مقدمه ای بر اناجیل هم نظر

مقایسه ای دقیق از چهار اناجیل، نشانگر آن است که سه انجیل متی، مرقس و لوقا بسیار مشابه به یکدیگر هستند؛ در حالیکه انجیل یوحنا کاملاً با آنها متفاوت است. سه انجیل نخست از نظر زبان نگارش و موضوعات موجود در آنها اتفاق نظر داشته و وقایع زندگی مسیح رابه ترتیب یکسانی ثبت کرده اند (به هر حال به نظر نمی رسد که در هیچ کدام از اناجیل، ترتیب زمانی وقایع کاملاً رعایت شده باشد). به دلیل توافق موجود در میان این اناجیل آنان را “اناجیل هم نظر” نامیده اند (Synoptic Gospels، Syn به معنی “هم” و Optic به معنی “نظر، دیدگاه” است). برای مثال می توان نمونه ای از این تشابه متنی را در متی 9: 2-8 و مرقس 2: 3-12 و لوقا 5: 18-26 یافت. نوعی توافق کلمه به کلمه را می توان در متی 10: 22 الف، مرقس 13: 13 الف و لوقا 21: 17 مشاهده کرد. مقایسه آماری نشان می دهد که 91 در صد انجیل مرقس را در متی و 53 در صد آن انجیل را می توان در انجیل لوقا یافت. چنین هماهنگی و تشابهی سوالاتی را در مورد منشا اناجیل همنظر به وجود می آورد. آیا نویسندگان اناجیل از یک منبع مشترک استفاده کردند؟ آیا به یکدیگر وابسته بوده اند؟ مطرح ساختن چنین سوالهایی باعث ایجاد مشکلی شده است که به نام “مشکل اناجیل همنظر” شناخته می شود. چندین راه حل برای بر طرف ساختن این مشکل، مطرح شده است:

1- استفاده از روایات شفاهی: بعضی چنین تصور می کنند که این روایات آنچنان حالت کلیشه ای داشته که منبع مشترکی را برای نویسندگان اناجیل همنظر ایجاد کرده بوده است.

2- استفاده از انجیل اولیه: بعضی دیگر این فرض را به عنوان یک اصل پذیرفته اند که نویسندگان اناجیل همنظر به انجیل اولیه ای دسترسی داشته اند که در حال حاضر موجود نمی باشد.

3- استفاده از قطعات نوشته شده: برخی دیگر چنین تصور می کنند که این قطعات به وقایع مختلفی از زندگی مسیح توجه داشته اند و نویسندگان اناجیل همنظر از آنان استفاده کرده اند.

4- همبستگی متقابل: بعضی معتقدند که که نویسندگان اناجیل همنظر مطالبی را از یکدیگر برداشت می کردند و نتیجه آن تشابه زیاد مطالب آنها است.

5- استفاده از دو منبع اصلی: رایج ترین نظریه این است که انجیل مرقس و یک “سند فرضی” که به نام Quelle یا Q (واژه آلمانی به معنی “مرجع” ) خوانده می شود توسط متی و لوقا به عنوان مراجع اصلی استفاده شده اند.

6- تقدم و استفاده از انجیل متی: نظریه دیگر بیان می دارد که نویسندگان دو انجیل دیگر از اناجیل همنظر از انجیل متی به عنوان منبع اصلی استفاده کرده اند.

7- ترکیبی ازموارد بالا: بر طبق این تئوری نویسندگان اناجیل همنظر از روایات شفاهی، قطعات نوشته شده، ارتباط متقابل با نویسندگان سایر اناجیل یا مطالب آنها و شهادت شاهدان عینی استفاده کرده اند.

تاریخ نگارش اناجیل همنظر:

دیدگاه اول:

متی و لوقا از انجیل مرقس به عنوان منبع اصلی خود استفاده کرده اند.

نظریه اول:

انجیل مرقس در سال 50 میلادی یا زودتر از 60 میلادی نوشته شده است.

1) انجیل متی دیرتر از 50 یا 60 میلادی نوشته شده است.

2) انجیل لوقا بین سالهای 59 الی 63 میلادی نوشته شده است.

نظریه دوم:

انجیل مرقس بین سالهای 65 الی 70 میلادی نوشته شده است.

1) انجیل متی در سال 70 میلادی نوشته شده است.

2) انجیل لوقا در سال 70 میلادی نوشته شده است.

دیدگاه دوم

متی و لوقا از انجیل مرقس استفاده نکرده اند.

نظریه اول:

انجیل مرقس می تواند بین سالهای 50 الی 70 میلادی نوشته شده باشد.

نظریه دوم:

انجیل مرقس بین سالهای 50 الی 70 میلادی نوشته شده است.

1) انجیل متی زودتر از سال 50 میلادی نوشته شده است (به معرفی انجیل متی، قسمت زمان و مکان نگارش رجوع کنید).

2) انجیل لوقا بین سالهای 59 الی 63 میلادی نوشته شده است (به معرفی انجیل لوقا، قسمت زمان و مکان نگارش رجوع کنید).

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس