آیا صحّت دارد که متن آیۀ لوقا ۳۴:۲۳ که در آن عیسی بر صلیب خطاب به پدر چنین دعا کرد: «ای پدر، اینان را ببخش، زیرا نمی‌دانند چه می‌کنند.» در نسخه‌های قدیمی‌تر وجود ندارد؟

آیا صحّت دارد که متن آیۀ لوقا ۳۴:۲۳ که در آن عیسی بر صلیب خطاب به پدر چنین دعا کرد: «ای پدر، اینان را ببخش، زیرا نمی‌دانند چه می‌کنند». در نسخه‌های قدیمی‌تر وجود ندارد؟

این نوشته پاسخ به پرسشی دربارۀ صحت متن یکی از سخنان عیسی بر صلیب در لوقا ۳۴:۲۳ است. اهمیت این ‏گفته و حذف آن در برخی نسخه‌های کهن، موجب شده است که برخی شکّاکان، متن عهد جدید را به تحریف متهم کنند. ‏آیا این ادعا صحّت دارد؟ در ادامه به پاسخ این سؤال می‌پردازیم:

‏۱) شواهد نسخه‌های خطی
تقریباً ۵٪ از نسخه‌های خطی عهد جدید این آیه را حذف کرده یا در مورد آن تردید دارند.‏
یکی از کهن‌ترین نسخه‌های پاپیروسی (‏P75) و برخی ترجمه‌های قدیمی (سریانی و قبطی) که مربوط ‏به پایان قرن دوم هستند، این عبارت را حذف کرده‌اند. همچنین، هشت نسخۀ دیگر از قرن پنجم تا نهم این عبارت را ‏ندارند. نسخۀ خطی کودکس سینایتیکوس (اوایل قرن پنجم) که یکی از معتبرترین نسخه‌ها است، این عبارت را ‏داشته اما بعدها پاک شده و سپس مجدداً اضافه شده است.‏
به گفتۀ دانشمند عهد جدید رندال پرایس، ما بیش از ۵۷۰۰ نسخۀ یونانی و ۲۰۰۰۰ نسخۀ ترجمه‌شده از عهد ‏جدید در اختیار داریم. حذف این عبارت تنها در ۵٪ از نسخه‌ها مشاهده شده است.‏

‏۲) شواهد تأئیدکنندۀ اصالت این عبارت‏
شواهد نسخه‌ها به نفع اصالت لوقا ۳۴:۲۳ از نظر گستردگی جغرافیایی و تعداد نسخه‌ها بسیار بیشتر و قوی‌تر است.‏
کودکس سینایتیکوس این عبارت را دارد، حتی اگر بعداً پاک و دوباره اضافه شده باشد، نشان‌دهندۀ ‏این است که کاتبان این نسخه آن را اصیل می‌دانستند. بسیاری از نسخه‌های دیگر نیز که از نظر جغرافیایی پراکندگی بالایی دارند، ‏این عبارت را حفظ کرده‌اند.‏
همچنین، آیرنیوس که یکی از پدران کلیساست، در اواخر قرن دوم این عبارت را نقل نموده است.
در مجموع، ۹۵٪ از ‏نسخه‌های عهد جدید، از قرن پنجم تا شانزدهم، این عبارت را شامل می‌شوند.‏

‏۳) دیدگاه متخصصان برجستۀ متون عهد جدید
برخی از محققان برجسته مانند بروس متزگر این گفته را اصیل می‌دانند، هرچند در مورد جایگاه ‏دقیق آن در لوقا تردید دارند.‏
متزگر در کتاب خود، «تفسیر متنی عهد جدید»، می‌نویسد که حذف این عبارت از برخی نسخه‌های ‏اولیه، احتمالاً به علت دیدگاهی بوده که سقوط اورشلیم را نشانۀ عدم بخشش یهودیان توسط خدا می‌دانسته است. ‏اما با این حال، متزگر تصدیق می‌کند که این گفته احتمالاً از سخنان اصیل عیسی بوده است.‏

‏۴) بررسی انتقادات شکّاکان‏
برخی شکاکان ادعا می‌کنند که تنوع نسخه‌های خطی نشان‌دهندۀ تحریف متون است. اما بررسی‌های دکتر دنیل ‏والاس، متخصص متون یونانی، نشان می‌دهد که:
‏۷۵٪ از تفاوت‌های نسخه‌ای، اشتباهات بی‌اهمیت یا تغییرات املایی هستند.‏
‏۲۴٪ تفاوت‌ها، تأثیری بر معنای کلی متن ندارند.‏
تنها ۱٪ از کل متن عهد جدید شامل تفاوت‌های مهم و معناداراست.‏
به گفتۀ والاس، چنین تفاوت‌هایی در متن، دلیل قانع‌کننده‌ای برای شک در صحّت عهد جدید نیست. او تأکید می‌ورزد که تنها ۳- ۴ ‏صفحه از یک عهد جدید یونانیِ ۸۰۰ صفحه‌ای شامل بعضی از این تفاوت‌های مهم هستند.‏

نتیجه‌گیری
شواهد نسخه‌های خطی، استنادهای پدران کلیسا، نظر متخصصان برجسته، و ملاحظات الاهیاتی و عملی، همگی نشان ‏می‌دهند که گفتۀ عیسی در لوقا ۳۴:۲۳  اصیل است. حتی دانشمندانی که در مورد جایگاه دقیق آن در متن لوقا ‏تردید دارند، به اصالت آن به‌عنوان سخنی از عیسی اذعان می‌کنند. بنابراین، درج این عبارت در ترجمه‌های مدرن ‏کتاب مقدس کاملاً موجه است و همچنان به‌عنوان شاهدی قدرتمند از فیض و رحمت عیسای مسیح خداوند باقی می‌ماند.

برگرفته از لینک: Reasons I think that Jesus’ saying in Luke 23:34 is original | biblicalexegete
ترجمۀ کشیش ورژ باباخانیان