معنا و کاربرد متفاوت دو واژۀ یونانی رِما و لوگوس (کلام خدا) در ترجمه های کتاب مقدس چیست؟

معنا و کاربرد متفاوت دو واژۀ یونانی رِما Rhema و لوگوس Logos (کلام خدا) در ترجمه های کتاب مقدس چیست؟

“انسان تنها به نان زیست نمی کند، بلکه به هر کلمه (کلامی) که از دهان خدا صادر گردد” متی: 4ب. در عهد جدید، یعنی در زبان یونانی دو واژۀ لوگوس و رِما وجود دارد که هر دوی آن ها در فارسی به صورت کلمه یا کلام ترجمه شده اند. ولی در اصل یونانی این دو واژه معانی متفاوتی دارند. در آیۀ بالا واژۀ کلمه یا بر طبق ترجمۀ هزارۀ نو کلام Rhema می باشد. اجازه دهید اول به واژۀ Logos بپردازیم.

– لوگوس (Logos)

• لوگوس کلام نوشته شدۀ خدا است.
• لوگوس به قانون، فرمان، شریعت اشاره دارد (مثل ده کلمه یا ده فرمان موسی، دکالوگ).
• نبوت های عهد عتیق لوگوس هستند.
• مسیح به عنوان کلمۀ جسم پوشیده (یوحنا باب ۱).
• در زبان یونانی کلماتی مثل سخنرانی یا منطق (Logica) خطابه و مناظره به لوگوس بر می‌گردد و یا از لوگوس گرفته شده اند.
• ترجمۀ عبرانی کلمۀ لوگوس در عهد عتیق دابار (Dabar) اکثراً به حکمت مربوط است. مزمور ۱۰۷: ۲۰ (کلام خود را فرستاده ایشان را شفا بخشید و ایشان را از هلاکت‌های ایشان رهانید (ترجمۀ قدیم). در اینجا واژۀ کلام Dabar است و یا در تثنیه ۳۲: ۴۶و۴۷ که به خوبی نشان دهندۀ این است که Dabar جنبۀ بنیادین دارد.

یهودیان چنین باور داشتند که خدا از طریق حکمت (Dabar) جهان را خلق کرد. از این رو حکمت، ریشه در ذات خدا دارد. در اصل، کتبِ حکمتیِ عهد عتیق، الاهیات خلقت را ترسیم می‌نمایند.
اما در عهد جدید حکمت الهی در مسیح تجلی می یابد و عهد جدید فراتر از آن، خودِ مسیح را به عنوان حکمت معرفی می نماید (مرقس ۶: ۲ و اول قرنتیان ۱: ۳۰).
مسیح همچون حکمت در عهد عتیق عامل خلقت است (یوحنا ۱: ۳و۱۰) پس در نتیجه: مسیح پیام و کلام خدا (لوگوس) به بشر است.
هر چند لوگوس مفهوم حکمت را در خود دارد اما بسیار وسیع‌تر و غنی‌تر از Dabar می‌باشد.
پس لوگوس بیان‌گر ازلیت و پیش موجودیت مسیح است. لوگوس نمایان‌گر یگانگی ذات مسیح با خداست. لوگوس مکاشفۀ تفکر و شخصیت خدا است.
در عهد جدید بیش از ۳۰۰ بار از کلمۀ لوگوس استفاده شده است.

– رِما (Rhema)

