کتاب نکات مبهم در کتاب مقدس- فصل بیست و سوم: آیا عیسی و پولس در مورد زمان بازگشت ثانوی اشتباه می‌کردند؟

فصل بیست و سوم: آیا عیسی و پولس در مورد زمان بازگشت ثانوی اشتباه می‌کردند؟

گاهی نه فقط توسط بی‌ایمانان بلکه از زبان واعظین مسیحی و حتی در سمینارهای الاهیاتی این مطلب اعلام می‌شود که عیسی و پولس درمورد زمان بازگشت ثانوی دچار اشتباه شده بودند. در جزوۀ کوچک و جالبی که توسط اتحادیۀ یونیتاریان (بدعت یگانه‌انگاران) آمریکا چاپ شده، پنج کشیش که سابقاً در کلیساهای راست‌دین خدمت می‌کردند، شرح داده‌اند که چگونه پیرو فرقۀ یونیتاریان شده‌اند. یکی از آنها اظهار داشته است: «روزی هنگامی که استاد دانشگاه ما دربارۀ قسمتی از رسالات تسالونیکیان سخنرانی می‌کرد، اظهار داشت که پولس آشکارا درمورد زمان بازگشت مسیح دچار اشتباه بود. من با شنیدن این حرف، مات و مبهوت شدم و طوری به استاد خیره شدم که مداد از دستم افتاد. بله ،آنچه که  می‌شنیدم حقیقت داشت. نقد مفهوم کتاب مقدس دچار اشتباه نمی‌شود، بلکه برداشتهای سطحی و کم عمق را کنار  می‌زند. الآن هم بعد از سال‌ها صدای افتادن مداد از دستم در گوشم طنین‌انداز است و آن واقعه را به یاد می‌آورد».

بدیهی است که این جوان، خیلی زود تحت تأثیر سخنان آن استاد دانشگاه قرار گرفته است. بعضی‌ها در شرایطی هستند که هر چه از زبان یک پروفسور الاهیات بشنوند، بلافاصله و تمام و کمال باور می‌کنند. ظاهراً نویسندۀ سطور بالا فوراً حرف استاد خود را پذیرفته و پیش خود چنین فرض کرده که فقط نظریۀ آن شخص صحیح است و سایر پروفسورهایی که عقیدۀ دیگری را تعلیم می‌دهند در اشتباهند. طبیعتاً سایرین را هم که کتاب مقدس را مرتباً برای خود مطالعه  می‌نمایند و به چنین  نتیجه‌ای نرسیده‌اند، باید غافل و نادان محسوب نمود! اما چنانکه خواهیم دید، آن استاد در اشتباه بوده و نه پولس رسول. در ابتدا بحث را درمورد عیسی شروع می‌کنیم. آیا عیسی در مورد زمان بازگشت خود دچار اشتباه بود؟ آنانی که پاسخ سؤال فوق را مثبت می‌دانند، در تأیید نظر خود به متی ۳۴:۲۴ و تکرار همین آیه در سایر اناجیل (مرقس ۳۰:۱۳، لوقا ۳۶:۲۱) استناد می‌کنند. در این آیه نوشته شده که خداوند ما فرمود:
«هر آینه به شما  میگویم تا این همه واقع نشود، این طایفه نخواهد گذاشت» (متی ۳۴:۲۴) و چنین استنباط می‌شود که عیسی در اینجا صریحاً تعلیم داده که مردم آن زمان، شاهد همۀ آن چیزی که وی در آیات قبلی پیشگویی کرده،خواهند بود.

البته اگر مسیح واقعاً این را می‌گفت، اشتباه بودن آن غیرقابل انکار می‌بود، اما اگر کسی تمام آیات این قسمت را به دقّت مطالعه نماید، درخواهد یافت که مسیح در اینجا چنین تعلیمی نمی‌دهد. زمینۀ این آیه این است که او تعلیم می‌داد که چگونه همه چیز به سرعت به اوج نهایی و پایان خود خواهد رسید و این‌که نشانه‌هایی دیده خواهند شد که حاکی از آغاز همان دورۀ خاص نهایی خواهند بود. آن نسل نیز که دورۀ آینده خواهند زیست، آنقدر زنده خواهد ماند تا به انجام رسیدن همه چیز را ببیند. این نشانه‌ها که حاکی از تسریع وقایع زمان‌های آخر خواهد بود، در آیۀ ۲۹ شرح داده شده‌اند: «آفتاب تاریک خواهد شد، ماه دیگر نور نخواهد داشت، ستارگان از آسمان فرو ریخته خواهند شد و قوتهای افلاک متزلزل خواهد گردید.» در زمانی که مسیح جسماً روی زمین زندگی می‌کرد، چنین نشانه‌هایی دیده نشدند. نسلِ هم‌دورۀ مسیح هم چنین چیزی ندید، ولی وقتی که این نشانه‌ها دیده شوند، همه چیز به سرعت جلو خواهد رفت تا علامت پسر انسان در آسمان پدید آید و او در برابر دیدگان نسل آن روز بر ابرهای آسمان با قوت و جلال عظیم بیاید.

