مسئلۀ اعتبار کتاب های عهدعتیق یا کانُن عهد عتیق (Canon)

مسئلۀ اعتبار کتاب های عهدعتیق یا کانُن عهد عتیق (Canon)

واژۀ کانن «Canon» به صورت تحت الفظلی به معنای «نِی» یا «چوب اندازه گیری» می باشد. این واژه برای نامیدن فهرست کامل نوشتجات معتبر، دارای الهام الهی و آنانی که اقتدار کلام الهی در آن ها مشهود می باشد، مورد استفاده قرار گرفته است تا به عنوان پایه و قانون ایمان بکار برده شوند.

خدا در ادوار اولیۀ تاریخ بشری، شکل خاصی از کتاب را که به منزلۀ واسطه ای از مکاشفه خود به بنی بشر بود افاضه نمود که از آن جمله موارد ذیل را می توان نام برد:

ده فرمان که بر الواح سنگی نوشته شده بود (تثنیه ۱۰: ۴ و ۵).

شریعت موسی که در یک کتاب نوشته شد (تثنیه ۳۱: ۲۴-۲۶).

نسخه های شریعت (تورات) موسی (تثنیه ۱۷: ۱۸).

سخنانی که یوشع بن نون در کتاب تورات نوشت (یوشع ۲۴: ۲۶).

مطالبی که سموئیل در یک کتاب نوشت و آن را به حضور خدا واگذاشت (۱سموئیل ۱۰: ۲۵).

این کتاب ۴۰۰ سال بعد نیز از اعتبار برخوردار بود (۲پادشاهان ۲۲: ۸-۱۰).

کلام مکتوب انبیا (ارمیا ۳۶: ۳۳؛ زکریا ۱: ۴؛ ۷: ۷-۱۲).

کلام مکتوب انبیا (عزرا ۷: ۶؛ نحمیا ۸: ۵).

در عصر عیسای مسیح این کتاب به «کتب مقدس» شهرت داشت و به طور منظم و مرتب تعلیم داده می شد و در کنایس قرائت می گردید. این کتاب در میان تودۀ مردم به عنوان «کلام خدا» مورد توجه و احترام بود. عیسای مسیح چندین بار شخصاً از آن به عنوان «کلام خدا» یاد کرد.

در عهد جدید در حدود ۳۰۰ نقل قول از این «کتب مقدس» دیده می شود که از نام هیچ کتاب دیگری غیر از آن چه در مجموعه این «کتب مقدس» وجود دارند، ذکری به میان نیامده است؛ مگر یک مورد که به سخنان خنوخ اشاره می کند و در رساله یهودا یافت می شود. بسیاری از این نقل قول ها از ترجمۀ هفتاد عهد عتیق که در ایام عهد جدید عموماً مورد استفاده قرار گرفت، نقل شده اند و با وجود آن که «ترجمۀ هفتاد» (سپتواجنت) شامل کتب «آپوکریفا» نیز می باشد، اما در عهد جدید به کتب آپوکریفا نیز هیچ اشاره ای نشده است. این امر دلالت بر آن دارد که نه مسیح و نه هیچ یک از رسولان او، کتب «آپوکریفا» را به عنوان بخشی از «کتب مقدس» به رسمیت نمی شناختند.

این «کتب مقدس» مشتمل بر ۳۹ کتاب می باشند که علی رغم وجود اختلاف در ترتیب قرار گرفتن آن ها، عهد عتیق ما را تشکیل می دهند. این کتب در بر گیرندۀ ۵ کتاب در خصوص «شریعت»، ۸ کتاب «انبیا» و یازده »مکتوب» دیگر به قرار زیر می باشند:

کتب شریعت: پیدایش، خروج، لاویان، اعداد، تثنیه.

کتب انبیا: یوشع، داوران، سموئیل، پادشاهان، اشعیا، ارمیا، حزقیال و ۱۲ صحیفه متعلق به انبیا کوچک.

مکتوبات: مزامیر، امثال سلیمان، ایوب، غزل غزلهای سلیمان، روت، مراثی ارمیا، جامعه، استر، دانیال، عزرا-نحمیا، تواریخ ایام.

بدین سان کتاب های دو جلدی سموئیل، پادشاهان و تواریخ ایام در یک کتاب و نیز کتب عزرا و نحمیا در یک کتاب دسته بندی شده اند.‌ دوازده کتاب مربوط به انبیای کوچک (که در یک طومار نوشته شده اند) در یک کتاب آورده شده اند؛ و بدین ترتیب این ۲۴ کتاب عهد عتیق عبری دقیقاً در بر گیرندۀ همان مطالبی است که در لیست ۳۹ کتابی عهد عتیق ما نوشته شده اند.