در این مقاله سعی بر این است که واژۀ رمِا را که بسته به ترجمه‌های مختلف حدود ۷۰ بار در عهد جدید آمده است، بررسی کنیم.
Rhema در فارسی معمولاً به صورت “کلمه” “کلام” “سخن” و یا “گفتار و گویش” ترجمه شده است.
Rhema واژه‌ای است که در موقعیت و شرایط خاص از آن استفاده شده است.
Rhema  مأموریت یا دستور و اعلان و یا به اشتراک‌گذاری را بیان می‌دارد.
Rhema  عیسی مسیح را به عنوان “کلمۀ حیات” معرفی می‌کند (یوحنا ۶: ۶۳و۶۸).
در بسیاری از قسمت‌های عهد جدید مطلب با لوگوس شروع می‌شود و تبدیل به رِما می‌گردد و هر چند این تبدیلِ لغت در زبان فارسی برای خوانندۀ متن آشکار نیست، اما تبدیل و تغییر و معجزه‌ای که به وقوع می‌پیوندد کاملاً مشهود است. مثلاً در لوقا ۵: ۱-۹ معجزۀ صید ماهی:
در آیۀ ۱ مردم کلام خدا (لوگوس) را شنیدند در آیۀ ۵ شمعون پطرس سخن گفته و حکم (Rhema) عیسی را به عمل در آورده و با وجود این که شمعون و یعقوب و یوحنا هر سه ماهیگیران ماهری بودند و تمام شب سخت تلاش کرده بودند، دست خالی برگشته و با اطاعت از این Rhema آنقدر ماهی گرفتند که نزدیک بود تورشان پاره شود.در نتیجۀ این اطاعت و معجزۀ بزرگی که رُخ داد، نه تنها دو قایق پر از ماهی داشتند بلکه برای شمعون، خداوندی عیسی مسیح و گناهکار بودن خودش مکاشفه شده و هر سه ماهیگیر شگفت‌زده همه چیز را ترک کرده و از پی عیسی روانه شدند.
نکتۀ دیگری که اغلب مشهود می‌باشد این است که Rhema کلام نبوتی را بیان می‌کند و یا نبوتی که به تحقق می‌پیوندد. به چند نمونه توجه نمایید:
مرقس ۱۴: ۷۲ “در همان دم، خروس بانگ زد. آنگاه پطرس سخنان عیسی را به یاد آورد که به او گفته بود: پیش از آن که خروس دو بار بانگ زند، سه بار مرا انکار خواهی کرد. پس دلش ریش ریش شد و بگریست”.
در این آیه پطرس سخنان (Rhema) عیسی را به یاد آورد که به او گفته بود انکارش خواهد نمود.
در لوقا ۱: ۳۸ مریم می‌گوید: “بر حسب سخن (Rhema) تو واقع شود”.
در لوقا ۱: ۳۷ “نزد خدا هیچ امری (Rhema) محال نیست”.

پس از دریافت (Rhema) شاهد ایجاد تغییرات کلی هستیم. مثلاً در مورد مریم و پطرس که زندگی آنها کاملاً تغییر یافت.
بدون دریافت Rhema یعنی کلام مکاشفه شده، قوم خدا نابلد و سردرگم است و لوگوس خداوند در قلب‌ها جا نمی‌افتد.
ناگفته نماند که Rhema به معنای نبوت در کلیسا نیست. بلکه آن چیزی است که برای شخص خاصی باز شده و باعث شود که شخص از انسان نفسانی به شخصی تبدیل شود که مطابق روح زندگی می‌کند.
همان‌طور که یوحنا ۶: ۶۳ می‌فرماید:
“روح است که زنده می‌کند، جسم را فایده‌ای نیست. سخنانی (Rhema) که من به شما گفتم، روح و حیات است”.
و یا عیسی به کسانی که در آن زمان سخنانش را نمی‌پذیرفتند گفت: “کسی که از خدا است کلام (Rhema) خدا را می‌پذیرد اما شما نمی‌پذیرید، از آن رو که از خدا نیستید”.

حتی شاگردان او منظورش را گاهی نمی‌فهمیدند. برای نمونه در انجیل لوقا ۹: ۴۳-۴۵ عیسی به شاگردان خود که شگفت‌زده بودند فرمود: “این سخنان (Logos) را به گوش بسپارید: پسر انسان به دست مردم تسلیم خواهد شد” (آیۀ ۴۴).
آیۀ ۴۵: اما این سخن (Rhema) را درک نکردند …. و می‌ترسیدند که از او در این باره یعنی در بارۀ این (Rhema) سؤال کنند.
در نتیجه سخنی که درک نشود و سؤال نشود و معنای آن باز و مکاشفه نشود Rhema نشده است.
با مطالعۀ افسسیان ۵: ۲۵-۲۷ متوجه می‌شویم که پولس رسول Rhema یعنی آبِ کلام (ترجمۀ قدیم غسل کلام) را که پاک‌کننده و تقدیس‌کننده است برای ما نمونه قرار می‌دهد. در اصل Rhema به آبی تشبیه شده که مثل آب حمام یا غسل است. غوطه‌ور شدن در (Rhema) ما را پاک و تقدیس می‌کند. پس آنقدر (Logos) را بخوانیم تا برای ما تبدیل به (Rhema) شود.
نتیجۀ دیگری که در اثر Rhema شدن کلام خدا به دست می‌آید، رشد در ایمان شخص است. رومیان ۱۰: ۱۷ می‌فرماید: “ایمان از شنیدن است و شنیدن از کلام (Rhema) خدا”.
در اینجا منظور از ایمان همان است که عبرانیان ۱۱: ۶ می‌گوید که بدون آن خشنود ساختن خدا غیرممکن است.
مطابق افسسیان ۶: ۱۷ (Rhema) یک سلاح روحانی است. “…. شمشیر روح را که کلام (Rhema) خداست به دست گیرید”.

مُسَلَم است که تاکنون متوجه شده‌اید که Rhema و Logos همیشه به یکدیگر وابسته بوده و لازم و ملزوم یکدیگر هستند. Rhema هرگز نمی‌تواند Logos را رد کرده و یا برخلاف آن باشد.
در نتیجه هرگاه مرتباً قلب و روح و زندگی خود را با کلام خدا پر کنیم و آن را به عمل آوریم بدون شک از او Rhema دریافت خواهیم کرد.
همان‌طور که یوشع ۱: ۸ می‌فرماید: “کلام او از دهان تو دور نشود. روز و شب در آن تأمل کن. مطابق آن عمل کن {آنگاه پیروز و کامیاب خواهی شد}“.
با انجام فرمان خدا، وعدۀ او یعنی پیروزی و کامیابی شامل حال هر ایماندار در مسیح خواهد شد.
روح‌القدس Logos را در دل‌های ما و در دهان ما تبدیل به Rhema خواهد نمود.
همان‌گونه که خود عیسی فرمود: انسان تنها به نان زیست نمی‌کند بلکه به هر کلام Rhema خدا. با این کلام است که در ایمان خود تقویت شده و نه تنها وضعیت و حال خودمان را عوض می‌کنیم بلکه بر دنیای اطرافمان نیز تأثیر خواهیم گذاشت.

با هم به چند نکتۀ کاربردی توجه کنیم که چگونه در زندگی شخصی Logos تبدیل به Rhema می‌شود:

۱- کلام خدا را با دقت خوانده و دعا کنید که خدا به شما Rhema بدهد (در صورت امکان به زبانها نیز دعا کنید).
۲- ایمان داشته باشید که خدا از طریق کلامش با شما صحبت می‌کند (یوحنا ۱۰: ۴).
۳- باور داشته باشید که خدا هر کس را که او را به جدّیت بجوید پاداش می‌دهد (عبرانیان ۱۱: ۶).
۴- تا حد امکان کلام خدا را با صدای بلند (یعنی طوری که صدای خود را بشنوید) بخوانید و آن را بر زندگی خود اعلام کنید.
۵- خواندن و مطالعۀ کلام خدا را بالاتر و برتر از هر کتاب و مطلب دیگر بدانید.
۶- هرگاه از خدا Rhema دریافت کردید، به آن عمل کنید یعنی فقط شنوندۀ کلام نباشید بلکه کنندۀ کلام.
۷- به جای کلمات منفی و لعنت و نفرین، کلمات شفابخش، حیات‌بخش و مثبت به زبان آورید.

مثلاً نگویید:
– ازدواج من بی‌سرانجام است. عشق ما نابود شده است.
– من هرگز بچه‌دار نخواهم شد.
– من مرض بدون علاجی دارم.
– من بی‌لیاقت هستم.

در مجموع حدود ۷۰ بار (بستگی به ترجمه دارد) کلمۀ Rhema در عهد جدید آمده است که در خاتمۀ این مقاله این آیات را قید خواهیم کرد.

اما قبل از آن به دو قسمت بسیار زیبا و مهم دقت کنیم و ببینیم که اگر کلمۀ Rhema را به جای کلام قرار دهیم چطور این آیه‌ها معنای تازه‌ای می‌یابند:

عبرانیان ۶: ۴-۶
(آیۀ ۴) زیرا آنان که یک بار منور گشتند و طعم آن موهبت آسمانی را چشیدند و در روح القدس سهیم شدند. (آیۀ ۵) و طعم نیکویی کلام خدا (Rhema) و نیروهای عصر آینده را چشیدند آیۀ ۶ اگر سقوط کنند، ممکن نیست بتوان ایشان را دیگر بار به توبه آورد (Metanoia دگرگونی و تبدیل فکر)، چرا که به زبان خویش، پسر خدا را باز بر صلیب می‌کنند و او را در برابر چشم همگان بی‌حرمت می‌سازند.

یوحنا ۱۵: ۱-۷
(آیۀ ۱) من تاک حقیقی هستم و پدرم باغبان است. (آیۀ ۲) هر شاخه ای در من که میوه نیاورد، آن را قطع می‌کند (Airo بر می‌دارد و یا بلند می‌کند) و هر شاخه‌ای که میوه آورد، آن را هرس می‌کند تا بیشتر میوه آورد (چه در کمیت و چه در کیفیت). (آیۀ ۳) شما هم اکنون به سبب کلامی (Logos) که به شما گفتم پاک هستید (ناخالصی ندارید). (آیۀ ۴) در من بمانید (به طور دائم و مستمر) و من نیز در شما می‌مانم. چنانکه شاخه نمی‌تواند از خود میوه آورد اگر در تاک نماند، شما نیز نمی‌ توانید میوه آورید اگر در من نمانید. (آیۀ ۷) اگر در من بمانید و کلام (Rhema) من در شما بماند (یعنی عمل کند) هر آن‌چه می‌خواهید درخواست کنید که برآورده خواهد شد (در یونانی Ginomai یعنی معجزه خواهد شد، از نیستی به هستی مبدّل خواهد شد، حیات دریافت خواهد کرد).
پس با دریافت Rhema منتظر وقوع معجزات باشیم.

در خاتمه محل آیاتی را که در اصل زبان یونانی از واژۀ رِما (Rhema) استفاده شده و به فارسی به صورت کلمه یا کلام یا سخن یا گویش ترجمه شده‌اند، تقدیم حضورتان می‌گردد:

متی 4:4؛ 5: 11؛ 12: 36؛ 18: 16؛ 26: 75؛ 27: 14
مرقس 9: 32؛ 14: 72
لوقا 1: 37و38؛ 2: 15؛ 2: 17؛ 2: 19؛ 2: 50و51؛ 3: 2؛ 4: 4؛ 5: 5؛ 7: 1؛ 9: 45؛ 18: 34؛ 20: 26؛ 24: 11
یوحنا 3: 34؛ 6: 63؛ 6: 68؛ 8: 20؛ 8: 47؛ 10: 21؛ 12: 47و48؛ 14: 10؛ 15: 7؛ 17: 8
اعمال رسولان 5: 20؛ 5: 32؛ 6: 11؛ 6: 13؛ 10: 22؛ 10: 37؛ 10: 44؛ 11: 14؛ 11: 16؛ 13: 42؛ 16: 38؛ 26: 25؛ 28: 25
رومیان 10: 8؛ 10: 17و18
دوم قرنتیان 12: 4؛ 13: 1
افسسیان 12: 4؛ 13: 1
عبرانیان 1: 3؛ 6: 5؛ 11: 3؛ 12: 19
اول پطرس 1: 25
دوم پطرس 3: 2
یهودا 1: 17
مکاشفه 17: 17

لطفاً توجه داشته باشید که در بقیۀ موارد برای کلام خدا در عهدجدید از واژۀ یونانی لوگوس استفاده شده است.

نوشته و پژوهشی از: شبان فرناز فان دِکار