کتب برحق متأخر و کتب جعلی- کتاب دوم مکابیان 2MACCABEES

کتاب اول و دوم مکابیان (نظیر دو کتاب پادشاهان) به دنبال هم نوشته نشده اند، بلکه آنها را به ترتیب طولانی بودن مطالب در کتاب مقدس قرار داده اند.

مقایسه و تشبیه آنها با دو انجیل (مثلاً اناجیل مرقس و لوقا) مناسب تر است زیرا وقایعی که در این دو کتاب روایت می شود یکسان هستند که به موازات یکدیگر در دو کتاب ذکر می گردند. ولی در کتاب دوم مکابیان شروع روایت ها از تاریخی است که کتاب اول مکابیان آمده است، پایان می دهد. بدین معنی که پس از تصرف و پاکسازی معبد و کشته شدن نیکانور روایت کتاب دوم مکابیان به پایان می رسد. چنانکه گوئی دنباله وقایع مورد توجه نویسنده کتاب نیست و جالب توجه این که کتاب به همراه نامه ای ارسال گردیده که تاریخ نگارش آن 40 سال پس از این وقایع است (2مکابیان 1: 1-10 الف).

آنچه در کتاب دوم مکابیان مورد توجه قرار دارد معبد و بنای مادی و محسوس آن می باشد. در این کتاب مطالب به طرز روشن بیان شده و از نوع مطالب تاریخی است که به آسانی می توان موضوع آن را دنبال کرد. ولی معبد به عنوان نقطه الحاق و تجمع ارواح صمیمی و فداکار می باشد و در این کتاب درباره شهامت و انگیزه های ایمانی آنان یادآوری و تاکید می شود. از این حیث مطالب کتاب دوم مکابیان به کتاب دانیال می پیوندد، مخصوصاً در دو فصل که درباره مکان قدس می باشد (دانیال 8 و 9). ولی در این کتاب، منظور با وسایل دیگر و به نحو دیگری بیان می شود، مثل روحیه قهرمانان، خشم بی آلایش آنان، امیدهای عرفانی و علو فداکاری ایشان و در انجام این امر به جای اینکه از منابع زبان سامی استفاده شود از منابع زیبای روایت ادبی یونانیان که به وسیله هومر و تراژدی نویسان یونانی ایجاد و تشکیل شده است، بهره گیری می شود. بنابراین همان شیوه نگارش هیجان انگیز آنان به کار برده شده که در ضمن روایت رویدادها، خواننده را تحت تاثیر قرار می دهند. نویسنده کتاب کاملاً از قهرمان یهود جانبداری می کند، خصایل اخلاقی آنان را توصیف کرده، فضایل بعضی از شخصیت ها و رذالت و ساده دلی بعضی دیگر را یادآوری می نکاید، تا اندازه ای با خشنودی از شکنجه شدن شهیدان و کیفر یافتن شکنجه گران سخن می گوید و همه این مطالب به سهولت بر قلم او جاری شوند. زیرا کتاب مستقیماً به زبان یونانی نوشته شده است و نویسنده کتاب یک نفر یهودی است که به تمدن و زبان یونانی آشنا بوده و مطالب کتاب را تلخیص کرده است تا به نزد برادران یهودی در اسکندریه بفرستند (2مکابیان 2: 19-23). با این کتاب روش جدیدی از درک و استنباط وقایع و روایت آنها در کتاب مقدس وارد شده است.

کتاب دوم مکابی ها هیچ ارتباطی با کتاب نخست ندارد. این کتاب که در حدود سال 24 ق.م. به زبان یونانی نوشته شده، خلاصه ای است از کتاب 5 جلدی باسون قیروانی که کمی بعد از سال 160 ق.م. نوشته شده است. این منبع اصلی امروزه مفقود است. دورانی که این کتاب ان را در بر می گیرد بس کوتاه و شامل سالهای 175 تا 160 ق.م. می باشد.

این کتاب بنا کننده، با شالوده ای تاریخی، اغلب در تفصیل وقایع از قید و بند آزاد است. البته این بدان معنا نیست که دارای اطلاعات ذیقیمتی نمی باشد، اما تحول و تطور کتاب بیشتر در جهت تعالیم اخلاقی است و به روش سبک ادبی ای به نگارش در آمده که هلنیزم آن را تاریخ پر احساس می نامد. به این ترتیب، با سبکی پر تب و تاب و پر شکوه، مرگ آنتیوخوس و نیکانور را به تصویر می کشد. روایاتش درباره شهدا فرصتی است از بهر موعظه هایی درباره تقوی و تقدس. بر خلاف کتاب نخست، نویسنده نوشته خود را چنان با خطوط حیرت انگیز ترسیم می کند که قوه تخیل خواننده را تحریک و جذب می نماید. کلیه این خمیر مایه ها و عوامل در جهت بر نمودن نکات برجسته تاریخ است. اما کتب به صورتی که هست، به سبک خود مفهوم مذهبی جنگ های مکابی ها را نشان می دهد. در این کتاب تاکیدات صریحی در باب قیام از مرگ و زندگانی جاودانی کسانی که شهید خواهند شد آمده است. به این ترتیب، مولف اشاراتی به پیامهای کتاب دانیال نبی می نماید.

در پشت این داستانهای زاهدانه، به روحانیت فریسیان و وقف کامل آنان به خدا پی می بریم. بگذارید به چند نکته اشاره کنم.

جنگ مقدس. نویسنده به هنگام روایت اعمال برجسته یهودا تاکید می کند که این خدا است که پیروزی می بخشد و به این طریق بر دعاهای قبل از هر جنگ و مداخلات معجزه آسا تاکید می کند (باب های 8 به بعد).

شهید. وقف کامل انسان به ایمانش ممکن است او را به جایی برساند که به خاطر شاهد بودن برای خدا، راه نهایی، یعنی شهادت را برگزیند. داستان ایلعازر پیر (6: 18-31) و پیش از همه شهادت هفت برادر (باب 7) معروف است.

قیام مردگان (7: 9، 23، 29). در اینجا نویسنده، حتی به طور دقیق تر آموزه ای را که دانیال مطرح کرده بود (دانیال 12: 2) و فریسیان در آن شریک بودند، انتخاب می کند.

دعا برای مردگان (12: 38-45). این متن نقشی کلیدی در الهیات کاتولیک در مورد “عالم برزخ” داشته است. اگر ما برای مردگان دعا می کنیم، باید دعا کنیم که آنها در نیستی نیفتاده باشند و اینکه بعد از مرگشان آمرزیده شوند. پروتستان ها، که این کتاب را به رسمیت نمی شناسند، سرنوشت مردگان را به دست های خدا می سپارند، بدون اینکه بکوشند در این سِرّ نفوذ کنند.

آفرینش از نیستی (7: 28). تا اینجا، مطرح نشده بود که خدا جهان را از نیستی (Ex Nihilio) آفرید؛ تصور می شد که خدا هرج و مرج را به وسیله جدا کردن عناصر نظم بخشیده است (پیدایش 1).

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس