فن تفسیر و نقد دیدگاه مخالفان رهبری زنان در کلیسا (بخش دوم)

نویسنده: مهران پورپشنگ (کشیش کلیسای ایرانیان شادی در جنوب کالیفرنیا)

تفسیر

برخی افراد ادعا می‌کنند که اول تیموتائوس فصل ۲ آیه ۱۲ کاملاً “روشن و بدون نیاز به تفسیر” است. اما بی‌درنگ این پرسش پیش می‌آید: چرا همین رویکرد را درباره دیگر بخش‌های کتاب‌ مقدس، مانند خطاب‌های ظاهراً مردانه در رومیان فصل ۱۲ آیه ۱، به کار نمی‌برند؟

پولس می‌گوید: “ای برادران، بدن‌های خود را تقدیم کنید…” (رومیان فصل ۱۲ آیه ۱). اگر قرار باشد هر جا که نوشته شده “برادران”، فقط به مردان مربوط باشد، پس آیا خواهران در تقدیم بدن‌های خود، که به رشد روحانی منجر می شود، هیچ گونه نقشی ندارند؟ اگر چنین باشد، نیمی از کلیسا عملاً کنار گذاشته می‌شود!

همین مسئله را می‌توان در رساله فیلیپیان فصل ۳ آیه ۱۷ نیز مشاهده کرد، وقتی که پولس می‌نویسد: ” برادران عزیز، مرا سرمشق خود قرار دهید…” آیا این دعوت به شاگردی، فقط شامل مردان است؟ یا این که واژه “برادران” در زبان آن زمان، شکلی فراگیر داشته و خواهران ایماندار را نیز دربر می ‌گرفته است؟

یک کارشناس زبده می‌داند که یک آیه را نمی‌ توان از کلام خدا جدا کرد و به تنهایی مورد قضاوت قرار داد. بدین سان، اول تیموتاوس فصل ۲ آیه ۱۲ باید در پرتو زمینه فرهنگی، تاریخی، و الهیاتی آن بررسی شود، نه با خوانش سطحی.

پولس رسول در رسالات دیگر زنان را به خدمت، نبوت، تعلیم، و حتی رهبری (مانند فیبی، یونیا، و پرسِکِلِه) تحسین می‌کند. پس اگر پرونده‌ اول تیموتاوس فصل ۲ را باز کنیم، شواهد درونی و بیرونی سراسر رساله نشان می‌دهند که این توصیه، پاسخی به بحران خاص در کلیسای افسس بوده، نه قانونی کلی برای همه زمان‌ها و مکان‌ها.

مثالی ذکر می کنم: در تحقیقات جنایی، نادیده گرفتن زمینه‌ها می‌تواند فرد بی ‌گناهی را محکوم کند، به همان نسبت در تفسیر کتاب‌ مقدس نیز چنین بی ‌دقتی می‌تواند خادمان وفادار خداوند را از خدمت بازدارد.

وقتی پولس، پیامی خاص برای تیموتاوس، شبان کلیسا در شهر افسس می‌فرستد، وظیفه ما به‌ عنوان تحلیلگر، رمزگشایی دقیق این پیام است.

در آیه‌ای که بسیاری به‌ عنوان فرمانی جهانی برای سکوت زنان در کلیسا معرفی می‌کنند، چیزی بیش از یک سیاست جنسیتی نهفته است. ما با شهر افسس مواجهیم، منطقه‌ای با نفوذ زن‌سالاری مذهبی، آموزه‌های انحرافی و ساختاری پیچیده که تهدیدی برای سلامت تعلیمی کلیسا را به همراه دارد.

زمینه تاریخی و فرهنگی شهر افسس

برای کشف حقیقت و بررسی دقیق انگیزه‌ها در یک پرونده، نخستین گام، شناخت زمینه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی آن واقعه است. مانند هر کاراگاه حرفه‌ای، نمی ‌توان یک گزارش را بدون بررسی محل حادثه و سابقه افراد، به ‌طور مطلق تفسیر کرد. وقتی به اول تیموتاوس فصل ۲ آیه ۱۲ نگاه می‌کنیم، نباید فقط یک جمله را از متن بیرون بکشیم، بلکه باید آن را در دل ماجرایی بزرگ ‌تر ببینیم: شهری به‌ نام افسس، با پیشینه‌ای پیچیده، زنان جسور و سلطه جو، و تعالیمی فریبنده.

افسس، شهری در جنوب‌غربی ترکیه امروزی، در قرن اول میلادی محل معبد باشکوه آرتمیس (دیانا) بود، معبدی که نه‌ تنها یکی از عجایب هفت‌گانه جهان باستان قلمداد می گردید، بلکه قلب تپندهٔ نظام زن‌سالار آن منطقه نیز محسوب می‌ شد. در این معبد، زنان نقش کاهن، رهبران مذهبی و معلمان دینی را داشتند، اما نه در خدمت خداوند حقیقی، بلکه در خدمت الهه‌ای اسطوره‌ای که آموزه‌هایش با مسیحیت کاملاً در تضاد بود.

در اعمال رسولان فصل ۱۹، شاهد شورش بزرگی در افسس هستیم که به‌ دلیل تأثیر مستقیم خدمت پولس بر پرستش آرتمیس رخ می‌دهد. در این گزارش، می‌بینیم چگونه نفوذ باورهای مرتبط با الهه مونث که ساختار مذهبی و اقتصادی شهر را در دست داشت. هم چنین در می یابیم چگونه تعالیم پولس رسول، تهدیدی برای کل نظام زن‌سالاری معبد به شمار می‌رفت. این شواهد نشان می‌دهند که کلیسای افسس با بافت و زمینه عمیقاً زن ‌سالار، افسانه ‌محور، و آغشته به بت‌ پرستی درگیر بوده است.

