اعتقادنامۀ نیقیه- روح القدس

اعتقادنامۀ نیقیه: روح القدس

روح‌القدس

و اینک می‌رسیم به پاراگراف سوم اعتقادنامه نیقیه که باز با عبارت «من ایمان دارم» آغاز می‌شود. می‌گوید: «من ایمان دارم به روح‌القدس که خداوند و بخشنده حیات است که از پدر و پسر صادر می‌گردد و او را با پدر و پسر یک پرستش و یک جلال است. او از طریق پیامبران سخن گفته است.».

روح‌القدس کیست؟

کتاب‌مقدس توضیح نمی‌دهد که روح‌القدس کیست، بلکه فقط وجود او را همچون شخص سوم تثلیث بدیهی می‌شمارد. کتاب‌مقدس او را شخص معرفی می‌کند، نه یک نیرو. طبق این اعتقادنامه، روح‌القدس از پدر و پسر صادر می‌گردد (یوحنا ۱۴:‏۲۶؛ اعمال ۲:‏۳۳).

در پیدایش ۱:‏۲، ذکر شده که «روح خدا سطح آبها را فرو گرفت.»، اما توضیح نمی‌دهد که او کیست. ولیکن از اشارات بعدی کتاب‌مقدس به روح‌القدس، مشخص می‌شود که او وجودی است الهی و همذات با خدای پدر. در بعضی جاهای عهدجدید نبوت‌هایی که در عهدعتیق از زبان خدا جاری شده، به روح‌القدس نسبت داده شده است، و همین مؤید الوهی بودن او است (مثلاً اعمال ۲۸:‏۲۵؛ عبرانیان ۱۰:‏۱۵). پولس نیز در اول قرنتیان ۲:‏‏۱۰-‏۱۱ می‌فرماید که خدا حقایق روحانی را توسط روح‌القدس بر ما آشکار فرموده، «چرا که روحْ همه چیز، حتی اعمال خدا را نیز می‌کاود. زیرا کیست که از افکار آدمی آگاه باشد جز روح خود او که در درون اوست؟ بر همین قیاس، فقط روح خداست که از افکار خدا آگاه است.». مسیح، پس از قیامش، به شاگردانش امر فرمود که نزد همه ملت‌ها رفته، ایشان را شاگرد سازند و آنان را به نام پدر و پسر و روح‌القدس تعمید دهند (متی ۲۸:‏‏۱۹؛ نیز ر.ک. دوم قرنتیان ۱۳:‏۱۴). همه اینها گواه است بر اینکه روح‌القدس وجودی است الوهی و شخص سوم از تثلیث مقدس. در فصل بعد، در باره تثلیث بحث خواهیم کرد.

کار روح‌القدس

—روح‌القدس نگهدارنده خلقت است. در پیدایش ۱:‏۲ می‌بینیم که او به جهانی که در آب غوطه‌ور بود نظم می‌بخشد. همچنین در مزمور ۱۰۴:‏۳۰ می‌خوانیم که روح‌القدس عاملی است برای بقای خلقت.

—روح‌القدس الهام‌بخش انبیا بوده است. هر آنچه انبیا و رسولان می‌نوشتند تحت الهام مستقیم روح‌القدس بوده است. پطرس رسول می‌فرماید: «زیرا وحی هیچگاه به اراده انسان آورده نشد، بلکه آدمیان تحت نفوذ روح‌القدس از جانب خدا سخن گفتند.» (دوم پطرس ۲:‏۲۱). به همین دلیل است که در اعتقادنامه آمده که «او از طریق پیامبران سخن گفته است.».

—نکته بسیار مهم دیگر این است که آنچه در انسان باعث می‌شود که ایمان بیاورد، روح‌القدس است. خداوند ما عیسی مسیح در گفتگویی که با نیقودیموس داشت (یوحنا ۳:‏۵-‏۹) فرمود که انسان تا از روح‌القدس مولود نگردد، ملکوت خدا را نخواهد دید. در اول قرنتیان ۱۲:‏۳ نیز می‌خوانیم که انسان بدون عاملیت روح‌القدس نمی‌تواند عیسی را خداوند بخواند.

—روح‌القدس جمع ایمانداران را به سوی جمیع راستی هدایت می‌کند (یوحنا ۱۶:‏۱۳). به همین دلیل است که رسولان مسیح در نخستین شورای کلیسایی (اعمال فصل ۱۵)، تصمیماتی گرفتند و آن را «مصلحت ما و روح‌القدس» خواندند (اعمال ۱۵:‏۲۸).

—روح‌القدس بر مسیح شهادت می‌دهد (یوحنا ۱۵:‏۲۶) و او را جلال می‌بخشد (یوحنا ۱۶:‏۱۴). او این کار را امروزه از طریق عطاهایی که به کلیسا می‌دهد و خدماتی که از طریق آن به‌انجام می‌رساند تحقق می‌بخشد.