آیۀ ۳۳ دلیلی است بر صحّت این تفسیر که در آن مسیح می‌فرماید: «همچنین شما نیز چون این همه را ببینید، بفهمید که نزدیک بلکه بر در است». تعلیم مسیح در این فصل این است که همانطور که برگ آوردن درخت انجیر  نشانه‌ای است از نزدیک بودن تابستان، ظهور این نشانه‌ها هم حاکی از قریب‌الوقوع بودن آمدن خداوند خواهد بود، به حدّی که آن نسلی که  نشانه‌های فوق را ببیند تا آمدن مسیح را نبیند، نخواهد گذشت. عبارت «این طایفه» که در آیۀ ۴۳ آمده با در نظر گرفتن مفهوم زمینۀ متن؛ یعنی نسلی که در زمان ظهور نشانه‌ها زنده خواهد بود. همین توضیح درمورد مرقس فصل ۱۳ و لوقا ۲۵:۲۱-۳۲ نیز مصداق دارد. پس نکتۀ مبهم در سخنان مسیح نیست، بلکه در برداشت مفسرین. تفسیر دیگری نیز وجود دارد بعضی‌ها معتقدند که منظور از «طایفۀ» مذکور در آیات فوق؛ یعنی «نژاد»«خاندان» و یا «افراد وابسته به یک گروه نژادی». این را هم باید صحیح محسوب نمود، چون با مراجعه به فرهنگ لغت یونانی درمی‌یابیم که این مفهوم، مناسب‌تر از معنای نسل یا دوره می‌باشد. پس بدین ترتیب می‌توان گفت که منظور مسیح این بوده که تا زمان بازگشت ثانوی، یهودیان به عنوان یک نژاد باقی خواهند ماند و  نشانه‌ها را خواهند دید. این یکی از عجایب تاریخ است، چون با اینکه یهودیان در طی قرون متمادی در میان تمام ملل پراکنده شده‌اند ،اما همیشه هویّت ملی و نژادی خود را حفظ  نموده‌اند.

مخالفین در تأیید ادعای خود مبنی بر اشتباه کردن مسیح درمورد زمان بازگشت ثانوی، از متی ۲۸:۱۶ نیز نمونه می‌آورند: «هر آینه به شما  می‌گویم که بعضی در اینجا حاضرند که تا پسر انسان را نبینند که در ملکوت خود می‌آید، ذائقۀ موت را نخواهند چشید» (و رجوع کنید به تکرار همین آیه در مرقس ۱:۹، لوقا ۲۷:۹). گفته می‌شد مسیح تعلیم داده که قبل از مردن بعضی از حاضرین در آنجا بازگشت ثانوی او به وقوع خواهد پیوست. در اینجا هم توجه به زمینۀ متن، مسئله را حل  می‌کند. لازم به ذکر است که در متن اصلی کتاب مقدس،  فصل‌بندی نشده و  فاصله‌ای بین فصل‌ها وجود نداشت. بدین ترتیب آیۀ آخر فصل ۱۶ انجیل متی به آیۀ اول فصل ۱۷ متصّل بوده است. آیۀ فوق در حقیقت پیشگویی مسیح راجع به تبدیل هیئت وی بوده است. آیۀ اول فصل ۱۷ متی نیز با حرف «و» به همان گفته مربوط می‌شود. از میان کسانی که سخن مسیح را در متی ۲۸:۱۶  می‌شنیدند، سه تن در تبدیل هیئت او بر کوه حاضر بودند و دیدند که چهره‌اش چون خورشید درخشید و  جامه‌اش چون برف سفید گردید (متی ۲:۱۷).

