آیا اخلاقیات عهدعتیق عادلانه است؟

ایراد مهمی که بعضی بر علیه کتاب مقدس دارند، این است که عهد عتیق، خدای خشن مردم خشنی را به تصویر می کشد و پر است از داستانهای وحشتناکی از وقایع بد که توسط مردمی بدنام که نقش اساسی را بازی می کنند، اتفاق می افتد. آیا عهدعتیق از نظر اخلاقی صحیح است؟ ذیلاً اشاره خواهیم کرد که چرا اینچنین است: اولا" برای عیسی مسیح به انداره کافی اخلاقی بود. عیسی مسیح حقیقت و ارزش اخلاقی عهدعتیق را در زندگی، مأموریت و تعالیمش پذیرفت. گفته معروف او که: " شنیده اید گفته شده است… اما من به شما می گویم" (متی 6-7 را ببینید.) انتقادی از عهدعتیق یا ضدیت با آن نبود، بلکه احکام آن را معنای عمیقتر می بخشید، یا گفته های تحریف شده معمول را اصلاح می کرد. در روزگار عیسی مسیح حکم : " همسایه ات را محبت نما" به معنای " از دشمنت نفرت داشته باش" شده بود، اگرچه عهدعتیق هیچگاه چنین چیزی نگفته بود. عیسی به شنوندگانش یادآوری کرد که در همان فصل (لاویان 19) همچنین گفته شده است: " بیگانگان را مانند خود دوست داشته باشید." که آن را به " دشمنان خود را محبت نمایید" وسعت می بخشد. بنابرین عیسی اخلاقیات عهدعتیق را تائید و تقویت کرد. داستانها اشاره به این دارند که چه اتفاقی افتاد و الزاماً تائید آن واقعه نبود. گاهی اوقات ما اینچنین نتیجه گیری می کنیم که اگر داستانی در کتاب مقدس وجود دارد، پس " خواست خدا اینچنین بوده است". اما واقعه نگاران کتاب مقدسی با دنیای واقعی روبرو بودند و آن را چنانکه بود، با توجه به تمام فساد و ابهامات سقوط شده آن تشریح کردند. ما هیچ گاه نباید واقع گرایی را با تائیدات اخلاقی اشتباه بگیریم. داستانهای عهدعتیق اغلب ما را به تعجب وا می دارد که خدا چقدر پر از فیض و تحمل است تا هدفش را توسط قومی که از نظر اخلاقی سازش می کردند، عملی سازد و از آنها می خواهد که با ارزیابی رفتارشان، در قبال معیاری که عهدعتیق مهیا می کند، خود را اصلاح کنند. تسخیر کنعان می بایست خوب فهمیده و درک شود. این واقعه، به درستی، خواننده حساس را ناراحت می کند. ما نمی توانیم وحشت آن را انکار کنیم، اما باید در نظر داشته باشیم که چند دیدگاه ما را کمک خواهد کرد تا آن را از نظر اخلاقی، ارزیابی کنیم. این یک اتفاق محدود بود. داستانهای تسخیر کنعان،  قسمت کوچکی از تاریخ طولانی اسرائیل را شرح می دهند. بسیاری از جنگهای دیگر که در عهد عتیق اتفاق افتادند، منشاء الهی نداشتند و حتی بعضی از آنها واضحاً به عنوان اعمال تکبرآمیز و پر از طمع پادشاهان در حملات نظامی، محکوم شده اند. بایستی در نظر داشته باشیم که در آن زمان، در جنگ، اظهارات اغراق آمیز عادی بود. اسرائیل مانند بسیاری از ملتهای شرق نزدیک، که سندهای آنها در اختیار ما است،  سخن شناسی مخصوصی از جنگ داشتند که گاهی از واقعیت به دور بود. این جنگها، عمل عادلانه خدا در تنبیه جامعه ای بود، که از نظر اخلاقی بسیار سقوط کرده بودند. این تسخیر نباید به عنوان یک قتل عام یا پاکسازی قومی تفسیر شود.  شرارت جامعه کنعانی قابل پیش بینی بود(پیدایش 15: 16) و در کلمات اخلاقی و اجتماعی تشریح شده اند (لاویان 18: 24؛ 20: 23؛ تثنیه 9: 5؛ 12: 29-31). این تفسیر در عهد جدید پذیرفته می باشد (برای مثال در عبرانیان 11: 31 از کنعانیان بعنوان " آنانیکه اطاعت نکردند" یاد شده است که دلالت دارد بر اینکه آنان با هشیاری انتخاب کردند که در گناه ادامه دهند- همانگونه که کتاب مقدس درباره همه بشریت آن را تائید می کند.) تفاوت فاحش اخلاقی، بین وحشیگری اختیاری، با میل و اشتیاق و وحشیگری  در چارچوب اخلاقی تنبیه، وجود دارد (این مسئله چه در جامعه بشری و چه از دیدگاه الهی حقیقت دارد.) این توضیح مسئله را " زیباتر" نمی سازد، ولی ارزیابی اخلاقی را بطرز چشمگیری تغییر می دهد. خدا اسرائیل را نیز تهدید کرد که به همان سرنوشت دچار خواهد شد- و این کار را نیز کرد. در تسخیر کنعان، خدا از اسرائیل استفاده کرد تا بعنوان مأمورین اجرای تنبیه بر کنعانیان استفاده شوند. خدا به اسرائیل اخطار داد که اگر مانند کنعانیان رفتار کنند، با آنان مانند دشمنان رفتار خواهد کرد و همان تنبیهی را که در قبال قومهای دیگر اجرا کرد، برای قوم اسرائیل نیز خواهد کرد (لاویان 26: 17؛ تثنیه 28: 25-68). در دوران تاریخ طولانی قوم اسرائیل در زمان عهد عتیق، خدا مکرراً این کار را کرد و عدالت بین المللی خود را با تأکیدات اخلاقی اش اجرا کرد. اصلاً مسئله تبعیض وجود نداشت. اگر چیزی اسرائیل را به عنوان قوم برگزیده خدا چنانکه عهدعتیق می گوید، بیشتر مورد داوری و تنبیه تاریخی خدا قرار می داد، آنها بیشتر از کنعانیانی که تسخیر کنعان را تجربه کردند، تنبیه می شدند. همه آنانیکه انتخاب می کردند تا به عنوان دشمنان خدا زندگی کنند، نهایتاً با داوری خدا روبرو می شدند. تسخیر کنعان، نمایش دهنده داوری نهایی بود. مانند داستانهای سدوم و غموره و طوفان نوح، داستان تسخیر کنعان به عنوان واقعه نمونه ای در عهدعتیق وجود دارد، یا داستانی که سایه اتفاقاتی است که در آینده می بایست به وقوع بپیوندند. کتاب مقدس تائید می کند که نهایتاً، در داوری آخر، شریران با واقعیت تلخ خشم خدا توسط محروم شدن، تنبیه و خرابی روبرو خواهند شد.

