معرفی عهد جدید: قسمت دوم متن و انتقال عهد جدید- منابع متن (فصل بیست و سوم)
نوع دیگر از نسخه‌های خطی وجود دارند که با حروف متصل به هم نوشته شده‌اند. بسیاری از این نسخه‌ها برای استفاده شخصی نوشته شده و بعضی از آنها هم برای قرائت در جماعت استفاده می‌شد. این نسخه‌ها عموماً جدیدتر از گروه اول هستند و به قرن دهم تا پانزدهم تعلق دارند و بعد از آن وقتی صنعت چاپ در اروپا رواج یافت تهیه این نسخه‌ها نیز متوقف شد. در قالب آنها می‌توان متن کلیساهای روم شرقی یا بیزانس حفظ شده است.
دوم- دومین منبع اطلاعات در مورد متن عهد جدید عبارت است از ترجمه‌های متعددی که در دورۀ توسعه کلیسا انجام شده است. انجیل به طرف مغرب به قسمت لاتینی زبان امپراتوری روم پیشرفت نمود و به طرف مشرق به قسمت‌های آرامی زبان خاورمیانه رسید و کلام خدا به زبان‌های لاتینی و سریانی ترجمه شد. این دو ترجمه قبل از پایان قرن دوم از روی نسخه‌های یونانی انجام گردید و قدمت این متون یونانی از تمام نسخه‌های یونانی که در حال حاضر در دست است بیشتر بود. هر چند همیشه نمی‌توان از روی ترجمه، لغات دقیق مورد استفاده در متن اصلی را پیدا کرد ولی می‌توان به طور کامل به مفهوم متن پی برد.
تعداد زیادی نسخه‌های قدیمی لاتین وجود دارند که متعلق به قرون چهارم تا هفتم و بعضی جدیدتر هستند. بین آنها شباهت کامل وجود ندارد. این نسخه‌ها احتمالاً در جاهای مختلف تهیه شده‌اند و امکان دارد که ترجمه‌های اولیه بسیار آزاد و نسخه‌برداری بدون دقت کافی انجام شده و به همین دلیل اختلافاتی در آنها دیده می‌شود. باید توجه داشت که پیشوایان اولیه کلیسای غرب به هر دو زبان لاتین و یونانی سخن می‌گفتند و برای مطالعات شخصی و تعلیم بیشتر از یونانی استفاده می‌کردند. بعضی از نسخه‌ها که یکی از آنها به قرن پنجم تعلق دارد و به هر دو زبان نوشته شده معلوم می‌شود که استفاده‌کنندگان به زبان لاتین بیشتر مسلط بودند تا به یونانی.
ترجمه لاتینی به قدری زیاد و گیج‌کننده شد که در سال ۳۸۴ میلادی پاپ داماسیوس به جروم مأموریت داد که یک ترجمه رسمی لاتینی انجام دهد. جروم با استفاده از قدیمی‌ترین متون یونانی نسخه لاتینی را اصلاح و نسخه معروف به والگیت (یعنی زبان متداول) را تهیه کرد که تا امروز هم کتاب مقدس رسمی کلیسای کاتولیک رومی است.
از نسخه‌های قدیمی سریانی دو نسخه معروف از اناجیل وجود دارد: اولی توسط ویلیام کیورتون در یکی از صومعه‌های قدیمی مصر کشف شد و در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود و دومی در سال ۱۸۹۲ توسط دو خواهر به نام‌های اگنس لوئیس و مارگرت گیبسون در صومعه کاترین مقدس در کوه سینا پیدا شد. قسمت‌هایی از این نسخه اخیر پاک شده و دوباره نوشته شده است. این نسخه‌ها هر دو متعلق به قرن پنجم میلادی هستند و به متن قدیمی لاتینی شباهت زیادی دارند.
در ردیف این نسخه‌ها می‌توان دیاتسرون را ذکر کرد که مولف آن برای اولین بار مطالب مشابه چهار انجیل را در یک‌جا جمع کرد و مربوط به اواخر قرن دوم است. قسمتی از این کتاب که اخیراً کشف شده نشان می‌دهد که دیاتسرون علاوه بر سریانی به زبان یونانی هم وجود داشته و متن سریانی از یونانی ترجمه شده است. استفاده از دیاتسرون در کلیسای شرق بسیار متداول بود تا اینکه در قرن پنجم رابولا اسقف ادسا (۴۱۱ میلادی) دستور داد که کلیساها از چهار انجیل «جداگانه» استفاده نمایند. وی در تهیه پشیتا که ترجمه عهد جدید به زبان متداول سریانی کوشش فراوان به عمل آورد و این نسخه تا زمان نسخه معتبر کلیسای سریانی است.
در قرن بعد ترجمه‌های دیگری انجام شد که منبع ترجمه آنها بعضی از یونانی و بعضی از لاتین و سریانی بود. از آن جمله‌اند ترجمه ارمنی قدیم، گرجی، قبطی، حبشی، گوتیک که قبل از قرن هفتم انجام شده‌اند. این‌ها شواهدی بر متن اصلی هستند ولی از نظر ارزش تحقیق کم اهمیت‌تر از نسخه‌های لاتینی و سریانی می‌باشند. امروزه بیش از یک هزار نسخۀ قدیمی عهد جدید و قسمت‌های آن در دست است ولی هیچ کدام از آنها با متن رسمی موجود در کلیساها تفاوت مهمی ندارد.
سوم- سومین منبع برای کشف متن اصلی عهد جدید نوشته‌های آباء اولیه کلیسا و پیشوایان و معلمین مسیحیت در شش قرن اول میلادی است که در کتاب‌ها و موعظه‌های خود از عهد جدید به طور آزاد نقل‌قول فراوان کرده‌اند. این نقل قول‌ها در بسیاری از موارد اشاره است و غالباً غیر دقیق و قابل تشخیص می‌باشند و گاهی نیز آیات به طور کامل ذکر شده‌اند. هرچند بسیاری از این نقل‌قول‌ها آزاد و غیر دقیق است ولی در نوشته‌های آباء کلیسا به قدری از عهد جدید نقل‌قول وجود دارد که اگر عهد جدید را در دست نمی‌داشتیم می‌توانستیم از نوشته‌های آنها تمام عهد جدید را به استثنای چند آیه تهیه نماییم. مطابقت بین این اشارات و نقل‌قول‌ها را با متن نسخه‌های مختلف در پیدا کردن تاریخ و محل و منشأ منابعی که از آنها نقل‌قول شده است کمک بسیار موثری است. مثلاً سیپریان از واعظان مشهور مسیحی آفریقای شمالی در حدود ۲۵۰ میلادی، نقل‌قول‌های زیادی از ترجمه لاتینی انجام می‌دهد که با متن یک نسخه قدیمی لاتینی متعلق به قرن چهارم یا پنجم مطابقت کامل دارد. از این موضوع می‌توان فهمید که این نسخه شامل متنی است که در اواسط قرن سوم در آفریقای شمالی رواج داشته و از ترجمه جروم قدیمی‌تر بوده است.
چهارم- چهارمین منبع برای یافتن متن اصلی عهد جدید عبارت است از «مجموعه‌های قرائت‌های کلیسایی» شامل نقل‌قول‌هایی از اناجیل و رسالات که در جلسات عبادتی کلیسایی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این‌ها از سه منبع قبلی کم‌اهمیت‌تر هستند زیرا کامل نیستند تاریخ آنها از قرن نهم جلوتر نیست. چون برای قرائت در جماعت تهیه شده بودند در مورد یکسان بودن آنها دقت کافی به عمل می‌آمد و برای پی بردن به متن رسمی کلیساها در قرون وسطی بسیار مفید هستند.
