بررسی عهدعتیق- غزل غزلها SONG OF SONGS

عنوان:
در متن عبری “غزل غزلهای سلیمان” و به معنی غزلی به وسیله، برای یا درباره سلیمان است. این عبارت به معنی بزرگترین غزلها است (تثنیه 10: 17 خدای خدایان و رب الارباب را با 1تیموتائوس 6: 15 ملک الملوک مقایسه کنید).
نویسنده و تاریخ نگارش:
آیه اول ظاهراً نویسندگی کتاب را به سلیمان نسبت می دهد (به زیرنویس 1: 1 و به عنوان بالا نگاه کنید). به سلیمان هفت بار اشاره شده (1: 1، 5؛ 3: 7، 9، 11؛ 8: 11-12) و در چندین آیه صحبت از پادشاه (1: 4، 12؛ 7: 5) شده است اما اینکه آیا نویسنده این کتاب است هنوز به صورت سوالی قابل بحث باقی مانده است.
مربوط ساختن تاریخ نگارش غزل غزلها به قرن 10 ق.م. در دوران سلطنت سلیمان امکان پذیر است. اگر چه دلیل به ترصه نامشخص است اما در حقیقت اشاره به ترصه و اورشلیم (6: 4) با یکدیگر، یکی از عللی است که از مدتها قبل برای مربوط ساختن تاریخ نگارش کتاب به دوران پیش از پادشاهی عمری (874-885 ق.م. رجوع کنید به 1پادشاهان 16: 23-24) استفاده می گردیده است. از طرف دیگر زبان نگارش کتاب غزل غزلها را به عنوان مدرکی دال بر نگارش کتاب در زمانی دورتر دانسته اند؛ اما در حال حاضر در مدارک موجود، اطلاعات زبان شناسی مربوط به آن مبهم است.
یکنواختی زبان کتاب، سبک، لحن، جنبه فکری و تکرار بندگردانها تنها یک نویسنده را برای کتاب مطرح می سازد. به هر صورت بسیاری از کسانی که نسبت به نگارش غزل غزلها توسط یک نویسنده و یا حتی در یک زمان یا مکان شک و تردید دارند و هماهنگی کتاب را با نسبت دادن تمام قسمتهای غزل غزلها به یک سنت ادبی واحد توضیح می دهند زیرا سنن خاور نزدیک در حفظ هماهنگی و سبک سلیس کتاب بسیار دقیق بوده اند.
تفسیر:
برای یافتن کلید معمای غزل غزلها، مفسرین به عبارات نبوتی، حکیمانه و مکاشفه ای کلام و همچنین به ترانه های عاشقانه مصر و بابل قدیم، ترانه های سنتی سامی که مربوط به ازدواج هستند و سرودهایی از بین النهرین قدیم که در مراسم فراوانی محصولات کشاورزی خوانده می شدند، توجه کرده اند. بیشترین شباهت، در نمونه های آن در امثال دیده می شود (به امثال 5: 15-20؛ 6: 24-29؛ 7: 23-6 رجوع کنید). توضیح بیان شده در مورد محبت در قسمت 8: 6-7 (مقایسه کنید با توضیح حکمت که در امثال بابهای 1-9 و ایوب باب 28 یافت می شود)ظاهراً تائید می کند که غزل غزلها متعلق به ادبیات حکیمانه کتاب مقدسی بوده و شرح حکیمانه یک رابطه محبت آمیز است. کتاب مقدس از حکمت و محبت به عنوان عطایای خداوند نام می برد که با سپاسگزاری و تجلیل او به دست می آید.
درک اینگونه غزل غزلها با نظریه سنتی، که این کتاب را حکایت رابطه عاشقانه بین خدا و بنی اسرائیل یا بین مسیح و کلیسا و یا مسیح و روح می داند مغایر است (گرچه در عهد جدید هیچ اقتباس یا اشاره ای به غزل غزلها نشده است). از تفسیرهای جدیدتر غزل غزلها نیز این حقیقت آشکار است؛ همانند تفسیری که آن را نمایشنامه جشن پیروزی یک دوشیزه باکره می داند. محبت ناخودآگاه این دوشیزه نسبت به یک چوپان عاشق روستایی در برابر توجهات سلیمان نسبت به او در دربار، که در صدد بردن او به حرمسرای خود است، غالب می گردد. ترجیحاً تفسیر جدید، غزل غزلها را به عنوان زنجیره پیوسته غزلهایی می داند که تماماً شرح محبتی که در لحظات مختلف جدایی و صمیمیت، غم و خوشی، هیجان و خرسندی تجربه می گردد. غزل غزلها به دلیل استفاده زیاد از احساسات قوی و صنعت بدیع موجود در کتاب که از طبیعت گرفته شده، با اشعار عاشقانه در فرهنگهای مختلف مشترک است.

