شیعیان کیستند؟ الاهیات و عمل (قسمت پنجم)

شیعیان کیستند؟ الاهیات و عمل

شیعه‌ها در اکثر زمینه‌های الاهیات اسلامی با سنی‌ها توافق دارند، از جمله در مورد محمد به عنوان آخرین پیامبر، قرآن به عنوان آخرین کتاب خدا که جایگزین کتاب‌های پیشین شده است، و اسلام به عنوان دین نهایی و کامل خدا. همچنین توافق اساسی بر روی پنج رکن اسلام در میان آنان وجود دارد:

۱.    شهادتین: شهادت به وحدانیت الله و رسالت محمد

۲.    نماز: برگزاری نماز پنج بار در روز.

۳.    روزۀ ماه رمضان: روزه‌داری در ماه رمضان.

۴.    زکات: پرداخت صدقات و کمک به نیازمندان.

۵.    حج: زیارت مکّه.

تفاوت‌ها در عمل

با این حال، شیعه‌ها دو نماز را در دو نوبت در روز ترکیب می‌کنند، به طوری که تنها سه بار در روز نماز می‌خوانند. در یک مسجد شیعه، تصاویری از مکان‌های مقدس که امامان آن‌ها در آن دفن شده‌اند و گاهی تصاویر علی، حسین یا محمد مشاهده می‌شود، در حالی که در مساجد سنی، وجود تصاویری از این شخصیت‌ها به عنوان بت‌پرستی تلقی می‌شود.

تمام مسلمانان به قرآن و حدیث (سنت) به عنوان منابع معتبر خود اعتقاد دارند. با این حال، سنی‌ها بیشتر بر قرآن تأکید دارند و شیعه‌ها بیشتر به سنت خود پایبند هستند. شیعه‌ها علی را تقریباً به مقام خدایی نزدیک می‌کنند و او را «ولایت الله» (به جای خدا) می‌نامند. بسیاری از این افراد بدون هرگونه شناختی از کتاب مقدس مسیحیان، آیه‌های کتاب مقدس را به علی نسبت می‌دهند.

اسلام سنی دارای چهار مکتب فقهی است، در حالی که شیعه تنها یک مکتب به نام مکتب جعفری دارد. شیعه به عنوان یک تقسیم‌ بندی معتزله (خِرَدگرا) از اسلام شناخته نمی‌شود، اما به شدت تحت تأثیر معتزله قرار گرفته است. شیعه بر مسئولیت انسانی تأکید می‌ورزد و باور دارد که عقل انسان، به همراه قرآن، مبنا می‌باشد. برخلاف اهل تسنن، انکار قضا و قدر معتزله و پذیرش اراده آزاد، پیش‌نیازهای اساسی برای عدالت خدا در روز قیامت هستند که شیعه‌ها آن‌ها را پذیرفته‌اند.

مسائل کلیدی در الاهیات شیعه و سنی

یکی از تفاوت‌های بارز بین شیعه و سنی این است که شیعه‌ها اعتقاد دارند قرآن مخلوق است، در حالی که سنی‌ها بر این باورند که قرآن ازلی و ابدی و غیرمخلوق است. این موضوع یکی از مسائل اصلی در الاهیات اسلامی به شمار می‌آید.

جایگاه خانواده پیامبر

در شیعه، جایگاه بالایی به خانواده پیامبر داده شده است، به‌طوری که معمولاً اول درباره حسین، علی و سپس محمد صحبت می‌شود. به‌عنوان مثال، واعظان ممکن است به جعفر صادق، ششمین امام، به‌خاطر تدوین قانون، الاهیات و اخلاق شیعه، بیشتر استناد کنند. در حالی که در الاهیات سنی، محمد به‌طور مکرر مورد اشاره قرار می‌گیرد. شیعه‌ها بیان می‌کنند که «علی خدا نیست، اما از خدا جدا نیست».

گفته پیامبر اسلام

محمد فرمود: «من دو چیز بزرگ و گرانبها در میان شما دارم: کتاب الله و خانواده‌ام». این بیان به‌وضوح نشان‌دهنده این است که شیعه‌ها معتقدند شیعه‌گری مسیر خدا است، زیرا خانواده محمد (اهل البیت) بنیاد اسلام را تشکیل می‌دهد. «اهل البیت» یکی از عناوین شیعه است و به خانواده پیامبر اسلام اشاره دارد.
نقش و جایگاه امامان در شیعه

المظفر، یکی از دانشمندان برجسته شیعه در قرن بیستم و بنیان‌گذار کالج مطالعات اسلامی در نجف، تأکید می‌ورزد که خدا (الله) فرمان داده است که مردم باید از مقام و اعتبار یا اقتدار امامان پیروی کنند و به آنان تسلیم شوند. او بیان می‌کند که اطاعت از دستورات امامان معادل با اطاعت از دستورات خدا است. دوستی یا دشمنی با آنان به معنای دوستی یا دشمنی با خدا است. او می‌گوید: «انکار آن‌ها گناه است، زیرا هر کس آن‌ها را انکار کند در واقع پیامبر را انکار کرده و این همانند انکار خدا است».

ویژگی‌های امامان

امامان در شیعه به عنوان افرادی معصوم و خطا ناپذیر شناخته می‌شوند. به گفته المظفر: «امام قادر است اطلاعاتی درباره هر چیز، در هر مکان و در هر زمان درک کند و این درک را با قدرت الهی به دست می‌آورد». شیعیان معتقدند که در همه زمان‌ها پس از محمد باید یک امام وجود داشته باشد. دوازدهمین امام در حال حاضر، در حالت غیبت قرار دارد، به‌گونه‌ای که او نیز همچون محمد در غار پنهان شده است. یکی از اصول اساسی دوازده‌امامی‌ها، بازگشت مهدی، امام دوازدهم غایب است که جنگ‌ها را به پایان خواهد رساند.

آموزۀ مُتعه (یا صیغه)

دو آموزه منحصر به فرد شیعه که ممکن است درک آن برای غربی‌ها دشوار باشد، مُتعه (صیغه) و تقیه هستند.

۱- مُتعه (لذت) یا صیغه به معنای ازدواج موقت است. در این نوع ازدواج، قراردادی بین یک مرد و یک زن منعقد می‌شود که در آن زن به مدت یک ساعت یا برای مدت زمان بیشتری به عقد مرد در می‌آید.
یکی از مراجع مذهبی توضیح داد که تنها تفاوت بین مُتعه و فحشا این است که در فحشا، قیمت از پیش تعیین می‌شود، در حالی که در مُتعه چنین نیست. بنابراین، علاوه بر چهار همسر، یک مرد شیعه می‌تواند تعداد بی‌شماری از روابط مُتعه‌ یا کنیزهای قانونی داشته باشد. این همسران موقت معمولاً در زمانی که شیعه‌ها به زیارت‌های کربلا، نجف، قم و مشهد یا یکی از تعداد بی‌شمار امام‌زاده‌ها (مقبره‌های امامان و نسل‌های آنان) می‌روند، در دسترس قرار دارند! برخی این مکان‌های زیارتی را مراکز فحشای قانونی مذهبی می‌دانند. برای انجام این نوع ازدواج، تنها به یک قرارداد نیاز است که یک ملای (روحانی) ساده می‌تواند آن را با هزینه‌ای کوچک بنویسد. این برگه اجازه‌نامه‌ای است که وضعیت را از حالت گناه خارج می‌کند. مصطفی پورمحمدی، وزیر کشور و رئیس پلیس مخفی ایران، به‌طور عمومی تشویق به افزایش مُتعه یا صیغه کرد تا در راستای حفظ پاکی جامعه و جلوگیری از همجنس‌گرایی و زنا کمک کند!

