نظری بر عهدجدید (فصل پنجم): نوع نوشته، نویسندگان و دورۀ تاریخی

نظری بر عهدجدید

(فصل پنجم): نوع نوشته، نویسندگان و دورۀ تاریخی

نوع نوشته

پنج کتاب اول عهد جدید، جزء کتابهای «تاریخی» محسوب می‌شوند و تمام آنها واقعه ای را شرح می دهند. چهار کتاب اول، از دیدگاه‌های مختلف، زندگی و کارهای عیسی را به طور خلاصه شرح می‌دهند. کتاب اعمال رسول تکمیل کنندۀ انجیل لوقا است و شرح حال پیروان عیسی را بعد از جدا شدن وی از آنها بیان می‌دارد و در مورد خدمات پولس رسول تأکید مخصوص دارد.

نوشته‌های زیر عموماً مربوط به اصول عقاید و تعالیم هستند: رومیان، اول و دوم قرنتیان، غلاطیان، افسسیان، فیلیپیان، کولسیان، اول و دوم تسالونیکیان، عبرانیان، یعقوب  اول و دوم پطرس، یهودا، اول یوحنا. غالب اینها به صورت نامه به کلیساها نوشته‌اند و هدف آنها عبارت است از تعلیم کلیساها در مورد اصول ایمان و عقاید مسیح و همچنین روش اجرای اخلاق مسیحی، هیچ کدام از آنها، شاید به استثنای رومیان، به منظور بحث و استدلال رسمی نوشته نشده است. غالباً طرز طرح موضوعات غیررسمی است و مربوط است به مسائل فوری گروه‌هایی که نامه‌ها برای آنها نوشته شده‌اند.

قسمتی دیگر از این نوشته‌ها را می‌توان «شخصی» نامید: اول و دوم تیموتائوس، تیطس، فلیمون، دوم و سوم یوحنا، اینها به عنوان نامه‌های شخصی به افراد نوشنه شده‌اند نه به گروه‌ها و هدف آنها عبارت بود از استفاده برای تعلیم و نصیحت خصوصی. ولی چون دریافت‌کنندگان این نامه‌ها در مقامات رهبری کلیساها بودند، این نامه‌ها از نظر اهمیت از جنبۀ خصوصی قدم فراتر نهادند و جنبۀ عمومی پیدا کردند.

آخرین کتاب عهد جدید، یعنی مکاشفه، دارای جنبۀ «نبوت» است و علاوه بر زمان حال به زمان آینده نیز مربوط می‌شود. چون دارای اشارات و کنایات زیاد شامل رؤیاها و مکاشفۀ امور ماوراء‌الطبیعه است، جزء آثار مربوط به مکاشفات نیز به حساب می آید.

این تقسیم‌بندی‌ها قطعی و نهایی نیستند. مثلاً در نوشته‌های تاریخی مطلب زیادی دربارۀ اصول عقاید و همچنین در نوشته‌های مربوط به اصول عقاید مطالبی مربوط به نبوت وجود دارد. ولی می‌توان گفت که این تقسیم‌بندی در مورد محتوای کلی عهد جدید صحیح است.

نویسندگان

کتابهای عهد جدید را می‌توان با توجه به نویسندگان آنها نیز تقسیم‌بندی کرد. همۀ نویسندگان، به استثنای لوقا، یهودی بودند. سه نفر از آنها، به احتمال قوی متی و پطرس و یوحنا، جزء حواریون مسیح بودند. مرقس و یهودا و یعقوب از اعضای فعال کلیسای اولیه بودند و یا حتی قبل از مرگ عیسی با حواریون تماس داشتند. لوقا و پولس، با وجودی که از شاهدان عینی زندگی مسیح نمی‌باشند، با شاهدان عینی در تماس بودند و بی‌شک می‌توانستند یادداشت‌ها را به تأیید آنها برسانند. در مورد نویسندۀ رسالۀ عبرانیان هیچ دلیل قاطع خارجی وجود ندارد و به همین دلیل نام وی در فهرست منعکس نیست:

نویسنده          کتاب

متی                 متی

مرقس              مرقس

لوقا                  لوقا

اعمال

یوحنا               یوحنا

اول یوحنا

دوم یوحنا

سوم یوحنا

مکاشفه

یعقوب              یعقوب

یهودا                یهودا

پولس                رومیان

اول قرنتیان

دوم قرنتیان

غلاطیان

افسسیان

فیلیپیان

کولسیان

اول تسالونیکیان

دوم تسالونیکیان

اول تیموتائوس

دوم تیموتائوس

تیطس

فلیمون

؟                       عبرانیان

پطرس               اول پطرس

دوم پطرس

دورۀ تاریخی

کتاب‌های عهد جدید از نظر تاریخی به ترتیبی که در کتاب مقدس قرار داده شده‌اند نوشته نشده‌اند. نباید خیال کرد که چون مثلاً اناجیل قبل از نوشته‌های پولس قرار داده شده‌اند پس حتماً زودتر از آنها نوشته شده‌اند. به علاوه امکان دارد بین تاریخ تألیف و زمان مطالبی که به آنها اشاره شده فاصلۀ قابل ملاحظه‌ای وجود داشته باشد. مثلاً مرقس در مورد زندگی مسیح مطالبی ذکر می‌کند که در دهۀ سوم قرن اول میلادی واقع شده‌اند ولی خود انجیل قبل از سال‌های ۶۵ تا ۷۰ میلادی در دسترس عموم قرار نگرفت.

برای اینکه مطالعه در مورد تاریخ قرن اول آسانتر شود می‌توان آن را به سه دورۀ مساوی تقسیم کرد که هر کدام دارای اهمیت خاصی است:

قسمت اول عبارت است از دورۀ آغاز شامل زندگی مسیح از سال ۶ قبل از میلاد تا ۲۹ میلادی. این دوره در اناجیل تفسیر و تشریح شده و در آنها حقایق مهم مربوط به زندگی مسیح ذکر گردیده است و اشاراتی هم به وقایع تاریخی وجود دارد.

قسمت دوم عبارت است از دورۀ توسعه از سال ۲۹ تا ۶۰ میلادی که مربوط می‌شود به انتشار مسیحیت. عدۀ زیادی از واعظین در جاده‌های امپراتوری روم مسافرت کردند و در مراکز مختلف بشارت دادند و کلیساهایی تأسیس نمودند. کتاب اعمال رسولان اصولاً مربوط می‌شود به فعالیت‌های بشارتی پولس رسول ولی در آن اشاراتی هم به کارهای سایر رسولان و واعظین وجود دارد. در این دوره انجیل مسیح از اورشلیم به روم رسید و بی‌شک به جاهای بسیار دیگری نیز برده شد که نویسندۀ اعمال رسولان به آنها اشاره نکرده است. غالب رسالات پولس رسول به همین دوره تعلق دارند زیرا پولس آنها را در مسافرتهای بشارتی خود نوشته است. از این رسالات می‌توان اطلاعات زیادی دربارۀ رشد کلیسا در میان غیریهودیان به‌دست آورد.

قسمت سوم قرن اول، یعنی سال‌های ۶۰ تا ۱۰۰ میلادی را می‌توان دورۀ استحکام نامید. این دوره از نظری اسرارآمیز است زیرا اطلاعات زیادی دربارۀ تاریخ آن در دست نیست. بر خلاف دورۀ دوم، که در مورد آن کتاب اعمال رسولان شرح مرتبی از وقایع دارد، در مورد این دوره برای کسب اطلاعات مختصری که وجود دارد باید به نوشته‌های متعدد مراجعه کرد. رسالات شبانی پولس رسول و رسالات پطرس به این دوره تعلق دارند. لوقا و اعمال رسولان و متی احتمالاً بین سال‌های ۶۰ تا ۷۰ میلادی انتشار یافت. مرقس احتمالاً قبل از آن تألیف شده بود ولی تا این دوره در دسترس عموم قرار نگرفت. عبرانیان و یهودا احتمالاً قبل از ۷۰ میلادی نوشته شده‌اند‌. نوشته‌های یوحنای رسول، یعنی انجیل چهارم و رسالات یوحنا، در بین سال‌های ۸۵ تا ۹۰ میلادی نوشته شدند. مکاشفه را احتمالاً می‌توان به دورۀ سلطنت دومیتیان در سال ۹۶ میلادی یا همان حدود متعلق دانست.

مطالعۀ این نوشته‌ها نشان می‌دهد که در سی سال آخر قرن اول، کلیسا به سرعت به یک مؤسسۀ مستحکم رسمی تبدیل می‌شد. کلیسا، که در ابتدا از گروه‌هایی از ایمانداران که از یکدیگر جدا و پراکنده و هر یک دارای مشکلات و معیارهای مختص خود بودند تشکیل شده بود، به تدریج ثبات اجتماعی و عقیدتی پیدا می‌کرد و به عنوان عامل نیرومندی در اجتماع شناخته می‌شد.

اناجیل نشان می‌داد که موعظۀ شفاهی دربارۀ زندگی عیسی خداوند به صورت بشارتِ مورد قبول در همه جا درآمده و شکل مخصوصی پیدا کرده بود که برای تعلیم ایمانداران مورد استفاده قرار می‌گرفت. کتاب اعمال رسولان، که اولین تاریخ کلیسای مسیحی است، می‌خواهد نشان دهد که چگونه توسط مسیح یهودیان و غیریهودیان در یک بدن متحد شده‌اند. رسالات این دوره بر علیه بدعت‌ها نوشته شده‌اند و این امر خود نشان می‌دهد که حدود ایمان صحیح روشن بوده است. رسالۀ عبرانیان و نوشته‌های یوحنا نشان می‌دهند که از همان موقع کلیسا مجبور بود به ادعاهای اهل شریعت و ایمان «پیشرفته یا مترقی» که پیشرفت خود را نادیده گرفتن مسیح‌شناسی صحیح می‌دانست، جداً پاسخ دهد. به علاوه خطر و تهدید جفا هم در عبرانیان و اول پطرس و مکاشفه منعکس است. رسالات شبانی اشاراتی دارند بر اینکه حتی در پایان دورۀ خدمات پولس این مسائل وجود داشتند و انحطاط زندگی روحانی در بعضی از کلیساها تأثیر کرده است.

تعیین تاریخ دقیق قسمت‌های مختلف عهد جدید غیرممکن است. هیچ‌کدام دارای تاریخ نیست، فقط بعضی از آنها اشارات دقیقی به تاریخ نوشته شدن خود دارند و از روی آنها می‌توان تاریخ تألیف را تعیین کرد. نظر علمای مسیحی در مورد بعضی از آنها بسیار متفاوت است. مثلاً در مورد انجیل یوحنا تاریخ تألیف آن از دهه پنجم قرن اول میلادی تا اواسط قرن دوم حدس زده شده است. غالب علماء محافظه‌کار، تاریخ تألیف آن را در حدود ۸۵ میلادی می‌دانند هر چند ممکن است قبل از آن باشد. پس تاریخ تألیف قسمت‌های مختلف عهد جدید را باید به طور تقریب قبول کرد زیرا اطلاعات فعلی برای تعیین تاریخ دقیق کافی نیست.

جدول صفحۀ بعد بدین منظور تهیه شده است که به‌طور تقریب تاریخ وقایع مورد اشاره و تاریخ نوشته شدن قسمت‌های مختلف عهد جدید را نشان دهد. بحث بیشتر در مورد این مسئله بعداً در موقع مطالعه هر یک از قسمت‌ها انجام خواهد شد.

در مورد اناجیل باید به سه موضوع توجه داشت که از نظر تاریخی اهمیت دارند: اول وقتی است که اناجیل در مورد آن صحبت می‌کنند و مطالب نوشته شده در آنها مربوط به آن زمان است. دوم دوره‌ای است که مطالب آنها تألیف گردیده تا توسط کلیساها مورد استفاده قرار گیرد که البته امکان دارد منابع این تألیفات یا کتبی یا شفاهی و یا هر دو بوده باشد. سوم عبارت است از تاریخ واقعی انتشار یعنی وقتی که نسخۀ کتبی هر یک از اناجیل برای اولین بار در دسترس عموم قرار گرفت و به عنوان سند معتبر مورد استفادۀ بعضی از کلیساها یا تمام کلیساها واقع شد. رسالات ظاهراً برای موقعیت‌های به خصوصی نوشته شدند و هر یک در تاریخ معینی «انتشار» یافتند بدون اینکه لازم باشد قبلاً با موعظه‌های مورد قبول کلیسا ارتباط داده شوند، مگر در صورتی که در موقع مطالعۀ هر یک از آنها در صفحات بعدی این کتاب به طور صریح به این امر اشاره شود.

برگرفته از کتاب معرفی عهدجدید (انتشارات حیات ابدی)

نوشتۀ مریل سی تنی

ترجمۀ ط. میکائیلیان