باستان شناسی و کتاب مقدس: سنگ موآبی، یافتۀ مهم ادبی

سنگ موآبی (Moabite Stone)، یافتۀ مهم ادبی

کشف این کتیبه در سال 1868 نمونۀ دیگری از کشفیات قرن نوزدهم را تشکیل می دهد که راهی را برای کشفیات بزرگ قرن بیستم آماده کرد. این اثر تاریخی مربوط به حدود سال 850 ق.م. است که توسط میشا، پادشاه موآب بنا شده است و غالباً به آن سنگ میشا لقب می دهند. در این کتیبه از جنگ های میشا با ادومی ها صحبت شده است.  مطالبی که روی سنگ موآبی نوشته شده شبیه قسمت هایی از کتاب مقدس است که در کتاب دوم پادشاهان باب اول و سوم بیان شده است. مکان های متعددی که در عهد عتیق ذکر شده با همان نام ها در این اثر تاریخی دیده می شود. به عنوان نمونه می توان از: ارنون (اعداد 21: 13، تثنیه 2: 24)، عطاروت (اعداد 32: 34)، بعل هون یا بیت بعل معون (یوشع 13: 17)، بیت موت یا موت بعل (یوشع 13: 17)، بیت دبلتایم (ارمیا 48: 22)، باصر (یوشع 20: 8)، دیبون (اعداد 32: 34)، یهصه (یوشع 13: 18) میدبا (یوشع 13: 9) نبو (اعداد 32: 38) نام برد.

این اثر مکتوب 3 پا و 5/8 اینچ طول؛ 2 پا و 5/3 اینچ پهنا و 1 پا و 4/3 1اینچ ضخامت دارد. این کتیبه دارای 34 خط است که طولانی ترین کتیبۀ تک زبانی را تشکیل می دهد و به عنوان مدرکی خارج از کتاب مقدس، آشکار کنندۀ فلسطین در دوران 900 الی 600 ق.م. است. این کتیبه گزارش می دهد که موآب به وسیله عمری و پسرش اخاب تسخیر می گردد ولی به خاطر خدای میشا، کموش، از زیر یوغ قوم بنی اسرائیل آزاد بود. این خدا به میشای پادشاه دستور می دهد که رفته در مقابل قوم بنی اسرائیل بجنگد، (2پادشاهان 3: 27). او بزرگترین پسرش را به عنوان هدیۀ سوختنی بر حصار تقدیم می کند تا خشم کموش فرو بنشیند و به وی احسان نماید.

سنگ موآبی به زبان موآبی نوشته شده که خیلی شبیه خط عبری زمان عمری و اخاب است. در نتیجه این کتیبه ارزش زیادی در ترسیم توسعۀ قوم یهود در طی قرون دارد. زمانی که سنگ میشا کشف شد نه فقط بلندترین و قدیمی ترین کتیبه عبرانی-فینیقی موجود، بلکه تنها مدرک موجود در این زمینه بود. اکنون Gezer Calendar که تاریخ آن به حدود 925 ق.م. می رسد، کشف گردیده است. این تقویم تکلیف یک پسر دبستانی است که به خط کاملاً باستانی عبری نوشته شده است. این لوحه سنگ کوچکی از سنگ آهک است که در Gezer قدیمی پیدا شده و اطلاعاتی جزئی در مورد کشاورزی فلسطین به همان خوبی در مطالب عبری قدیمی یافت می شود، ارائه می کند. تمام این کشفیات مثل Gezer Calendar و سنگ میشا نه تنها تصویری اجمالی از زمینۀ کتاب مقدس ارائه می دهند بلکه به نحو مهمی کتاب مقدس را به فرهنگ و تاریخ مردم خارج از حدود قوم بنی اسرائیل، مربوط می سازند.

برگرفته از دائرةالمعارف کتاب مقدس