—روح‌القدس به‌راستی صاحب و هادی کلیسا است. این امر را در تمام کتاب اعمال رسولان مشاهده می‌کنیم. شاید بارزترین آیه در این زمینه، اعمال ۲۰:‏۲۸ باشد که می‌فرماید: «مراقب خود و تمامی گله‌ای که روح‌القدس شما را به نظارت بر آن بر گماشته است باشید.».

—و بالآخره به کاری می‌رسیم که روح‌القدس در زندگی ایمانداران انجام می‌دهد. روح‌القدس از جانب خدای پدر و پسر خدا در وجود ایمانداران ساکن می‌شود و تسلی‌دهنده یا مدافع ایشان است (یوحنا ۱۴:‏۱۶). او در ایمانداران زندگی می‌کند (یوحنا ۱۴:‏۱۷) و ایشان را تعلیم می‌دهد (یوحنا ۱۴:‏۲۶).

به این ترتیب، می‌توان گفت که روح‌القدس آن بخشی از وجود خدا است که ما با او سر و کار داریم. پدر در آسمان است و کسی هرگز او را ندیده است، اما پسر خدا که در آغوش او است، او را بر ما ظاهر کرد و ما از طریق او خدای پدر را شناختیم (یوحنا ۱:‏۱۸). یوحنا می‌فرماید: «حیات ظاهر شد؛ ما آن را دیده‌ایم و بر آن شهادت می‌دهیم. ما حیات جاویدان را به شما اعلام می‌کنیم که با پدر بود و بر ما ظاهر شد. ما آنچه را دیده و شنیده‌ایم به شما نیز اعلام می‌کنیم تا شما نیز با ما رفاقت داشته باشید.» (اول یوحنا ۱:‏۲-‏۳). مسیح به آسمان باز گشت و به دست راست خدا نشسته است. اما او اکنون از طریق روح‌القدسش با ما مشارکت دارد. روح‌القدس آن جزئی از وجود خدا است که در جهان و در میان مردم و در دل ایمانداران از جانب خدای پدر و پسر خدا فعال است. هر گاه حضور خدا را احساس کنیم، در واقع حضور روح‌القدس را احساس کرده‌ایم. سر و کار و ما در این عصر در واقع با او است. اوست که از جانب پدر و پسر در جهان، در میان مردم، و در دل مؤمنین کار می‌کند.

از این رو، ترتیب درست دعا این است که به قوت روح‌القدس، به نام عیسی مسیح، یعنی با اجازه‌ای که خون او به ما می‌دهد، خطاب به خدای پدر دعا کنیم. اما اگر خطاب به مسیح یا روح‌القدس نیز دعا کنیم، خطا نکرده‌ایم. برای همین است که اعتقادنامه می‌گوید: «او را با پدر و پسر یک پرستش و یک جلال است.».

پدر پسر را فرستاد تا خود را بر ما بشناسند. پسر نیز روح‌القدس را از پدر دریافت کرد و بر ما ریخت. روح‌القدس پسر را جلال می‌بخشد و بر او شهادت می‌دهد تا او را بشناسیم. وقتی عیسی را شناختیم، او ما را به سوی پدر هدایت می‌کند تا در نهایت پدر جلال یابد و او کل در کل باشد (اول قرنتیان ۱۵:‏۲۸).

پری روح‌القدس

اولاً باید یادآوری کنیم که هیچ کس بدون عمل روح‌القدس نمی‌تواند به مسیح ایمان بیاورد و تولد تازه بیابد. این را در بخشهای قبلی همین فصل تذکر دادیم. به این ترتیب، می‌توان با قطع و یقین گفت که همه ایمانداران واقعی که ایمان نجات‌بخش را یافته‌اند، در اثر عمل روح‌القدس نجات یافته‌اند و روح‌القدس را دارند. اینکه ایمانداری عضو کلیسا یعنی خانواده الهی می‌گردد، کار روح‌القدس است. پولس رسول می‌فرماید: «زیرا همه ما، چه یهود و چه یونانی، چه غلام و چه آزاد، در یک روح تعمید یافتیم تا یک بدن را تشکیل دهیم؛ و همه ما از یک روح نوشانیده شده‌ایم.» (اول قرنتیان ۱۲:‏‏۱۳). توجه بفرمایید که پولس می‌فرماید «همه ما»، نه تنها کسانی که عطای تکلم به زبانها را دریافت داشته‌اند.