هر چند که این گروه از کتاب ها تکمیل و به طور قطع به عنوان کلام خدا تشخیص داده و مورد قبول واقع شد، اما درست در همین زمان در زمینۀ هویت مؤلفان آن ها ابهاماتی پیش آمد.‌ ما ایمان داریم که این کتب که با آثار موسی آغاز می شوند، به همان طوری که نوشته شدند، به عنوان کلام الهام شدۀ الهی مورر قبول واقع شده و به همراه مجموعه ای از کتب و نوشتجات مقدس در خیمۀ اجتماع یا معبد نگه داری می شد. در صورت لزوم از این کتب نسخه برداری می شد. عزرا پس از بازگشت از اسارت، اقدام به جمع آوری نسخه های موجود نمود و آن ها را به صورت مجموعۀ کاملی به محل نگه داری آن ها در معبد بازگرداند.‌ از نسخه های موجود در معبد، نسخه هایی جهت استفاده در کنایس تهیه شد.

یوسفوس نوشتجات رسمی عهد عتیق را که از ایام ارتحشستا یعنی دوران عزرا به رسمیت شناخته شده اند، معتبر قلمداد می کند. در ذیل، نظر او را در این باره می خوانیم:

«ما تعداد ۲۲ کتاب در دست داریم که در برگیرندۀ تاریخ تمام ادوار می باشند، کتاب هایی که اعتقاد بر آن است که الهامی و مقدس باشند.‌ از این تعداد، ۵ کتاب به موسی تعلق دارند که بیان گر قوانین و شریعت او، همچنین روایات مربوط به پیدایش بشر تا مرگ موسی می باشند. از زمان مرگ موسی تا دوران سلطنت ارتحسشتا، انبیایی که پس از موسی ظهور کردند، در ۱۳ کتاب به تحریر رخدادهای تاریخی عصر خود پرداخته اند. چهار کتاب باقی مانده نیز در برگیرندۀ سرودها و تسبیحات الهی است که به عنوان اوامر و فرایض الهی با زندگی بشری در ارتباط می باشند. اگر چه تمامی وقایع موجود از ایام ارتحسشتا تا عصر حاضر دقیقاً ثبت شده اند، اما مکتوبات اخیرالذکر به علت عدم ارتباط با سلسلۀ انبیای پس از موسی، در مقایسه با نوشتجات پیشین، فاقد اعتبار تلقی می گردند. در جوهرِ کتبی که آن ها را کتب مقدس خود می پذیریم، دلیل محکمی مبنی بر صحت آن ها وجود دارد؛ بدین معنا که گرچه تا کنون مدت مدیدی از زمان نگارش آن ها می گذرد اما در طول این مدت هیچ کس جرأت نکرده است تا چیزی به آن ها بیافزاید یا از آن ها بکاهد و یا هجایی از آن ها را تغییر دهد. در عین حال هر یهودی از زمان تولد خود با حسی غریزی، این کتب را به عنوان تعالیم خدا مورد احترام قرار می دهد و نسبت به آن ها وفادار می ماند، به طوری که در صورت لزوم حتی حاضر است با کمال میل جان خود را نیز به خاطر آن ها فدا کند».

این شهادت از ارزش کمی برخوردار نیست.‌ یوسفوس در سال ۳۷ میلادی در یک خانواده ای از طبقۀ اشراف در اورشلیم متولد شد.‌ او از تعالیم جامعی در فرهنگ های یهودی و یونانی بهره مند گردید. او فرماندار جلیل و فرماندۀ سپاهیان در جنگ های با روم بود و در زمان ویرانی اورشلیم در قید حیات بود.

اظهارات فوق الذکر یوسفوس گواهی و شهادت تردید ناپذیری است نسبت به اعتقاد قوم یهود در زمان عیسای مسیح نسبت به کتاب هایی که به عنوان کتب مقدس یهودیان شناخته می شد و این که آن ها همان مجموعه کتبی بودند که ۴۰۰ سال پیش از او به رسمیت شناخته شده بود.

تقسیم بندی کتاب مقدس چنین بود: مترجمان «ترجمۀ هفتاد» این کتب را بر اساس موضوعات آن ها طبقه بندی می کردند که این تقسیم بندی توسط مترجمان کتاب مقدس به زبان های لاتین و انگلیسی نیز دنبال شد. اگر چه کتب عهد عتیق کنونی ما با قاعده متفاوت تری تقسیم بندی شده اند اما با کتب کتاب مقدس به زبان عبری یکسان می باشند.‌ پس از تکمیل «کتب مقدسۀ مسیحیان» به منظور متمایز ساختن این کتب، آن ها « عهد عتیق» نامیده شدند.

برگرفته از کتاب راهنمای کتاب مقدس از انتشارات شورای کلیسایی 222