آیا شواهد تاریخی از ۱۰ بلای وارد شده بر مصریان در کتاب خروج وجود دارد؟

آیا شواهد تاریخی از ۱۰ بلای وارد شده بر مصریان در کتاب خروج وجود دارد؟

در گزارش خروج در مورد آزادی عبرانیان ‏از بردگی مصر، خدا قدرت خود را با استفاده از ۱۰‏ بلا به فرعون و مصریان نشان می دهد، مجموعه ای قابل ‏توجه از رویدادها که شامل: تاریکی غلیظ، ‏رودخانه ای از خون، هجوم های متعدد ‏آفت هایی مانند قورباغه و ملخ بود.‏

با این حال، وقتی سوابق مصری را مرور ‏می کنیم، گزارشی وجود ندارد که به نظر ‏می رسد با مطالب کتاب خروج در کتاب مقدس‏ هماهنگ باشد. ‏به نظر بسیاری که به رویدادهای به ظاهر ‏پوچ و بی‌معنی که شبیه این وقایع رخ می دهند، اشاره ‏می‌کنند و اینکه چگونه از نظر یک ‏جهان‌بینی مادی‌گرا که توانایی خدا یا دنیای ‏ماوراء طبیعی را در نظر نمی‌گیرد، ‏چنین اتفاقاتی غیرممکن به نظر می‌رسند. کلام خدا ‏هزاران سال است که تحت آزمون، بررسی و آزمایش ها  سربلند ایستاده است چون حقیقت آن تا ابد پایدار است. در حالی که ایمان جزء ‏مهمی از باور مسیحیان را تشکیل می دهد، این بدان ‏معنا نیست که برای اثبات صحت مطالب کتاب مقدس شواهد تاریخی و علمی ‏وجود ندارند.‏

هنگامی که بافت فرهنگی عبرانیان در ‏مصر را درک می کنیم، اسناد خارج از کتاب مقدس وجود ‏دارند که رویداد ۱۰ بلا را تصدیق می ‏کنند، و همچنین شواهد علمی تغییرات در ‏این سرزمین در حمایت از  حقیقت تاریخی ۱۰ بلای وارد شده بر مصر نیز وجود دارند که قابل توجه می باشند.

چگونه بنی اسرائیل در مصر برده شدند؟

فرزندان ابراهیم در مصر به بردگی ‏درآمدند. چندین نسل از عبرانیان پیش از رخداد خروجشان از مصر در آنجا به سر می بردند. ‏هنگامی که یوسف پسر یعقوب به بردگی ‏فروخته شد، زندگی خود را در آنجا ‏گذراند. او با یک زن مصری ازدواج کرد ‏و صاحب دو پسر شد و برای آماده  ساختن ‏ملت مصر برای روبرو شدن با خشکسالی تلاش کرد. سرانجام ‏هنگامی که این کار فرا رسید، خانوادۀ ‏او برای درخواست غذا به مصر آمدند، و ‏آنها دوباره به هم پیوستند، و یوسف ‏تمام خانوادۀ خود را فراخواند تا به قلمرو او بیایند و از ‏خشکسالی در سرزمین خود، در امان بمانند. ‏خانواده های پسران یعقوب با گذشت سال‌ها ‏به شکل قبایل بزرگی در مصر رشد کردند.

‏آنگاه پادشاهی تازه در مصر به پا خاست که یوسف را نمی شناخت. او به قوم خود گفت: “به خود آیید که بنی اسرائیل از ما فزونتر و نیرومندتر گشته اند. باید به زیرکی با آنان رفتار کنیم، وگرنه از این نیز فزونتر خواهند شد و اگر جنگی درگیرد، به دشمنانمان خواهند پیوست و با ما خواهند جنگید، و از سرزمین ما خواهند گریخت.” پس مصریان سرکارگرانی بی رحم بر بنی اسرائیل گماشتند تا بر آنان با کارِ اجباری ستم کنند. بنی اسرائیل شهرهای فیتوم و رَمِسیس را برای فرعون ساختند تا انبار آذوقۀ آنها گردد.» (خروج ۸:۱-۱۱).‏

وقتی موسی به دنیا آمد، بنی اسرائیل ‏تحت چنین ظلم و سِتَمی زندگی می کردند. خدا او ‏و برادرش هارون را فراخواند تا خواهان آزادی ‏قومش باشند و آنها را به خارج از مصر رهبری کنند. ‏وقتی فرعون از رها کردن آنها ‏امتناع ورزید، خدا داوری خود را به ‏صورت ۱۰ بلا بر مصر وارد کرد که شدت هر کدام پس از دیگری افزوده می شد.‏

