معرفی عهد جدید: یهودیت-کنیسه (فصل چهارم)

معرفی عهد جدید

یهودیت (فصل چهارم)

کنیسه

همان‌طوری که قبلاً اشاره شد، کنیسه در رشد و حفظ یهودیت نقش بسیار مهمی داشته است. یهودیانی که در تمام کشورها پراکنده بودند، در هر نقطه از امپراطوری که به اندازۀ کافی یهودی وجود داشت، کنیسه تأسیس کردند و در اورشلیم نیز کنیسه‌های زیادی برای یهودیانی که از خارج آمده بودند تأسیس شد.در زمان مسیح در جلیل، که در دورۀ مکابی‌ها غیریهودیان زیادی در آن ساکن بودند، کنیسه‌های زیادی وجود داشت (اول مکابی‌ها ۲۱:۵-۲۳). کنیسه مرکز امور اجتماعی یهودیان ساکن هر شهر بود که هر هفته یک‌بار برای ملاقات یکدیگر در آنجا جمع می‌شدند. کنیسه وسیله‌ای بود برای آموزش مردم تا شریعت الاهی را بیاموزند و ایمان پدران را به فرزندان انتقال دهند. کسانی که به علت بُعد مسافت و عدم توانایی مالی نمی‌توانستند برای عبادت در معبد اورشلیم حاضر باشند، به کنیسه‌ها می رفتند. در کنیسه، مطالعۀ شریعت جای مراسم قربانی و معلمین شریعت جای کاهنان را می‌گرفتند و ایمان همگانی به زندگی فردی مربوط می‌شد.

سرپرست هر کنیسه، «رئیس کنیسه» نامیده می‌شد (مرقس ۲۲:۵) که احتمالاً از میان مشایخ از طریق اخذ رأی انتخاب می‌گردید. رئیس کهنه مدیریت جلسات کنیسه را به عهده داشت. در موقع بروز اختلاف‌نظر جماعت را راهنمایی می‌کرد (لوقا ۱۴:۱۳) و مهمانان را به جماعت معرفی می‌نمود (اعمال ۱۵:۱۳). خادم کنیسه عهده‌دار حفظ و نگهداری ساختمان و اثاثیۀ آن بود. همچنین مؤظف بود هر عصر جمعه به اهالی دهکده اطلاع دهد که روز بعد روز عبادت است و به علاوه وظیفه داشت که پایان شنبه را هم به اطلاع آنها برساند. احتمالاً یکی از وظایف او همان بود که در لوقا ۲۰:۴ مذکور می‌باشند یعنی آوردن طومار مقدس برای قرائت و عودت دادن آن به جای اول. خادم گاهی به عنوان مدیر کنیسه انجام وظیفه می‌کرد.

ساختمان کنیسه غالباً با سنگهای عالی ساخته می‌شد و مخصوصاً اگر اداره‌کنندگان و یا جماعت ثروتمند بودند اسباب و اثاثیۀ بسیار گرانبها برای آن تهیه می‌کردند. هر کنیسه صندوقی داشت که در آن طومار شریعت الاهی نگهداری می‌شد. به علاوه یک منبر برای خواندن قرائت هفتگی و چند چراغ برای روشن نگاهداشتن ساختمان و چند نیمکت برای نشستن جماعت داشت. در کنیسه‌های امروزی نیز تقریباً همین وسایل وجود دارد.

برنامۀ جلسۀ کنیسه شامل این قسمت‌ها بود: خواندن اعتقادنامۀ یهودیان یعنی «ای اسرائیل بشنو، یهوه خدای ما یهوه خدای واحد است پس یهوه خدای خود را به تمامی جان و تمامی قوت خود محبت نما» (تثنیه ۴:۶و۵) که همراه آن جملاتی مربوط به تمجید خدا ذکر می‌شد. بعد از آن دعای مخصوص خوانده می‌شد و در پایان آن به جماعت فرصت دعای شخصی در سکوت داده می‌شد. سپس قرائت کلام مقدس آغاز می‌گردید و در ابتدا قسمت‌هایی از شریعت الاهی برای اعیاد مخصوص خوانده می‌شد ولی  بعد از مدتی تمام تورات به یکصد و پنجاه و چهار قسمت تقسیم گردید. یهودیان فلسطین تمام تورات را ظرف سه سال تمام می‌کردند ولی یهودیان بابل این کار را ظرف یک‌سال انجام می‌دادند. از کتب انبیاء نیز قرائت می‌شد همان‌طوری که عیسی در کنیسه این کار را کرد (لوقا ۱۶:۴ به بعد). احتمالاً در آن موقع خود عیسی این قرائت را انتخاب فرمود. بعد از قرائت کلام خدا، قسمتی که خوانده شده بود به وسیلۀ موعظه تفسیر گردید. موعظۀ عیسی در کنیسۀ ناصره طبق مقرارت آن زمان انجام شد‌. در پایان جلسه دعای برکت از اعضای جماعت که مقام کهانت داشت اعلام می‌گردید. اگر کاهنی در جماعت وجود نداشت به جای دعای برکت دعای عادی خوانده می‌شد.

کاملاً روشن است که طرز عبادت و ترتیب آن در کنیسه در برنامۀ عبادتی کلیسای قرن اول تأثیر داشته است. خودِ عیسی مرتباً در جلسات کنیسه حضور می‌یافت و شرکت می‌کرد. شاگردان عیسی هم به مراسم عبادت در کنیسه عادت داشتند. پولس رسول در مسافرت‌های خود، وقتی به شهر جدیدی وارد می‌شد، قبل از هر جای دیگر به کنیسه می‌رفت و با یهودیان و جدید‌الایمانانی که برای شنیدن سخنانش جمع می‌شدند مباحثه و برای آنها موعظه می‌کرد (اعمال ۵:۱۳و۱۵-۴۳ و ۱:۱۴و ۱:۱۷-۳و۱۰و۱۷و ۴:۱۸و۸ و ۸:۱۹). علت غالب شباهت‌هایی که در طرز عبادت در کنیسه و کلیسا وجود دارد این است که کلیسا از کنیسه استفاده کرده است. در واقع بعضی از جلسات عبادتی مسیحی در دوران اولیه در محل کنیسه تشکیل می‌شد زیرا از رسالۀ یعقوب چنین فهمیده می‌شود که این رساله به جماعتی نوشته شده است که در کنیسه عبادت می‌کردند (۱:۲و۲). بعداً که مخالفت یهودیان با انجیل مسیح شدید گردید، کلیسا از کنیسه جدا شد به‌طوری که امروزه از یکدیگر خیلی دور شده‌اند و از بسیاری جهات با یکدیگر مخالف هستند. معهذا از نظر احترامی که برای کلام نوشته شدۀ خدا قائلند و از نظر استفاده از سخنرانی و موعظه، هنوز هم کنیسه و کلیسا دارای شباهت‌های زیادی می‌باشند.

برگرفته از کتاب معرفی عهدجدید (انتشارات حیات ابدی)
نوشتۀ مریل سی تنی
ترجمۀ ط. میکائیلیان