اینجاست که عدالت اخلاقی خدا نهایتا" توجیه خواهد شد. اما در بعضی نقاط تاریخ، مانند دوران تسخیر کنعان، خدا قدرت داوری خود را به نمایش می گذارد. داستان راحاب که در وسط داستان تسخیر کنعان قرار دارد، نشاندهنده قدرت توبه، ایمان و تمایل خدا در رهایی دشمنانش وقتی حاضر می شوند با قوم خدا متحد شوند، می باشد. اینجاست که راحاب وارد لیست افراد مشهور و با ایمان عهد جدید قرار می گیرد. ( عبرانیان 11: 31؛ یعقوب 2: 25) چشم به عوض چشم، بسیار انسان دوستانه است. متأسفانه این عبارت برای بسیاری خلاصه کننده همه شریعت عهدعتیق و اخلاقیات است. حتی در اینصورت آنها کاملاً اشتباه متوجه می شوند که این عبارت تقریباً مطمئن هستیم که سمبلیک می باشد و نباید تحت اللفظی برداشت شود و مجوزی برای انتقام بی حد نبود، بلکه کاملاً برعکس، این مسئله قاعده قانونی بنیادی نسبیت را برقرار ساخت، یعنی تنبیه نباید بیش از ضربه ای که خورده شده، باشد. بقیه شریعت عهدعتیق، وقتی با اصول قوانین جوامع قدیمی همزمان مقایسه می شود (برای مثال: بابل، آشور و حیتیان)، مخصوصاً برای طبقه ضعیف، فقیر  و منزوی (مثلث کلاسیک  بیوه ها، یتیمان و بیگانگان) اجتماع، توجه بشردوستانه زیادی را نشان می دهد. قوانین اسرائیل با اولویت قرار دادن زندگی بشری بر مالکیت مادی و نیازهای بشری درباره حقوق قانونی، انجام می شد. تعجب آور نیست که پس از آن عیسی مسیح (که دقیقاً همان اولویتها را قائل بود) تائید کرد که هیچ انگیزه ای برای از بین بردن شریعت و انبیاء ندارد و بالعکس می خواهد آن را به انجام رساند.

 نویسنده مقاله: کریستوفر رایت

مترجم: کشیش ورژ باباخانیان