بلاهای مذکور عبارت بودند از:‏

‏- رود نیل به خون تبدیل شد

‏- هجوم قورباغه ها

‏- هجوم پشه ها

‏- هجوم مگس ها

‏- آفت و مرگ دام ها

‏- بلای دُمَل

‏- تگرگ و آتش

‏- هجوم ملخ ها

‏- سه روز تاریکی غلیظ

‏- مرگ نخست زاده های هر خانوار

جنبۀ مهم فرهنگ مصر

موضوعی که از دریچۀ تاریخی قابل درک است این است که مردم برای توضیح بلاهای ذکر شده با کمبود اطلاعات کشف شده در اسناد تاریخی مصر روبرو می شوند. ‏پادشاهی‌های قدیم و جدید به‌عنوان ‏مجموعه‌ای تقریباً به هم پیوسته از خانواده‌های ‏قدرتمندی وجود داشتند که کنترل یک‌جانبه بر ‏ملت خود داشتند. در حالی که دست ‏اندازهای مختلفی در این مسیر وجود ‏داشت، مصریان فرهنگ خود را برای هزاران ‏سال حفظ کردند.

یکی از عناصر آن فرهنگ، کنترل پیام ‏هایی بود که هر فرعون در سلسلۀ سلطنت خود ‏داشت. بسیاری بر روایت های زمان خود کنترل ‏داشتند و تاریخ را مرتب ویرایش می کردند. ‏برخی از فراعنه‌ هستند که فقط امروزه ‏شناخته شده‌اند، زیرا نام آنها فقط یک بار ‏در مکانی مبهم پیدا شده است، چون ‏جانشین این فراعنه به خاطر دشمنی با فرعون قبلی نام او را از اسناد رسمی حذف می کرد.‏

از منظر تاریخی، کاملاً منطقی به نظر می رسد که گزارش تحقیر کنندۀ ترک مصر توسط قوم عبرانی و حقارت پادشاهی که خدایشان محسوب می شد و قدرت آنها، چیزی نبود که مصریان احساس کنند مجبور به حفظ آن در سوابق تاریخی خود باشند و احتمال زیاد دارد که اقدام به حذف نوشتجاتی که به عبرانیان و موسی اشاره داشت، نموده اند.

شواهد علمی

هنگام بررسی شواهد علمی بلاهای وارد شده بر مصریان، ‏افراد بسیاری سعی می کنند ‏دلایل علمی بیابند که شرح معجزه آسای بلاها در کتاب مقدس را رد کنند. این گونه افراد به جای مشاهدۀ اعمال شگفت انگیز خدا، بهانه های علمی را جایگزین آن می کنند. و نتیجه گیری آنها معمولاً ‏به شکل یک سری گمانه زنی های علمی مطرح می‌شوند که ‏در آنها سعی شده «توضیحات عقلانی» برای یک سلسله بلایایی که بر مصریان وارد آمده بتراشند، بدون آنکه به دخالت خدا در این  امر  اذعان کنند.

با شناختی که از زمینۀ این موضوع داریم، شواهدی وجود دارد که ‏دانشمندان را به حدس و گمان برای علل ‏طبیعی بلاها سوق می دهد. این شواهد ‏مربوط به یک فصل خشکسالی غیرطبیعی در ‏حدود زمان تخمینی خروج قوم اسرائیل از مصر است. ‏دانشمندان علوم اقلیمی شواهدی یافته ‏اند که نشان دهندۀ تغییر چشمگیر آب و ‏هوا است. در حالی که آنها این تغییر آب و هوا ‏را علت اصلی رخ دادن بلاها می دانند، شواهدی که تأئید کنندۀ روایت کتاب مقدس می باشند، نشان می دهند که بالعکس این بلاها بوده اند که باعث این تغییر آب و هوا شده اند.‏

شواهد تاریخی

در حالی که منابع زیادی در تاریخ مصر ‏وجود ندارد که به رویدادهایی که می ‏تواند به موازات ۱۰ بلای نوشته شده در کتاب خروج باشد اشاره ‏کند، اما چند گواهی تاریخی یافت می شوند. پاپیروس ایپوور ‏Ipuwer‏ متنی باستانی است که قدیمی‌ترین ‏نسخۀ آن به حدود ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد ‏برمی‌گردد، که ۱۰۰ سال از تاریخ ‏تخمینی گزارش‌های کتاب  خروج‏ را در بردارد که در آن به ‏خون تبدیل شدن رود نیل، تلف شدن دسته ‏جمعی دام ها، ساختمان های بزرگ بریده ‏شده توسط تگرگ و آتش، تاریکی غلیظ بر ‏زمین و مرگ دسته جمعی اشاره شده است. ‏همچنین اشاره به خروج بردگانی دارد که ‏با طلا و مواد گران  قیمت پوشیده شده اند، ‏که می تواند تأئید کنندۀ شرح حال کتاب خروج در بارۀ طرز خروج عبرانیان از مصر باشد.‏