یک محقق حرفه‌ای می‌پرسد: چه چیزی در پشت صحنه شورش افسس در جریان بود؟ چه ساختاری باعث شد که مردان برای دفاع از یک بت مونث و معبدی که توسط زنان اداره می گردید، این‌ چنین خشمگین شوند؟ پاسخ روشن است: قدرت واقعی آن معبد در نفوذ الهه‌ دیانا و حضور گسترده زنان در نقش‌های مذهبی نهفته بود. در واقع، مردان صنعتگر شورش کردند چون درآمدشان از ساختن تمثال‌های آرتمیس (دیانا) در خطر بود، اما خود این اقتصاد بر پایه‌ پرستش بت مونث و قدرت رهبری مذهبی زنان در معبد و ساختار زن‌ سالار فرهنگی شهر افسس استوار بود.

به بیان دیگر، نمی‌ توان انکار کرد که معبد آرتمیس، به عنوان یکی از عجایب هفت‌گانه جهان، بدون مشارکت پرشور و گسترده زنان آن شهر، به این سطح از قدرت فرهنگی و اقتصادی نمی ‌رسید.

در حالی که طبق گزارش اعمال رسولال، شورش در افسس ظاهراً توسط مردان انجام شد، ریشه تهدید واقعی‌ای که پولس با آن مواجه بود، بت مونث و نظام مذهبی زن‌سالار بود که زنان را در مقام کاهن، رهبران دینی و معلمان آموزه های غلط قرار داده بود. و همین زمینه است که نقش زنان تازه‌ایمان‌آورده در افسس را حساس، پرتنش و مستعد سوءتعبیر تعلیمات مسیحی می‌سازد.

بنابراین، هشدار پولس به تیموتائوس درباره زنان مسیحی کلیسای افسس، باید در همین فضای متشنج و بحران‌ زده تفسیر شود، نه به‌ عنوان فرمانی کلی برای تمام زمان‌ها.

بسیاری از زنانی که در افسس به مسیح ایمان آوردند، هنوز درک کاملی از پیام انجیل نداشتند و هم چنان تحت تأثیر فرهنگ زن‌ سالار و تعلیمات ناستیک بودند. در قرن اول میلادی، تعلیم ناستیک (گنوستیک) به‌عنوان یک انحراف فکری جدی در کلیسا ظهور کرد. این باور ادعا می‌کرد که نجات از طریق ایمان ساده به مسیح به‌ دست نمی‌آید، بلکه نیازمند “دانش پنهان” و باطنی است که فقط برخی به آن دسترسی دارند.

گنوستیک‌ها بین روح و جسم دوگانگی قائل بودند: روح را نیکو و مقدس، و جسم را ذاتاً شرور و ناپاک می‌دانستند. بنابراین، برای آنان غیرقابل قبول بود که خداوند در جسم انسان ظاهر شود یا بر صلیب بمیرد، چراکه این امر با باورشان درباره پلیدی ماده و تقدس صرفاً روحانی، در تضاد کامل بود. همین طرز فکر باعث شد بسیاری، چه در گذشته و چه امروز، با آموزه تجسم الهی در عیسی مسیح مخالفت کنند.

برای بسیاری از پیروان ادیان دیگر، پذیرش این باور که خداوند در جسم انسان ظاهر شده، غذا خورده، خوابیده، و حتی جان خود را برای نجات بشر فدا کرده و مرده است، غیرقابل قبول و نامفهوم است. چنین دیدگاهی، به‌ ویژه در چارچوب نظام‌های فکری‌ که جسم را ذاتاً پست و ناپاک می‌دانند، جایی ندارد.

اکثر زنان مسیحی افسس، بدون شناخت صحیح، با جسارت و اقتدار، در جمع سخن می‌گفتند و ‌احتمالاً مطالبی بر خلاف تعالیم رسولان بیان می‌کردند، از جمله باور اشتباه به برتری زن بر مرد، بر پایه افسانه‌ها و آموزه‌های مرتبط با الهه آرتمیس (دیانا). این رفتار نه‌ تنها باعث آشوب و بی نظمی در کلیسا شده بود، بلکه اعتبار پیام مسیح را در جامعه‌ای که به‌ تازگی با آن آشنا شده بود، تهدید می‌کرد.

پس وقتی پولس می‌گوید:”به زن اجازه نمی‌دهم تعلیم دهد یا بر مرد تسلط یابد”، یک کارشناس زبده بلادرنگ درمی‌یابد که او در حال مهار یک بحران ویژه در موقعیتی خاص است (زن سالاری و تعلیم غلط)، نه این که قانونی جهانی و دائمی برای همه زنان در همه دوران‌ها صادر کند.

این دستور، راهکار موقتی برای مهار شرایط آشفته‌ کلیسای افسس بود، نه حکم همیشگی الهی برای حذف زنان از خدمت. اگر این آیه را خارج از زمینه تاریخی‌اش تفسیر کنیم، نه ‌تنها عدالت را زیر پا گذاشته‌ایم، بلکه صدای زنانی را نیز خاموش کرده‌ایم که خداوند آنان را برای خدمت فراخوانده است.

(بررسی این مطلب ادامه دارد)

مطابق قوانین بین‌المللی تمامی حقوق مربوط به مطالب و محتویات “دفاعیات مسیحی” محفوظ است. درج کامل مقالات “دفاعیات مسیحی” در سایر صفحات فیس بوک و وب‌ سایت‌ها، بدون ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم، اکیداً ممنوع و غیرقانونی است.