آنها صدای خدای پدر را هم شنیدند که گفت: «این است پسر حبیب من که از وی خشنودم» (آیه ۵). در همۀ این اوضاع آنها پسر انسان را دیدند که در ملکوت خود می‌آید، اما در آن زمان موقع آن نبود که تمام جهان، عیسی را در جلال و شکوه  شاهانه‌اش ببیند، بلکه لازم بود که تبدیل هیئت او خاتمه پذیرد و وی همچنان به سوی صلیب پیش رود تا برای نجات جهان جانش را فدا نماید. در این مورد باید دقت کنیم که در تبدیل هیئت مسیح، موسی و ایلیا با او درمورد عذاب و مرگ وی در اورشلیم صحبت کردند (لوقا ۳۱:۹). باز می‌بینیم که اشکال متوجه گفتۀ مسیح نیست و مفسرین باید توجه بیشتری به آیات زمینه داشته باشند. بدین ترتیب همۀ بحث‌ها و ایرادات، بی‌مورد هستند، اما درمورد پولس چه می‌توان گفت؟ این مطلب بارها تکرار شده که پولس در نوشته‌های اولیۀ خود به طور آشکار درمورد زمان بازگشت ثانوی مسیح دچار اشتباه بوده است. مخالفین در تأیید این ادعای خود از اول تسالونیکیان ۱۵:۴-۱۸ مثال می‌آورند: «زیرا این را به شما از کلام خدا می‌گویم که ما که زنده و تا آمدن خداوند باقی باشیم، بر خوابیدگان سبقت نخواهیم جست». گفته می‌شود که همین مطلب، آشکارا نشان می‌دهد که پولس انتظار داشته در هنگام آمدن مسیح زنده باشد.

نمی‌دانم که پولس چه انتظاری داشته است. مسلماً او مایل بوده که در موقع آمدن خداوند، زنده باشد، اما چنین تعلیم نداده که حتماً مسیح در زمانی خواهد آمد که وی در قید حیات باشد. البته باید توجه داشت که ممکن است بعضی از نویسندگان کتاب مقدس شخصاً امیدهای واهی هم داشته باشند، اما مصون از خطا بودن کتاب مقدس بدین معنی است که روح‌القدس در الهام کامل خدا مانع نفوذ تعالیم غلط شده است. پولس هم این امید و آرزوی خود را به عنوان یک تعلیم قطعی مطرح نکرده است که او مطمئناً در زمان بازگشت ثانوی مسیح، زنده و باقی خواهد بود. همۀ منظور پولس در این آیات این است که در آن زمان بعضی خوابیده و بعضی زنده خواهند بود، چون خود وی به هنگام نگارش رساله زنده بود، طبیعتاً خود را جزو گروه زندگان قلمداد می‌نماید. پولس در آن زمان زنده بود و در زمرۀ زندگان، اما نمی‌گوید که همیشه زنده خواهد ماند. هر ایماندار که تعلیم بازگشت ثانوی مسیح را به طور صحیح آموخته و درک کرده است، طبیعتاً امیدوار است که آمدن خداوند را ببیند.

من هم امیدوارم که آمدن مسیح را ببینم، اما هرگز چنین تعلیم نداده‌ام که مسیح حتماً در مدت حیات من خواهد آمد، اما در حال حاضر که این سطور را  می‌نویسم، زنده و جزو زندگان هستم. پس بدیهی است که من هم مانند پولس در گروه‌بندی مردگان و زندگان به هنگام آمدن خداوند، خود را جزو زندگان به‌شمار آورم، چون این را هم نمی‌دانم که آمدن مسیح حتماً بعد از مرگ من واقع خواهد شد. پولس از این حقیقت به خوبی آگاه است که سالها قبل از نوشته شدن رسالۀ اول تسالونیکیان، خود مسیح خداوند اعلام کرده که دانستن زمان بازگشت ثانوی به ما داده نشده، بلکه خدای پدر، این را در حیطۀ قدرت خود نگاه داشته است (اعمال رسولان ۷:۱). مقصود پولس این نیست که زمان بازگشت ثانوی مسیح را به طور دقیق اعلام نماید، بلکه او می‌خواهد که مخاطبینش درمورد ایمانداران مُرده که خوابیده نامیده می‌شوند غم نخورند، بلکه بدانند که آنها بر مؤمنین زنده مقدم خواهند بود.

پس باید اذعان داشت که در این قسمت از کتاب مقدس نیز روح‌القدس بر الهام و نگارش کلام الهی کنترل کامل داشته و اجازۀ نفوذ به تعلیم غلط را نداده است. این متن به جای این‌که مورد استناد مخالفین صحّت لغوی کتاب مقدس قرار گیرد، باید از سوی معتقدین به مصون از خطا بودن کلام خدا مطرح شود، چون هر روز آرزو و امید و تمایل شخصی پولس چنین بوده که به هنگام آمدن مسیح زنده باشد، اما روح‌القدس اجازه نداده که وی چنین چیزی را به عنوان تعلیم قطعی درمورد زمان دقیق بازگشت ثانوی اعلام نماید.

نوشتۀ آر. اِی. تورِی
ترجمۀ کشیش نینوس مقدس‌نیا