موضوع و الهیات:
در اسرائیل قدیم هر کیفیت انسانی به صورت کلمات بیان می گردید: احترام، قدردانی، خشم، غم، رنج، اعتماد، دوستی، تعهد، وفاداری، امید، حکمت، زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی و توبه، در غزل غزلها این محبت است که در قالب کلمات بیان می گردد. یعنی کلمات الهامی که آشکار کننده جذابیت و زیبایی آن بوده و محبت را به عنوان یکی از بخشش های منتخب خدا مطرح می سازد. صدای عشق در غزل غزلها همانند صدای حکمت در امثال 8: 1-9: 12 صدای زنی است که بیان می کند عشق و حکت همراه با زیرکی و سر جذابیت زنان، مردان را به شدت به سوی خود می کشاند.
صدای این زن عمیقاً از عشق سخن می گوید. او زیبایی و لذت آن را به تصویر می کشد. او مدعی مالکیت انحصاری آن ( “محبوبم از آن من است و من از آن وی هستم”، 2: 16) و بر لزوم سادگی فی نفسه آن اصرار دارد ( “محبوب مرا تا خودش نخواهد بیدار نکنید و برنه انگیزانید” 2: 7). و همچنین مدعی قدرت قوی آن است یعنی قدرتی که با هیبت دشمنان و مرگ برابری کرده، به شدت حرارت آتشی مشتعل می سود و با آبهای بسیار نیز خاموش نمی گردد (8: 7-6 الف). او ارزش آن را تائید می کند: با تمامی ثروت یک انسان قابل خریداری نبوده و نه می توان با آن معاوضه کرد (8: 7 ب). البته نه با صراحت (به زیرنویس 8: 6 رجوع کنید) ولی او اظهار می کند که محبت بخششی از جانب خداوند نه انسان است.
خدا این مقصود را می رساند که چنین محبتی-که به گونه ای فاحش توسط انسانها چه در گذشته و چه در حال ازمسیر صحیح خود خارج شده و مورد سوء استفاده قرار گرفته است-در خلقت نیکوی او قسمتی طبیعی از زندگی زناشویی است (به پیدایش 1: 26-31؛ 2: 24 رجوع کنید).

ویژگی های ادبی:
هیچ کدام از خوانندگان غزل غزلها نمی توانند هنری بودن شعر آن را زیر سوال ببرند. ظرافت دقیقی که با آن احساسات شدید و آگاهانه را نشان می دهد در حالی است که خود داری از بروز هیجان خام و ناپخته مهمترین نشانه موفقیت او است. او این کار را به گونه ای وسیع به طریقی غیر مستقیم، به وسیله قیاس و با آشکار ساختن احساسات در دنیای طبیعت (در خوراک، نوشیدنی، زیبایی و جواهرات) انجام می دهد. تشبیه خوشی عاشق نسبت به محبوب خود به یک غزال که او را “در میان سوسنها می چراند” (2: 16)، تشبیه پستانهای او “مثل دو بچه توام آهو می باشد که در میان سوسنها می چرخند” (4: 5) یا تشبیه محبوب خود به باغی پر از میوه های نفس و دعوت محبوب به این باغ (4: 12-16). این تشبیهات اثر هنری عالی و حساسیت لطیفی را به وجود می آورد.
اینکه غزل غزلها یک اثر ادبی واحد بوده و تمام موضوعات فرعی آن ادامه یک داستان می باشند موضوعی است که بحث آن توسط مفسرین ادامه دارد. موضوعات فرعی ظاهراً به منظور ارتباط بین صحنه ها در رابطه عاشقانه آشکار شده اند.
در واقع همگان قبول دارند که اوج ادبی غزل غزلها در 8: 6-7 یافت می گردد. در جایی که قدرت برتر و ارزش محبت-یعنی محبتی مرد و زن را به یکدیگر جذب می کند- در نهایت به وضوح مورد تائید قرار می گیرد. آیات بعدی ای که پس از این اوج ادبی می آیند فاقد بار احساسی آیات قبلی هستند. عبارت نهایی از تمایل متقابل بین دو عاشق، غزل غزلها خاتمه می دهد. این عبارت بیانگر ادامه محبت است. قسمت آخر (8: 8-14) از طرف دیگر بازگشتی به آغاز است و به عنوان رجوعی به برادران محبوب، به تاکستان او و به سلیمان (پادشاه) قسمت 8: 8-12 را به 1: 2-6 متصل می کند.
در این غزل از محبت، صدای محبوب برجسته و غالب است. تجربه عشق او به عنوان شخصی که محبت می کند و مورد محبت قرار می گیرد و به وضوح بیان می گردد. این غزل با تمایل او به بوسه عاشق آغاز و با دعوت مصرانه او به راربطه ای عاشقانه خاتمه می یابد.
فهرست مطالب:
I- عنوان (1: 1)
II- اولین ملاقات (1: 2-2: 7)
III- دومین ملاقات (2: 8-3: 5)
IV-سومین ملاقات (3: 6-5: 1)
V- چهارمین ملاقات (5: 2-6: 3)
VI- پنجمین ملاقات (6: 4-8: 4)
VII- نقطه اوج ادبی (8: 5-7)
VIII- نتیجه (8: 8-14)

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس