گیاهان کتاب مقدس: سبزی های تلخ، سداب، سرو، سفیدار، سلیخه (فلوس)،سنبل و سندیان (درخت سرو)

سبزی های تلخ      خروج 12: 8       Bitter herbs

این واژه به بسیاری از گیاهان اطلاق می شود. عبرانیان ریشه های تلخ بعضی سبزیجات را در فصح برای یادآوری دوران تلخ و طاقت فرسای بردگی و همچنین یادآوری آزادی خود توسط خدا می خوردند (خروج 12: 8 و اعداد 9: 11). مطابق سنن ربی ها سبزی های تلخ ریشۀ گیاهانی مانند کاهوی وحشی، کاسنی، قاصدک و ریشۀ دیگر گیاهانی که طعم تند و تلخ داشته، بوده است که در فلسطین می روئیدند.

سَداب        لوقا 11: 42         Rue

این گیاه در زمان کتاب مقدس معروف بود. برگ های آن به رنگ سفید مایل به خاکستری و گل های آن به شکل خوشه های زردرنگ است که عطر عجیب و نافذی را منتشر می کند و از آن به عنوان ادویه و دارو استفاده می کردند. در لوقا 11: 42 همراه با دیگر گیاهانی ذکر شده که فریسیان برای آنان ده یک پرداخت می کردند. سداب آفریقایی رایج ترین نوع آن در فلسطین است.

سرو       اعداد 19: 6     Cedar

واژۀ عبری آن دلالت بر درختی با ریشۀ محکم و قوی دارد. به دلیل تنوعی که در استفاده از این لغت در متون مختلف وجود دارد، دو یا سه نوع مختلف از آن شناسایی شده است:

1- از آنجایی که سرو واقعی در بیابان سینا نمی تواند رشد کند، احتمالاً سروی که به منظور طهارت استفاده می شد (اعداد 19: 6؛ لاویان 14: 4، 6، 49، 51) اردج قهوه ای بوده است. درخت بوته مانندی است که 15 تا 20 پا بلندی آن بوده و در کوهستان های صخره ای و بیابان های فلسطین و سوریه رشد می کند. در ترجمۀ فارسی آن چوب ارز نیز ذکر شده است.

2- سروی که اغلب با نام، به آن اشاره شده است و سرو آزاد لبنان است (مزمور 29: 5) که یکی از برجسته ترین و زیباترین درختان است. این درخت تنومند 120 پا یا بیشتر رشد می کند و محیط آن حدود 40 پا است. این گیاه معمولاً گنبدی شکل است و برگ هایش در همۀ قسمت های درخت پراکنده، بلند، سوزنی شکل و همیشه سبز است.

سرو عظیمی که زمانی لبنان را می پوشانید امروزه ناپدید گشته است. زیرا در زمان قدیم صور، تاجر الوار در سرتاسر دنیا محسوب می گردید. نابودی عظیم آنان در زمان سلطنت عثمانی (که از سال 1516 میلادی آغاز شد) اتفاق افتاد. در زمان جنگ جهانی اول از چوب آن برای سوخت کوره های آهن و لوکوموتیو استفاده می کردند.

امروزه نیز این درخت به صورت پراکنده بر روی دامنه ها وجود دارد. چوب آن قرمز و بدون گره است. نه تنها زیبا و معطر است بلکه با دوام می باشد. چوب آن قرمز و بدون گره است. نه تنها زیبا و معطر است بلکه با دوام می باشد. از چوب آن به صورت گسترده ای در ساختن کشتی ها (حزقیال 27: 5)، ساختن بت ها (اشعیا 44: 14) قصرها (2سموئیل 5: 11؛ 7: 2 و ارمیا 22: 14) و ساختمان سازی به خصوص در ساختار هیکل و کاخ سلیمان (1پادشاهان 5: 5-10؛ 6: 9-20، 36؛ 7: 1-12) استفاده می کردند. از ساحل لبنان تا یافا از کُنده های شناور آن به عنوان کلک استفاده می کردند (1پادشاهان 5: 9؛ 1تواریخ 2: 16؛ عزرا 3: 7). این سرو با شکوه در کلام خدا به عنوان نشانه ای از طول عمر، شأن و مقام دنیوی و قدرت می باشد (2تواریخ 25: 18؛ مزمور 92: 12؛ اشعیا 2: 13؛ حزقیال 17: 22-23؛ 31: 3-18).

3- درخت سرو معمولاً در کنار آب رشد نمی کند به همین علت منظور از عبارت مثل سروهای آزاد نزد جوی های آب، این درخت نمی باشد.

سفیدار        هوشع 4: 13             Poplar

به درخت کبوده رجوع کنید.

سَلیخِه (فلوس)      خروج 30: 24         Cassia

این درخت در جنوب شرقی چین پرورش می یابد. پوست ساقۀ آن تحت نام دارچین عرضه می شود. درخت آن برگ هایی با ظاهر چرمی، بیضوی دراز و وضع متقابل بر روی شاخه ها دارد. پوست خشک شدۀ شاخه های این درخت به رنگ تیره و گاهی کمی مایل به قرمز است و بوی آن قوی و طعم آن گرم، تند، کمی شیرین، معطر و لعابی است. از برگ و جوانه های این درخت بر اثر تقطیر با بخار آب، روغنی به نام اِسانس کاسیا (Cassia oil) تهیه می شود که پس از تصفیه به صورت مایعی به رنگ مایل به زرد و متمایل به قهوه ای در می آید.

گرچه بعضی محققین معتقدند که هر دو لغتی که در کتاب مقدس سلیخه ترجمه شده اند لغات مشابهی می باشند ولی احتمالاً تفاوتی میان آنان وجود دارد:

1- معنی واژۀ عبری آن «پوست کنده شده» می باشد و یکی از اجزای روغن مسح مقدس بوده است (خروج 30: 24). در واقع سلیخه درخت معطری است که یکی از اجناس صادراتی صور بوده است (حزقیال 27: 19).

2- محققین عقیده دارند که منظور از سلیخه که در مزمور 45: 8 آمده است و برای معطر کردن لباس های پادشاهان به کار می رفت، زنبق هندی است. ریشه های این گیاه استفادۀ طبی داشته و به خصوص در عطر سازی مورد استفاده است.

سُنبُل       غزل 4: 13 و 14            Spikenard

منظور از سنبل روغن معطری است که از گیاهی از خانوادۀ سنبل کوهی ترشح می شود. گیاهی خوش رنگ است که اصل آن از هندوستان آورده شده و بومی نپال و تبت است. از ریشه و ساقۀ پرزدار آن عطری خارج می شود که در زمان قدیم ارزش زیادی داشت (غزل 1: 12) عبرانیان و رومیان از عطر آن در مراسم تدفین مرده استفاده می کردند. در جعبه هایی نگهداری می شد که برای استفاده از عطر مجبور بودند آن را بشکنند (مرقس 14: 3؛ یوحنا 12: 3).

سندیان (درخت سرو)      اشعیا 44: 14     Cypress

درخت بزرگ همیشه سبزی که ده گونۀ آن در کوه های موجود در سرزمین کتاب مقدس یافت می شوند. ابتدا فقط در ارتفاعات کوه حرمون رشد می کرد ولی امروزه آن را در گورستان های فلسطین می کارند. چوب آن سفت، معطر، قرمز رنگ و با دوام است و از این چوب به طور وسیعی برای ساختن چرخشت ها، الوارها، تیرهای چوبی و عرشۀ کشتی استفاده می کردند.

نام عربی درخت، بلوط است. و در ترجمۀ ولگیت بلوط همیشه سبز ذکر شده است.

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس