فراعنۀ مصر در دوران موسی و خروج قوم اسرائیل از مصر

فراعنۀ مصر در دوران موسی و خروج قوم اسرائیل از مصر

سلسلۀ هجدهم: 13 پادشاه، سلسلۀ نوزدهم: 8 پادشاه، 1500 تا 1200 ق.م. اینان مصر را به یک امپراطوری جهانی تبدیل کردند. اسامی آن ها عبارتند از:

«آموسیس» (آهمِس، آهموس) اول، 1580 ق.م.: هیکسوس ها را برانداخت. فلسطین و سوریه را خراج گزار مصر کرد.

«آمِن هوتب» (آمِنوفیس) اول، (حدود 1560 ق.م.).

«توتمِس» (ثوثمِس، توتموس) اول، (1540 ق.م.): تا رود فرات را تحت حکومت خود در آورد؛ نخستین مقبرۀ سلطنتی کنده شده در سنگ.

«توتمِس» دوم، 1510 ق.م.: «هت شپ سوت»، خواهر ناتنی و همسر او، حاکم واقعی مصر بود. او دایماً به فرات حمله می کرد.

«توتمِس» سوم، 1500 ق.م.: ملکه «هَت شپ سوت»، خواهر ناتنی او، در مدت 20 سال اول حکومتش نایب السطلنه بود؛ و علی رغم نفرت پادشاه، او همه کاره و حاکم بود. پس از مرگ ملکه، توتمس 30 سال به تنهایی سلطنت کرد. او بزرگ ترین فاتح تاریخ مصر بود؛ اتیوپی را سرکوب و مطیع خود کرد، تا فرات را تحت حکومت خود در آورد و عظیم ترین امپراطوری تاریخ را تشکیل داد. هفده بار به فلسطین و سوریه حمله کرد. نیروی دریایی تشکیل داد. ثروت عظیمی جمع آوری کرد. کارهای وسیع ساختمانی را آغاز کرد. دستاوردهای خود را با جزئیات بر روی دیوارها و بناهای یادبود ثبت کرد. مقبرۀ او در «تبس» قرار دارد و جسد مومیایی شدۀ او در قاهره نگه داری می شود. تصور می شود او بود که اسرائیل را تحت فشار قرار داد. اگر چنین باشد، ممکن است ملکه «هت شپ سوت» معروف همان دختر فرعون باشد که موسی را نجات داد و بزرگ کرد.

«هت شپ سوت»: دختر «توتمس» اول، نایب السطنۀ «توتمس» دوم و سوم، و نخستین ملکۀ مهم تاریخ بود. او زنی برجسته و یکی از بزرگ ترین و نیرومندترین حاکمان مصر بود. به دستور او بسیاری از مجسمه هایش به گونه ای ساخته شدند که به صورت مرد نشان می دادند. او امپراطوری را گسترش داد. بناهای یادبود بسیاری ساخت؛ دو تک ستون هرمی بزرگ در کارناک، و معبد بزرگ «دیرالبحری» که در آن مجسمه های زیادی از خود او وجود دارند. توتمس سوم از او نفرت داشت، و یکی از نخستین کارهایش پس از مرگ ملکه، این بود که نام او را از تمامی بناها پاک کند و همۀ مجسمه هایش را نابود کند. مجسمه های موجود در «دیر البحری» شکسته و در معدنی افکنده شدند و شن آن ها را پوشاند، تا این که توسط موزۀ متروپولیتن کشف شدند.

«آمِن هوتپ» دوم، 1450-1420 ق.م. بسیاری از دانشمندان بر آن هستند که او  همان فرعون زمان خروج قوم اسرائیل از مصر بود. او امپراطوریی را که توتمس سوم بنیاد نهاده بود، حفظ کرد. جسد مومیایی او در مقبره اش در تبس قرار دارد.

«توتمس» چهارم 1420 ق.م. ارابۀ او کشف شده است. جسد مومیایی او در قاهره است.

«آمِن هوتپ» سوم، 1415 ق.م.: بیشترین شکوه امپراطوری. مکرراً به فلسطین حمله کرد. معبدهای فراخ ساخت. جسد مومیایی او در قاهره است.

آمِن هوتپ چهارم (آخِن آتن)، 1380 ق.م. تحت حکومت او، مصر امپراطوری آسیایی خود را از دست داد. او کوشید تا تنها پرستش خورشید را برقرار سازد. اگر خروج اسرائیل، چند سال قبل و در زمان حکومت آمِن هوتپ دوم صورت گرفته باشد، ممکن است این نهضت یکتاپرستانه به طور غیر مستقیم از معجزات موسی تأثیر گرفته باشد.

«سِمِن کا»، 1362 ق.م.: پادشاهی ضعیف.

«توتانخ آمِن»، 1360-1350 ق.م. داماد «آمِن هوتپ» چهارم. مذهب کهن را دوباره رواج داد.

در اواخر برجسته ترین دورۀ تاریخ مصر، او از پادشاهانِ کم اهمیت تر بود؛ اما امروزه به خاطر ثروت شگفت انگیز و شکوه و جلال مقبره اش، که به دست «هاوارد کارتر» کشف شد (1992 م.) مشهور است. جسد مومیایی او هنور در مقبره است. تابوت درونی که مومیایی در آن قرار دارد، از طلای خالص ساخته شده است. در موقع کشف، ارابه و تخت سلطنت او در مقبره بود. این نخستین مقبرۀ فراعنه بود که پیش از آن که کشف شود، مورد سرقت قرار نگرفته بود.

«آی» و «سِتی مِر آمن»، 1350 ق.م.: دو پادشاه ضعیف.

«هارم هاب» (هورِم بِب) 1340 ق.م.: پرستش آمون را دوباره متداول کرد.

«رامسِس» اول، 1320 ق.م.

«سِتی» (ستوس) اول، 1319 ق.م.: فلسطین آزاد شد. او بنای تالار بزرگ کارناک را آغازکرد. مومیایی او در قاهره است.

«رامسس» دوم، 1300 ق.م.: 65 سال حکومت کرد. او یکی از بزرگ ترین فراعنۀ مصربود. گرچه از «توتمس» سوم و «آمِن هوتپ» سوم پایین تر بود، ولی بناهای باشکوهی ساخت و مُبلّغی بزرگ بود، و تا حدودی یک سارق ادبی بود که در  برخی موارد مدعی دستاوردهای پیشینیانش می شد. او دوباره امپراطوری را از اتیوپی تا فرات بنیاد نهاد. مکرراً فلسطین را مورد حمله و چپاول قرار داد. بنای تالار بزرگ کارناک را به پایان رساند و کارهای بزرگ ساختمانی دیگر، مثل بنای استحکامات نظامی، کانال ها و معابد انجام داد. همۀ این ها به دست بردگان جنگی یا اسیران جنوب، و نیز کارگران محلی ساخته می شدند، که به صورت گروهی در معادن یا کارخانه های آجر جان می کندند، یا بلوک های عظیم سنگی را بر خاک نرم می کشیدند. او با دختران خودش ازدواج کرد. مومیایی او در قاهره است.

«مرنیپ تاه» 1235 ق.م.: به تصور برخی، او همان فرعون زمان خروج است. مومیایی او در قاهره است. اتاق سلطنت او در ممفیس، توسط موزۀ دانشگاه پنسیلوانیا کشف شده است.

«آمِن مِسِس»، «سیپ تاه»، «ستی» دوم، 1220-1200 ق.م.: 3 پادشاه ضعیف.

برگرفته از کتاب راهنمای کتاب مقدس از انتشارات شورای کلیسایی ۲۲۲