پنجم- پنجمین منبع عبارت است از آیاتی که برای تکه‌های شکسته سفال که در آن موقع به منزلۀ دفتر یادداشت اشخاص کم‌بضاعت بود نوشته شده‌اند. بدیهی است که بر روی تکه‌های سفال نمی‌توان مطالب زیادی نوشت و حفظ تمام اناجیل یا عهد جدید بر روی آنها امکان‌پذیر نیست. ولی می‌توان از آنها فهمید که نقل‌قول‌های عامیانه به چه طریق به عمل می‌آمد و هرچند امکان وجود اشتباه در آنها بیشتر از نسخه‌های خطی است ولی در بسیاری از موارد کمک موثری هستند.
تا قرن چهاردهم میلادی مهم‌ترین روش حفظ عهد جدید عبارت بود از نسخه‌برداری با دست. غالب این نسخه‌ها به کلیساهای مهم و صومعه‌ها و کتابخانه‌های ثروتمندان تعلق داشتند. هرچند احتمال دارد که افرادی هم نسخه‌هایی از اناجیل یا رسالات داشته‌اند. در قرن پانزدهم دو واقعه مهم روی داد که در انتشار عهد جدید تأثیر فراوان داشت: اولی اختراع چاپ در سال ۱۴۳۷ توسط یوهان گوتنبرگ و دومین تصرف قسطنطنیه (استانبول فعلی) توسط ترک‌ها در سال ۱۴۵۳ میلادی بود.
سقوط قسطنطنیه باعث انقراض امپراتوری بیزانس یا روم شرقی که وارث مستقیم فرهنگ یونانی رومی بود گردید. دربار بیزانس مرکز فرهنگ یونان بود و کتابخانه آن مهم‌ترین مجموعه نسخه‌های خطی آثار کلاسیک و کتاب مقدس در جهان متمدن را در اختیار داشت. بسیاری از این کتاب‌ها مفقود گردیدند ولی تعداد متنابهی به صومعه‌های مختلف آسیای صغیر انتقال یافتند و بعضی هم توسط دانشمندانی که به اروپا فرار کردند به اروپا برده شدند و این دانشمندان معارف یونان را در مدارس کلیسای غرب انتشار دادند. در نتیجه علاقه جدیدی به زبان یونانی به وجود آمد و همراه آن عهد جدید یونانی، که بر اثر وقوع ترجمه لاتینی به فراموشی سپرده شده بود، دوباره رواج یافت. دانشمندان به جمع‌آوری و مطالعه نسخه‌های قدیمی عهد جدید یونانی، که سال‌ها در مورد آنها غفلت شده بود، پرداختند و اهمیت آنها را روشن ساختند.
اولین کتابی که توسط یوهان گوتنبرگ آلمانی در سال ۱۴۵۶ چاپ شد کتاب مقدس لاتینی بود. صنعت چاپ باعث ایجاد وحدت در متون و از بین رفتن امکان اشتباهات نسخه‌برداری و تقلیل هزینه تولید شد به طوری که افراد عادی قادر به خریداری کتاب مقدس گردیدند. در گذشته نسخه‌های یونانی یا ترجمه‌های عهد جدید در ده‌ها نسخه تهیه می‌شد ولی بعد از اختراع چاپ امکان تهیه سطح‌ها و هزاران نسخه به وجود آمد. بر اثر انتشار وسیع کتاب مقدس و با مساعه مارتین لوتر و ژان کالوین و همکارانش اصلاحات پروتستان در کلیساها آغاز شد. ترجمۀ آلمانی کتاب مقدس توسط لوتر عامل نیرومندی در بیداری و تنویر افکار هموطنانش بود.
در قرون اخیر ترجمه‌های متعددی از عهد جدید به عمل آمده و تعداد زبان‌هایی که کلام خدا به آنها ترجمه شده اکنون به حدود دو هزار رسیده و پیام انجیل در همه جا انتشار یافته است.
برگرفته از کتاب معرفی عهدجدید (انتشارات حیات ابدی)
نوشتۀ مریل سی تنی
ترجمۀ ط. میکائیلیان
دریافت لینک کوتاه این نوشته:
|
کپی شد! |
