معرفی عهدجدید: تأسیس کلیسا (فصل دوازدهم)

تأسیس کلیسا: اعمال ۱:۱-۳:۸

اولین دورۀ تاریخ کلیسای اولیه را می‌توان دورۀ تأسیس کلیسا نامید. در اوایل نشانه‌ای وجود داشت که ایمانداران مسیح از یهودیت کاملاً جدا شده بودند. پنتیکاست یک عید یهودی بود و بعداً جزء اعیاد مسیحی گردید. موعظۀ رسولان عبارت بود از تفسیر عهد عتیق و تأکید در مورد مسیح موعود بودن عیسی و حتی ذکر این وعده که اگر قوم یهود توبه نماید عیسی مسیح مراجعت خواهد فرمود (۱۹:۳و۲۰). موعظه‌های پطرس مناسب شنوندگان یهودی بود و همچنین موعظۀ مهم استیفان. وقتی رسولان می‌خواستند عبادت کنند به هیکل یا معبد مقدس یهودیان می‌رفتند (۱:۳) و مباحثۀ استیفان در کنیسۀ ساکنان خارجی اورشلیم انجام شد (۹:۶و۱۰).

معهذا کلیسا شعبه‌ای از یهودیت و یا یک نهضت مذهبی بر اساس اعتقادات عیسای ناصری نبود. انجیل لوقا کاملاً روشن می‌سازد که زندگی عیسی از تولد تا مرگ کاملاً معجزه‌آسا بود و به عنوان پسر خدا در میان بشر ظاهر شد (لوقا ۳۵:۱). در ابتدای اعمال رسولان می‌خوانیم که او «بعد از زحمت کشیدن خود خویشتن را زنده ظاهر کرد و به دلیل‌های بسیار که در مدت چهل روز بر ایشان ظاهر می‌شده» (۳:۱). قدرت قیام مسیح در تمام قسمت‌های اعمال رسولان مشهود است و پایۀ تعلیم رسولان است. از نظر لوقا کلیسا از میان مردم پدیدۀ نوینی است.

ظرف فاصله تقریباً پنج ساله‌ای که در میان مرگ مسیح و جفای زمان استیفان وجود داشت، کلیسا به سازمان مستقلی تبدیل شد که تشکیلات و اعتقادات و اهداف مختص به خود را داشت.

پنتیکاست

روز تولد کلیسا روز پنتیکاست بود. یازده حواری مسیح، مریم مادر عیسی، برادرانش، عده‌ای از زنانی که پیرو او بودند، عدۀ زیادی از ایماندارانی که نام‌شان ذکر نشده است، همگی این‌ها که جمعاً حدود یکصد و بیست نفر می‌شدند. طبق فرمایش مسیح برای دعا جمع بودند. به جای یهودا که خودکشی کرده بود متیاس انتخاب شده بود. در روز پنتیکاست وقتی همه در یکجا جمع بودند روح‌القدس با علامات قابل رؤیت و قابل شنیدن بر آن‌ها نازل شد. آنها به زبان‌های تازه صحبت کردند به طوری که شنوندگان توانستند به زبان خودشان کارهای عظیم خدا را که در مسیح انجام شده بود بفهمند (۵:۲-۱۳).

نزول روح‌القدس، انجام پیش‌گویی یحیی (لوقا ۱۵:۳و۱۶) و انجام وعدۀ عیسی بود (لوقا ۴۹:۲۴). پطرس اعلام می‌دارد که نزول روح‌القدس انجام پیش‌گویی یوئیل نبی (اعمال ۱۶:۲-۲۱) و اثبات قیام عیسی است (۳۲:۲-۳۶). روح‌القدس ایمانداران را در یک گروه متحد ساخت و وحدتی به آنها بخشید که قبلاً نداشتند و به آنها قدرت بخشید که بتوانند مشکلات و جفاها را تحمل نمایند (۴:۲و۸:۴و۸:۶-۱۵).

موعظۀ اولیه

موعظه در این دورۀ اولیه حیات کلیسا به دو زندگی و شخصیت مسیح می‌چرخید. بر خلاف موعظه‌های امروزی که غالباً با تفسیر منطقی یک موضوع و یا بسط یک آیه هستند، موعظۀ رسولان عبارت بود از شرح زندگی و کارهای عیسی و دفاع از قیام او و در پایان دعوت به توبه و ایمان آوردن به نام او. موعظه‌های پطرس و استیفان، که در این دوره از اعمال رسولان به ثبت رسیده‌اند، جنبۀ دفاعی دارند زیرا در مقابل شنوندگانِ مشکوک و مخالف ایراد می‌شد.

موعظۀ رسولان دارای محتوایی بود که کاملاً بر اساس کتاب مقدس قرار داشت. در این زمان هنوز عهد جدید نوشته نشده بود ولی موعظه‌ها مملو از نقل قولها و نبوتهای عهد عتیق بود. پطرس در ابتدای موعظۀ خود در روز پنتیکاست یک قسمت طولانی از یوئیل نبی نقل می‌نماید و قسمت طولانی دیگر از مزامیر نقل می‌کند تا وعدۀ قیام مسیح موعود را روشن سازد. موعظۀ استفان ذکر خلاصۀ تاریخ بی‌ایمانی قوم اسرائیل بود که به رد شدن عیسی منتهی می‌گردید. پایۀ موعظه‌های رسولان عبارت بود از احکام و وقایع عهد عتیق.

هدف موعظۀ رسولان عبارت بود از تأکید در مورد ضرورت ایمان به مسیح زنده شده، توبۀ شخصی و ملی و دریافت روح‌القدس (۳۸:۲). این موعظه‌ها با تعلیم همراه بود به طوری که وقتی تعداد ایمانداران زیاد می‌شد آنها از نظر اطلاع و عمل با یکدیگر متحد بودند (۴۲:۲).

سازمان و رهبران

کلیسای اولیۀ اورشلیم دارای سازمان کاملاً متشکل و املاک و تشکیلات قوی کلیسایی نبود. رسولان، به علت مأموریتی که برای موعظه و تعلیم داشتند، طبیعتاً دارای مقام رهبری یا پیشوایی بودند ولی سیستم اداری کلیسا اصولاً دموکراسی یا مردمی بود. وقتی شکایت شد که بیوه‌زنان یهودیِ یونانی زبان در تقسیم غذای روزانه محروم می‌مانند، رسولان پیشنهاد کردند افراد شایسته‌ای برای سرپرستی این خدمت کلیسایی تعیین گردند. انتخاب توسط «جماعت» (۵:۶) انجام شد و این خادمین انتصاب گردیدند.

مطالب زیادی دربارۀ وضع به اصطلاح اشتراکی کلیسای اولیه گفته شده است که از طریق آن تقسیم دارایی به نفع فقرا انجام می‌شد (۴۵:۲و۳۴:۴و۳۵). صحیح است که جماعت «در همه چیز شریک می‌بودند» ولی این بخشیدن اموال از روی میل و به طور داوطلبانه انجام می‌شد نه با جبر و زور و ظاهراً به علت وضع اضطراری اورشلیم بود زیرا در آنجا فقرای زیادی در میان ایمانداران وجود داشتند (رومیان ۲۶:۵). هیچ دلیل تاریخی وجود ندارد که نشان دهد این روش اشتراکی در کلیساهای دیگر وجود داشت هر چند کمک به محتاجان از روش‌های معمولی کلیساها بود.

جلسات هم در معبد و هم در خانه‌های شخصی تشکیل می‌شد (اعمال ۴۶:۲) و در این جلسات تعلیم همراه با شکستن نان و دعا انجام می‌گردید.

پیشوایان یا رهبران کلیسای اولیه پطرس و یوحنا و استیفان بودند. یوحنا از دو نفر دیگر کم اهمیت‌تر بود زیرا نامش فقط همراه پطرس ذکر شده است. پطرس برجسته‌ترین واعظ این دوره بود. در روز پنتیکاست سخنرانی افتتاحیه را او ایراد کرد و همچنین در حضور رؤسای یهود (سهندرین) وقتی بر او و یوحنا اتهاماتی وارد شده بود او نطق دفاعی را ایراد نمود (۵:۴-۸). جرأت و قدرت روحانی پطرس در این دوره نقطۀ مقابل شک و ترس او در موقع انکار عیسی بود.

استیفان، یکی از هفت نفری که برای کمک به فقرا تعیین شده بودند، و یکی از برجسته‌ترین مدافعان کلیسای اولیه، جزو دوازده رسول نبود. از اسمش می‌توان فهمید که احتمالاً از یهودیان یونانی زبان بود که برای زیارت به اورشلیم آمده بود ولی بعد از ایمان آوردن به مسیح در کلیسای آنجا مانده بود. او در مباحثاتی که در کنایس یونانی زبان انجام می‌داد، نظیر نداشت (۹:۶و۱۰). او فعالیتهای خود را به خدمات اجتماعی محدود نساخت بلکه از مدافعان و مبشرین مسیحی، و اولین شهید کلیسا شد.

اولین پراکندگی

بر اثر قتل ظالمانه استیفان به علت تدابیر سختی که توسط رهبران یهود برای ریشه‌کن کردن نهضت جدید اتخاذ گردید، غالب مسیحیان اورشلیم از آن شهر خارج و در نواحی یهودیه و سامره پراکنده شدند. از این زمان تا آخرین فصول کتاب اعمال رسولان اشارات زیادی در مورد کلیسای اورشلیم وجود ندارد. کلیسای اورشلیم دارای خصوصیات یهودی بود و حتی شریعت را تا حدی اجرا می‌نمود.‌ این موضوع را از مباحثاتی که بعداً ذکر شده است (۱:۱۵و۱۷:۲۱-۲۶) می‌توان فهمید‌. معهذا پراکنده شدن اعضای کلیسای اورشلیم از نظر بشارتی بسیار پرثمر بود و در قسمت بعدی یعنی دورۀ انتقال (۴:۸-۱۸:۱۱) به بعضی از این ثمرات اشاره خواهد شد.

برگرفته از کتاب معرفی عهدجدید (انتشارات حیات ابدی)
نوشتۀ مریل سی تنی
ترجمۀ ط. میکائیلیان