آئینها و سنتهای عهدعتیق: روز کفاره( یوم کیپور)

روز کفاره هنوز هم امروز بوسیله یهودیان معتقد برپا داشته می‌شود؛ و آن ”یوم کیپور“ نیز نامیده می‌شود. از نظر مذهبی یوم کیپور را شاید بتوان مهمترین عید یهودیان نامید. بنا بر تورات، یهودیان در دهم ماه تیشری در یوم کیپور یک شبانه روز کامل روزه می‌گیرند و در کنیسه ها، نمازهای خاص طلب توبه و بخشایش به جای می‌آورند. این روز مقدس ترین روز تقویم سالانه یهود است و همه یهودیان در این روز از نظر کاری تعطیل هستند. زمان آن اواخر شهریور و یا اوایل مهر است. در «یوم کیپور » خوردن و آشامیدن از زمان غروب آفتاب تا غروب بعدی به مدت ۲۴ ساعت ممنوع است، در حالی که در سایر ایام روزه، این محدودیت از طلوع تا غروب آفتاب است. 
روز کفاره همیشه دقیقا شش ماه پس از روز پسح برگزار می‌شود، پسح روز جشن سالیانه قوم اسرائیل برای خروج از مصر است (خروج فصل ۱۲). 
در کتاب مقدس آمده است روز دهم ماه تیشری عید خداوند است. در این روز تمامی کارهای خود را متوقف کنید، از خوردن و آشامیدن بپرهیزید و به تطهیر روان خویش بپردازید. این روز، روز پاک کردن گناهان و اشتباهات است. هر سال در این روز اعمال خویش را به یاد آورید و از آنچه به راستی و درستی انجام نداده اید، طلب مغفرت نمائید. باشد که گناهان شما بخشوده گردد. 
در ادامۀ تعالیم تاکید شده است که یهودیان پیش از فرا رسیدن «یوم کیپور» نزد آنانی می‌روند که شاید ستمی نسبت به آنها مرتکب شده باشند و از آنها پوزش می‌طلبند و بدهی‌های خود را می‌پردازند و دین خود را ادا می‌کنند. 
در شب این عید، ده‌ها هزار نفر از یهودیان در کنار «دیوار ندبه» که تنها قسمت بازمانده از معبد بیت المقدس است گرد هم آمده و تا سپیده دم به نیایش می‌پردازند.

  تاریخچه    

هارون و هر یک از نسلهای او که جانشین وی به عنوان کاهن اعظم می‌گردیدند نباید هر زمان که می‌خواستند وارد قدس الاقدس بشوند بلکه کاهن اعظم فقط سالی یک بار و آنهم در روز کفاره می‌توانست وارد قدس الاقدس شود (خروج ۳۰: ۱۰؛ لاویان ۲۳: ۲۷). اگر او در هر زمان دیگری وارد قدس الاقدس می‌شد او می‌مُرد، زیرا در سایر ایام این خود خدا بود که در آنجا مستقر بود و هیچ انسانی نمی‌تواند ناخوانده به حضور مستقیم خداوند برود و زنده بماند. 
روز کفاره محور نظام و ترتیبی کامل و تمام عیار از تقدیم قربانیها و پرستش در اسرائیل قدیم بود؛ در واقع این مهمترین روز در اعیاد مذهبی سالیانه اسرائیل بود، زیرا در آن روز گناهان کامل قوم کفاره شده، پاک شده و برداشته می‌شد، و بدین وسیله بود که خداوند می‌تواست به سکونت در میان قوم خود ادامه دهد قومی که آنها را از اسارت در مصر کفاره داده و رها ساخته بود. 
فهرست ضروریات اولیه برای برپا کردن روز کفاره بر این قرار بود که وقتی کاهن اعظم وارد قسمت قدس می‌شد لازم بود که با خود پنج حیوان جهت قربانی کردن بیاورد: یک گوساله برای قربانی گناه خودش، دو قوچ برای قربانی سوختنی بابت خودش و قوم، و دو بز برای قربانی گناه به جهت قوم. همچنین در این روز لازم بود که او لباس مخصوصی بپوشد نه آن لباس پر زرق و برقی که جزئیات آن در کتاب خروج فصل ۲۸ تشریح شده است بلکه لباس ساده‌ای همانند لباس خادمین که مناسب مردی باشد که به حضور بسیار نزدیک خداوند وارد می‌شود. 
اول از همه، قبل از اینکه کاهن اعظم برای گناهان کس دیگری قربانی تقدیم کند، باید یک گوساله به عنوان قربانی گناه برای خودش و خانواده‌اش تقدیم کند. هیچ انسانی حتی یک کاهن اعظم نمی‌تواند بدون آوردن قربانی برای کفاره گناهش به حضور خداوند وارد شود (عبرانیان ۵: ۱-۳؛ ۹: ۷). امروز مردان و زنان می‌توانند فقط بواسطه مسیح که قربانی کفاره گناهان ما است (اول یوحنا ۲: ۱-۲؛ ۴: ۱۰)، به حضور خداوند بروند و به حضور او پذیرفته شوند (یوحنا ۱۴: ۶). 
سپس کاهن اعظم باید بوسیله قرعه یکی از دو بز را برای قربانی گناه بجهت قوم انتخاب و قربانی کند. هر چند بز دیگر نباید قربانی شود؛ هارون بصورت نمادین پس از انتقال گناه قوم اسرائیل بر بز دوم، باید بز را در بیابان رها کند. این بز زنده و رها شده عزازیل نامیده می‌شد که به معنی ”بز بردارنده“ یا “ بز فراری“ است (عزازیل در لغت نامه دهخدا، روح پلید و انفصال کننده خطاهای قوم معنی شده است). این بز کفاره‌ای بجهت گناهان قوم اسرائیل بود که بصورت نمادین گناهان قوم را از آنها دور و با خود به بیابان می‌برد. 
اول کاهن اعظم بعد از انجام غسل و پوشیدن لباس باید یک گاو به عنوان قربانی گناه بابت خودش بر روی مذبح هدایای سوختنی قربانی می‌کرد. سپس با استفاده از مجمر (بیلچه) باید مقداری ذغال از مذبح برداشته و با خود به اندرون حجاب ببرد، یعنی باید به درون قدس الاقدس ببرد. سپس او باید بخور معطر بر روی زغال بریزد (خروج ۳۰: ۳۴-۳۸) و اجازه دهد دود خوشبوی آن تخت رحمت را که بر روی صندوق شهادت قرار دارد فرا گرفته و بپوشاند، بدین شکل کاهن اعظم از مرگ که در نتیجه دیدن و”رو در رو“ شدن با خدا پیش می‌آمد محفوظ می‌ماند. 
سپس کاهن اعظم باید مقداری از خون گوساله را بر تخت رحمت و پیش روی تخت رحمت بپاشد. این پاشیدن خون (نمایانگر جان گاو) به منزلۀ کفاره برای گناه بود: یک جان (متعلق به گاو) قربانی می‌شد تا از جان قربانی کننده چشم پوشی شود. مجازات گناه مرگ بود؛ تنها راهی که شخص می‌توانست از این مجازات فرار کند جایگزین کردن جان دیگر به عوض خودش بود. بدون ریختن خون، آمرزش نیست (عبرانیان ۹: ۲۲). 
پس از آن کاهن اعظم باید همان مراسم شرعی را با بز که قربانی گناه برای قوم بود به انجام می‌رساند. پاشیدن خون گاو و بز نه تنها کفاره‌ای برای گناهان هارون و قوم بود بلکه همچنین کفاره‌ای برای قدس الاقدس بشمار می‌آمد؛ همینطور هم هست، تقدیس و پاک کردن قدس الاقدس از آلودگی و ناپاکی گناه. فقط خون می‌تواند گناه را ”شسته“ و بر گناه تاثیر بگذارد (عبرانیان ۹: ۲۱-۲۲). سپس کاهن اعظم باید خون را در میان خیمه اجتماع (قدس) می‌پاشید و بدینسان آنجا را نیز کفاره می‌کرد. بعد از آن، مقداری از خون را باید بر شاخه‌های مذبح قربانی سوختنی می‌مالید (خروج ۲۷: ۲ ) و بدینسان مذبح را هم نیز کفاره می‌نمود. 
قسمت یعدی این مراسم منحصر بفرد بود: کاهن اعظم باید دست خود را بر روی سر بز زنده قرار می‌داد، و در همان حال گناهان قوم را اعتراف می‌کرد، و بدینسان بصورتی نمادین این گناهان را به بز انتقال می‌داد. سپس شخص دیگری بز را باید به خارج از منطقه برده و در محل پرت و دور افتاده‌ای در بیابان رها می‌کرد. 
چرا اجرای چنین مراسمی با یک بز زنده ضروری بود؟ مگر گناهان هارون و قوم پیش از این کفاره نشده بود؟ چرا کفاره شده بود. اما کفاره برای گناه دو جنبه دارد. اولین جنبه آن، انجام قربانی واقعی به عنوان جایگزینی یک جان برای جان دیگر می‌باشد، که بموجب آن گناهان شخص بخشیده یا برای آن تاوان پرداخت شده است. شخص در این هنگام پاک شده و دیگر از نظر خداوند خطاکار محسوب نمی‌شود. 
اما حتی بعد از آنکه گناهان مشهود شخص برداشته می‌شود، ممکن است آن شخص هنوز احساس گناه کند؛ ممکن است او هنوز احساس ناپاکی کند و در مورد اینکه آیا واقعا بخشیده شده است احساس شک و تردید کند. برای انجام و بر قراری کامل کفاره نه تنها باید گناهان شخص برداشته شود بلکه تاثیر آن بر شخص نیز باید از بین برود و بدین شکل کفاره کاملا به انجام رسیده است. و این دومین جنبه کفاره است که بز رها شده آنرا کامل می‌کند: "بز همة گناهان ایشان را… بر خود خواهد برد" (لاویان ۱۶: ۲۲). مراسم رها کردن بز به مفهوم اطمینان خاطر به قوم اسرائیل بود که گناهان آنها بخشیده شده است. 
یک کار اصلی دیگر که باید انجام بگیرد هنوزباقی مانده است: پس از اینکه کاهن اعظم دوباره لباس معمول همیشگی خود را پوشید باید دو قربانی سوختنی یکی برای خود و یکی برای قوم تقدیم می‌کرد. حال آنکه این قربانیهای سوختنی به مفهوم کفاره معمول در سراسر سال برای قوم اسرائیل بود. این قربانیها همچنین نشان دهنده تخصیص کامل تقدیم کننده به سهم خود بود زیرا حیوان قربانی شده کاملا بر روی مذبح سوزانده می‌شد (لاویان ۱: ۳-۴). این عمدتا هدف دومی را نیز دنبال می‌کرد که در اینجا مشاهده می‌شود: بعد از اینکه برای کل قوم کفاره گذرانده شد، مردم می‌توانستند سپاسگزاری‌های خود را بوسیله قربانی کردن این قربانیهای سوختنی به خداوند نشان دهند و تخصیص خود به او را دوباره تجدید کنند. 
سپس باقیمانده قربانی گناه باید به بیرون اردوگاه برده و سوزانده شود (لاویان ۴: ۱۲)، دقیقا همانطور که مسیح قربانی گناه ما به بیرون از اردوگاه و به بیرون از اورشلیم برای مصلوب شدن برده شد (عبرانیان ۱۳: ۱۱-۱۳). 
خداوند به قوم اسرائیل گفت که روز کفاره را باید همانند روز سَبَّت در نظر بگیرند، یعنی باید روزی برای استراحت باشد (لاویان ۱۶: ۳۱). هیچ کاری نباید انجام شود. این یک روز توبه بود، یک روز سوگواری برای گناه و تخصیص مجدد قوم به خدا بود. آنها باید خود را ذلیل می‌ساختند (لاویان ۱۶: ۲۹). که عمدتا به مفهوم گرفتن روزه در آن روز بود. در تقویم سالیانه قوم اسرائیل این تنها روزی بود که باید روزه گرفته می‌شد؛ این نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد روز کفاره در زندگی روحانی اسرائیل بود. در واقع بر طبق لاویان ۲۳: ۲۹-۳۰، هر کسی که در آن روز خود را ذلیل نسازد از قوم خود منقطع خواهد شد و هر کسی که در آن روز کار کند خداوند او را نابود خواهد ساخت. هر کسی که روز کفاره را سبک و حقیر بشمارد در اصل تدارکی را خوار شمرده است که خداوند برای کفاره گناهان عرضه داشته و بدین وسیله خود را از حضور خداوند و از وعده‌های عهد او منقطع خواهد ساخت. عیسی مسیح نقطه پایانی برای روز کفاره بود، زیرا بوسیله قربانی کردن بدن خود، او آخرین قربانی و کفاره دائمی برای گناهان تمامی کسانی شد که به او ایمان دارند (عبرانیان ۹: ۲۴-۲۶؛ ۱۰: ۱۲-۱۴).

برگرفته از وب سایت: www.razgah.com