این مکان برای خدای خود بنام مولِک (یا مولوخ به زبان عبری) قربانی می‌گذراندند (دوم تواریخ ۳:۲۸ و ۶:۳۳). بعدها یوشیا، پادشاه یهودا، این قربانگاه را به مزبله تبدیل کرد و آتشی دائمی در آن برافروخت تا کثافات و زباله‌ها و لاشۀ حیواناتی که به آنجا انداخته می‌شد، بسوزند و نابود شوند (دوم پادشاهان ۱۰:۲۳). این آتش دائمی بعدها برای به تصویر کشیدن مکانی برای محکومیت و نابودی گناهکاران استفاده شد. ایدۀ آتش به عنوان وسیله‌ای برای اجرای داوری و مجازات از آیه‌های تثنیه ۲۲:۳۲ و دانیال ۱۰:۷ الهام گرفته شده.

– شکل‌گیری الاهیات جهنم

الاهیات جهنم در مسیحیت ریشه‌های عمیقی دارد و نتیجۀ تعالیم کتاب مقدس و سنّت‌های کلیسایی است. بر اساس آموزه‌های مسیحی، جهنم مکانی برای مجازات ابدی کسانی است که پیام نجات از طریق عیسای مسیح را نپذیرفته و رد کرده‌اند. این آموزه‌ها بر اساس نوشته‌های متعددی از کتاب مقدس، شامل بخش‌هایی از عهد عتیق و جدید، شکل گرفته‌اند. در عهد جدید، عیسای مسیح به طور مشخص دربارۀ جهنم و مجازات ابدی شرارت صحبت کرده است. برای نمونه، در انجیل متی ۴۶:۲۵، اشاره به مجازات ابدی می‌شود.
همچنین، اندیشمندان و الاهی‌دانان مسیحی در طول تاریخ تلاش کرده‌اند تا مفهوم جهنم را با تفسیر کتاب مقدس روشن‌تر سازند و نقش آن را در نقشۀ نجات الهی توضیح دهند. ممکن است کلیساهای مختلف دیدگاه‌های متفاوتی از ویژگی‌های جهنم داشته باشند، اما ایدۀ اصلی آن به عنوان جدایی انسان از حضور خدا و مجازات گناه همچنان باقی می‌ماند.
اگرچه موضوع جهنم و سرنوشت نهایی انسان‌ موضوعی پیچیده و حساس است، اما در اندیشۀ مسیحی به عنوان یک واقعیت ضروری برای تأکید بر عدالت الهی و نیاز به نجات از طریق عیسای مسیح در نظر گرفته می‌شود.

– مکاشفۀ تدریجی کتاب مقدس

الاهیات کتاب مقدس مکاشفه‌ای تدریجی است که همۀ مفاهیم مطرح شده در آن به تدریج به مکاشفۀ کامل خود می‌رسد. بنابرین اهمیت زیادی دارد که به منظور استخراج آموزه‌ای خاص، به متن جامع کتاب مقدس توجه خاصی شود. در ضمن به منظور تفسیر صحیح کتاب مقدس، باید با دقّت به زمینۀ تاریخی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی متن مورد نظر توجه شود. برای درک آموزۀ جهنم نیز این اصول بایستی رعایت شوند.
در الاهیات مسیحی، چهار تفسیر دربارۀ جهنم وجود دارد که به نحوۀ درک ما از عدالت و محبت خدا در طول تاریخ کلیسا شکل داده‌اند. این دیدگاه‌ها اغلب در مورد سرنوشت نهایی انسان‌ و ماهیت عدل الهی بحث می‌کنند. هدف کتاب مقدس در تأکید بر وجود جهنم، ایجاد ترس و هراس از چیز هولناکی نیست بلکه رساندن این پیام که خدا عدالت مطلق و نهایی را در نهایت پیاده خواهد کرد و هیچ ظلم و شقاوت و گناه بی‌جزا نخواهد بود.

در الاهیات مسیحی، چهار دیدگاه اصلی دربارۀ جهنم وجود دارد که به نحوۀ درک ما از عدالت و محبت خدا در طول تاریخ کلیسا شکل داده‌اند. این دیدگاه‌ها اغلب در مورد سرنوشت نهایی انسان‌ و ماهیت عدالت الهی بحث می‌کنند.

۱- دیدگاه سنتی (آزار ابدی) (The Literal view)

دیدگاه سنتی بر این باور است که جهنم مکان عذاب ابدی و مجازات جسم و روح برای کسانی است که نجات را در مسیح نپذیرفته‌اند. این دیدگاه بر اساس آیه‌هایی مانند متی ۴۶:۲۵ استوار است که به مجازات ابدی اشاره دارند.
آیه‌هایی که از این دیدگاه حمایت می‌کنند: (متی ۲۹:۱۳و۳۰ ؛ متی ۳۰:۲۵و۴۶؛ متی ۱۳:۲۲؛ تثنیه ۲۲:۳۲ و مکاشفه ۱۰:۲۰).

۲- دیدگاه نابودی یا عدم بقا (مشروط گرایی) (The conditional view)

این دیدگاه معتقد است که در نهایت، کسانی که از خدا دور می‌مانند، نابود خواهند شد یا وجودشان از هستی ساقط می‌شود. این تفکر بر این باور است که عذاب ابدی با عدالت و محبت خدا ناسازگار است.بر اساس این دیدگاه، به جای اینکه انسان‌های غیرنجات‌یافته برای همیشه در عذاب جهنم بمانند، نهایتاً کاملاً نابود خواهند شد. این نظریه می‌گوید که عذاب ابدی با محبت و عدالت خدا به هیچ عنوان سازگار نیست و نابودی نهایی را راه‌حلی عادلانه‌تر می‌داند.
آیه‌هایی که از این دیدگاه حمایت می‌کنند: (یوحنا ۱۶:۳؛ متی ۲۸:۱۰؛ دوم پطرس ۷:۳؛ دوم تسالونیکیان ۹:۱ و اول قرنتیان ۵۰:۱۵).

۳- دیدگاه نمادین (The metaphorical view)

نظریۀ نمادین در مورد جهنم این است که تصاویری که در کتاب مقدس از جهنم ترسیم شده‌اند ممکن است بیش از آن که توصیف‌های دقیق فیزیکی باشند، جنبهٔ نمادین داشته باشند. این دیدگاه معتقد است که توصیفات جهنم به عنوان آتش ابدی، تاریکی و عذاب به معنای بیان واقعیتی روحانی و عمیق است که نشان دهندهٔ جدایی کامل از حضور خدا و تجربهٔ نتیجهٔ نهایی گناه و نارضایتی است.
از دیدگاه مسیحیت کلاسیک و ارتدوکس، جهنم مکانی واقعی و جدایی‌ناپذیر از خدا است. این دیدگاه مبتنی بر آیه‌هایی از کتاب مقدس است که به طور مستقیم به جهنم اشاره می‌کنند مانند متی ۴۱:۲۵ و مکاشفه ۲۰:۱۴.
هرچند ممکن است برخی از الاهیدانان جهنم را به عنوان رخدادی نمادین تفسیر کنند، اما مسیحیان انجیلی تأکید می‌ورزند که آن، اشاره به واقعیت‌های روحانی و اخلاقی عمیق دارد. در نهایت، هدف توصیف جهنم در کتاب مقدس این است که هشداری برای انسان‌ها باشد تا از زندگی گناه‌آلود دوری کرده و با خدا ارتباط برقرار کنند.

۴- دیدگاه مجازات اصلاحی (The purgatorial view)

برخی الاهی‌دانان بر این باورند که مجازات جهنم حالتی اصلاحی دارد و هدف نهایی آن بازگرداندن انسان‌ به موقعیت صحیح با خدا است. این دیدگاه اغلب به عنوان فرآیند تطهیر شناخته می‌شود.
این دیدگاه در بارۀ جهنم که “مجازات اصلاحی” نام دارد، بر این باور است که عذاب جهنم به منظور اصلاح و بازسازی افراد است تا اینکه آنان بتوانند به سوی خدا بازگشته و رستگار شوند. هرچند که این دیدگاه در میان تمام جریان‌های مسیحی به طور گسترده پذیرفته نشده است، برخی الاهی‌دانان بر این باورند که خدا در نهایت می‌خواهد همۀ انسان‌ها را به سوی خود بکشاند، حتی اگر این امر به وسیلۀ عذاب موقت جهنم صورت بگیرد.
آیه‌هایی که از این دیدگاه حمایت می‌کنند: (دوم تیموتائوس ۱۸:۱؛ متی ۳۲:۱۲؛ لوقا ۴۳:۲۳ و اول قرنتیان ۱۱:۳-۱۵).

کاری پژوهشی از کشیش ورژ باباخانیان