اما نباید به این عمل اولیه روح‌القدس اکتفا کنیم که سبب می‌شود ایمان بیاوریم و عضو بدن مسیح گردیم. کتاب‌مقدس بارها ما را اندرز داده تا دائماً از روح‌القدس پر باشیم و کنترل زندگی خود را به دست او بسپاریم (رومیان ۸:‏۱۴؛ غلاطیان ۵:‏۱۶؛ افسسیان ۵:‏۱۸). اگر می‌خواهیم بدانیم که از روح‌القدس پر هستیم یا نه، باید به زندگی خود نگاه کنیم. کسی از روح‌القدس پر است که زندگی‌اش در اطاعت از کلام خدا سپری شود. پولس می‌فرماید: «زیرا آنان که از روح خدا هدایت می‌شوند، پسران خدایند.» (رومیان ۸:‏۱۴). تولد تازه از روح‌القدس کافی نیست؛ باید زندگی‌مان دائماً تحت کنترل و هدایت او باشد. اما کنترل و هدایت از روح‌القدس به این معنی نیست که خودمان کنترلی بر زندگی خود نداشته باشیم. ما مانند دیوزدگان نمی‌شویم تحت تسخیر دیو در می‌آیند و کنترلی بر خود ندارند. ما با اراده آزاد، کنترل زندگی خود را به دست روح‌القدس می‌سپاریم.

پری از روح‌القدس دست خودمان است. این بستگی به اطاعت ما از کلام خدا دارد؛ بستگی به میزان اشتیاق ما دارد. وقتی زندگی‌مان تحت کنترل و هدایت روح‌القدس قرار گرفت، این ثمرات از ما سر خواهد زد: محبت، شادی، آرامش، صبر، مهربانی، نیکویی، وفاداری، فروتنی و خویشتنداری (غلاطیان ۵:‏۲۲-‏۲۳). اما اگر یکی از این عوامل در زندگی ما دیده شود، مشخص می‌گردد که زندگی‌مان تحت کنترل و هدایت نفس اماره ما است: بی‌عفتی، ناپاکی، هرزگی، بت‌پرستی و جادوگری؛ دشمنی، ستیزه‌جویی، رشک، خشم؛ جاه‌طلبی، نفاق، دسته‌بندی، حسد؛ مستی و عیاشی (غلاطیان ۵:‏۱۹-‏۲۱). کاش همه ما کنترل زندگی خود را در اطاعت از کلام خدا به روح‌القدس بسپاریم.

عطایای روح‌القدس

پولس رسول در رساله اول قرنتیان، فصل‌های ۱۲ تا ۱۴ به‌تفصیل به مسأله عطایای روحانی می‌پردازد. از فحوای این سه فصل چنین بر می‌آید که عده‌ای از مسیحیان قرنتس تصور می‌کردند عطای تکلم به زبانها مهم‌ترین عطیه است و اگر کسی به زبانها سخن نگوید شخصی روحانی نیست. پولس به شکلی مبسوط در فصل ۱۲ شرح می‌دهد که عطایا مختلف است. بخشنده عطایا روح‌القدس است و اوست که بر حسب اراده خود به هر کس عطیه‌ای می‌بخشد، آن هم برای منفعت همگان نه شخص خودش (۱۲:‏۷، ۱۱). عطای تکلم به زبانها تنها یکی از عطایا است و همه از آن برخوردار نیستند (۱۲:‏‏۲۷-‏۳۰). تازه عطای تکلم به زبانها به بقیه اعضای کلیسا نفع نمی‌رساند، بلکه فقط به خود شخص (۱۴:‏۴-‏۵).

همچنین باید توجه داشت که عطایای روح‌القدس محدود به ۱۲:‏۸-‏۱۰ نمی‌شود. در ۱۴:‏۲۶ و رومیان ۱۲:‏۶-‏۸ و اول پطرس ۴:‏۱۰ به عطاهای دیگر نیز اشاره شده است.

وظیفه شخص مسیحی این است که با اطاعت و اشتیاق، از روح‌القدس پر بوده، مشتاق خدمت به کلیسا باشد. در این صورت، روح‌القدس بر حسب اراده خود (اول قرنتیان ۱۲:‏۷ و ۱۱) عطایی به او خواهد بخشید تا بتواند برای بنای کلیسا مفید واقع شود.

کفر به روح‌القدس

مسیح فرمود: «هر که سخنی بر ضد پسر انسان گوید آمرزیده شود، اما هر که بر ضد روح‌القدس سخن گوید، نه در این عصر و نه در عصر آینده، آمرزیده نخواهد شد.» (متی ۱۲:‏۳۲). در مسیحیت، کفر به روح‌القدس گناهی است نابخشودنی. اکنون که به همه کارهای روح‌القدس اشاره کردیم، مشخص است که اوست که از جانب خدای پدر و پسر خدا بر زمین و در زندگی ما کار می‌کند. پس اگر کسی به او کفر گوید، در واقع تنها عاملی را که می‌تواند باعث توبه و ایمان آوردن او، و در نتیجه دریافت تولد تازه گردد، رد کرده است و دیگر به هیچ روی نمی‌تواند بخشوده شود.

اما خیلی دشوار است که تشخیص دهیم چه کسی به روح‌القدس کفر گفته است و اینکه کفر به روح‌القدس دقیقاً چه عملی است، زیرا در کلام خدا توضیح بیشتری در این مورد داده نشده است. پس بهتر است زود دست به قضاوت نزنیم؛ نه خود را محکوم کنیم به این گناه، و نه دیگران را.

نوشتۀ آرمان رشدی