آموزه تَقیه

تَقیه (وانمود کردن) نیز ویژگی خاص شیعه است. وقتی یک سنی از یک شیعه سؤال کند که آیا او شیعه است، و جان، مال یا خانواده‌ شخص شیعه در خطر باشد، او می‌تواند شرعاً بگوید که سنی است. در عراق، جایی که همیشه درگیری‌های شیعه/سنی وجود داشته است، این آموزه یک منبع ارزشمند برای شیعه‌ها بوده است. یک فرد ایرانی گفته است که این آموزه و عمل به‌طور کامل در فرهنگ ایران نفوذ کرده است. حتی خمینی نیز از این حیله استفاده می‌کرد و مشکلات یا ضعف‌های داخلی حکومتش در ایران را به «شیطان بزرگ» (آمریکا) یا «شیطان کوچک» (اسرائیل) نسبت می‌داد.
مفهوم تقیه و ریشه‌های آن

تقیه، که به معنای وانمود کردن یا پنهان کردن باورها است، به‌طور مستقیم در قرآن ذکر نشده است، اما ممکن است ریشه‌های آن در آیه‌های قرآن قابل مشاهده باشد. در پنج آیه از قرآن، خدا به عنوان مکّار یا فریبکار توصیف شده است و در دو مورد از این آیه‌ها به عنوان بزرگ‌ترین مکّار اشاره شده است (آیه ۵۴ سوره آل عمران، آیه ۳۰ سوره انفال و آیه ۲۱ سوره یونس). واژه عربی «مَکر» به معنای «فریب دادن، نیرنگ، تقلب کردن و خیانت در دوستی» است. با این حال، مترجمان مسلمان قرآن برای بهتر جلوه دادن این واژه، آن را «طرح، نقشه و برنامه‌ریز» ترجمه می‌کنند.

شیعه‌ها استدلال می‌کنند که اگر خدا می‌تواند فریب دهد، آن‌ها نیز می‌توانند در مواقع خاص دروغ بگویند، به ویژه برای هدفهای خوب.

تأثیرات اجتماعی تقیه

این موضوع به‌وضوح دروغ‌گویی را تشویق می‌کند، که در نهایت منجر به بی‌اعتمادی در جامعه می‌شود. در چنین شرایطی، ایجاد روابط معنادار و پایدار دشوار است، زیرا عدم اعتماد و فرض بر وجود نیّت‌های پنهان می‌تواند به روابط آسیب بزند. به‌طور کلی، این نوع فریب می‌تواند بر دنیای مسلمانان تأثیر بگذارد، زیرا در این‌گونه ممالک بسیاری از فروشگاه‌ها کوچک و بدون خدمات خودکار هستند و افراد به کارکنان، مشتریان و حتی همسران، اعتماد ندارند.

زمانی که مسلمانان به ایمان مسیحی روی می‌آورند، این بی‌اعتمادی که از گذشته به ارث رسیده است می‌تواند به یک مشکل حادّ در مشارکت‌های مسیحی تبدیل شود.

زیارت و اهمیت آن در شیعه

زیارت یکی از جنبه‌های مهم در دین شیعه است و به ویژه شامل زیارت امام‌زاده‌ها، مقبره‌های امامان شیعه و نسل‌های آنان و همچنین سایر شخصیت‌های مقدس می‌شود. این مکان‌ها به عنوان اماکن زیارتی شناخته می‌شوند و از نظر شیعه‌ها اهمیت بالایی دارند.

مقبره امام رضا (هشتمین امام شیعه) که در شمال شرق ایران در شهر مشهد واقع شده، دومین مکان زیارتی مهم پس از مکّه است. امام رضا گفته است: «هر کس با اراده خود و با ایمان به زیارت بیاید، امامان در روز قیامت برای او شفاعت خواهند کرد». این جمله نشان‌دهنده اهمیت زیارت در باور شیعه و نقش آن در زندگی مذهبی شیعه‌هاست.

برای کسانی که از لحاظ مالی قادر به سفر به مکّه یا مشهد نیستند، نزدیک به دو هزار امام زاده وجود دارد که به عنوان مکان‌های زیارتی قابل قبول در نظر گرفته می‌شوند و احتمالاً یکی از آن‌ها به خانه آن‌ها نزدیک است. در اسلام شیعه، میانجی‌گری بین انسان و خدا ضروری نیست، اما می‌تواند مفید باشد.

منبع مقاله: https://www.equip.org/articles/who-are-the-shia/