باستان شناسان موادی را ‏که به قشر طبقۀ پایین تری از مردم منطقه، ‏که امروزه به نام آواریس معروف است و ‏قبلاً گوشن نامیده می شد، یافته اند. قبرهای دسته جمعی اسکلت نیز در آنجا وجود دارد ‏که قدمت آنها مقارن با رخداد بلاهای یاد شده در کتاب خروج است. ‏علاوه بر این، نوشتجاتی در گزارش های مصری ‏وجود دارد که “مردمی را که نامشان ذکر ‏نمی شود” تصدیق می کند که در گوشن ‏زندگی می کردند. اگرچه این ‏مقایسۀ مستقیم یک به یک با روایت عهد ‏عتیق از خروج نیست، اما نشان دهندۀ ‏مصیبتی در گذشتۀ یک ملت است که با گزارش کتاب ‏مقدس همخوانی دارد.‏

در زیر نقل قول های کلیدی از ‏پاپیروس ‏ایپوور ‏ آمده که به نظر می رسد ‏در مورد بلاهای نقل شده در کتاب خروج باشد:‏

‏- «بلا در سراسر زمین است. همه جا ‏خون است.» (ایپوور ۵:۲-۶).‏

‏- «رود خون است، مردم از چشیدن منصرف ‏می‌شوند، انسان‌ها و تشنگی برای آب». ‏‏(ایپوور ۱۰:۲).‏

‏- «همه جا کسی پیدا می شود که برادرش را در خاک می گذارد.» (ایپوور ۱۳:۲).‏

‏- «در تمام سرزمين ناله های آميخته به مرثیه ها وجود دارد.» (ایپوور ‏۱۴:۳).‏

‏- «دلهای همۀ حیوانات گریه می ‏کند. گلّه ضجّه می زند.» (ایپوور ۵:۵).‏

‏- «به درستی که غلات واقعاً همه جا از بین رفته است.» (ایپوور ۳:۶).‏

‏- «نوری بر زمین نیست.» (ایپوور ۱۱:۹).‏

‏- «مصر پایینی گریه می کند… تمام کاخ ‏بدون هرگونه درآمدی است. در آن فقط گندم و جو و ‏غاز و ماهی است.» (ایپوور ۳:۱۰-۶).‏

بسیاری از تاریخ‌ها در اثر زمان، یا ‏بازسازی تمدن در کنار شواهد مهم از ‏میان رفته است، و اثبات برخی از ‏گزارش‌های کتاب مقدس دشوار است. هیچ کس ‏هرگز نمی تواند تشخیص دهد که بوتۀ ‏سوزانی که از طریق آن خدا با موسی ‏سخن گفت، کدام بوده است، اما این ‏بدان معنا نیست که چنین اتفاقی هرگز روی نداده.‏

در عین حال، شواهد علمی و تاریخی تأئید کننده برای بسیاری از وقایع ثبت ‏شده در کلام خدا وجود دارند. دانشمندان، باستان شناسان، مورخان ‏و کارشناسان دیگری نیز هستند که ایمان خود را با تحصیلات خود به عنوان نوعی ‏دفاع از ایمان خود ابراز می کنند. با انجام مطالعات عمیق در جهان، می توان مردم را به سوی ایمان به حقیقت کتاب مقدس رهنمون کرد و ایمان آنها را تقویت نمود.

نوشتۀ ‏بِتانی وِرِت- ‏۱۶ اکتبر ۲۰۲۴

در بارۀ نویسنده: بِتانی وِرِت یک ‏نویسندۀ مستقل است که به خاطر اشتیاقی که به خدا دارد برای جلال خدا  می نویسد و مطالعه می کند. او و همسرش در سرتاسر ‏ایالات متحدۀ آمریکا زندگی کرده اند و مشغول خدمت خدا ‏و نجات دهندۀ خود هستند. ایشان یک وب بلاگ در graceandgrowing.com دارند.

ترجمۀ کشیش ورژ باباخانیان

منابع انگلیسی برای تحقیقات و بررسی بیشتر مطالب ذکر شده در ‏این مقاله عبارتند از:‏

Bryant, Jacob. Observations Upon the Plagues Inflicted Upon the Egyptians. ‎London:T. Hamilton and R. Ogle, 1810.‎

Freund, Richard. Digging Through the Bible Modern Archaeology and the ‎Ancient Bible. Lanham: Rowman & Littlefield, 2009.‎

Wilkinson, Toby. The Rise and Fall of Ancient Egypt. Random House, 2011.‎