کتاب نکات مبهم در کتاب مقدس- فصل بیستم: رفع سوء‌تفاهم‌ها در مورد دو نسب‌نامۀ عیسای مسیح در اناجیل متی و لوقا

فصل بیستم: رفع سوءتفاهم‌ها در مورد دو نسب‌نامۀ عیسای مسیح در اناجیل متی و لوقا

وجود دو نسب‌نامۀ متفاوت در مورد عیسای مسیح موجب شده که منکرین منشأ الهی کتاب مقدس و مصون بودن آن از خطا، بر اعتبار کلام خدا بتازند. این مسأله نه فقط از ایرادات مورد علاقۀ بی‌ایمانان نسبت به کتاب مقدس محسوب  می‌شود، بلکه دانشجویان کتاب مقدس را نیز دچار سردرگمی می‌سازد. کاملاً واضح است که بین این دو  نسب‌نامه تفاوت بسیاری وجود دارد، ولی در عین حال اعلام شده که هر دو، نسب‌نامۀ مسیح هستند. چطور می‌توان هر دو را صحیح دانست؟ این سؤال ظاهراً مشکل، پاسخ ساده‌ای دارد.

نسب‌نامۀ نوشته شده در متی، نسب‌نامۀ یوسف است که از نظر قانونی، پدر عیسی محسوب  می‌شد. نسب‌نامۀ مذکور در لوقا، نسب‌نامۀ مریم مادر عیسی است. این نسب‌نامه در اصل نسب‌نامۀ حقیقی عیسای مسیح از نظر نسل بشری اوست. انجیل متی برای یهودیان نوشته شده بود، به همین خاطر موقعیت یوسف، برجسته‌تر به چشم می‌خورد، در حالی که به ندرت اشاره‌ای به مریم شده است. از سوی دیگر در انجیل لوقا شخصیت اصلی ماجرا مریم است و ذکر نام یوسف حالت ضمنی دارد. این نکته از اهمیت بسزایی برخوردار است.

۱- در انجیل متی، عیسی به عنوان مسیح موعود معرفی گشته است، ولی در انجیل لوقا بر «پسر انسان» بودن او تأکید شده و این‌که او برادر و نجات دهندۀ ماست و در تمام خصوصیات و شرایط بشری سهیم شده است. به همین خاطر در متی  نسب‌نامه از ابراهیم آغاز شده و از طریق یوسف به عیسی رسیده است، چون تمام پیشگویی‌ها و وعده‌های مربوط به مسیح موعود در او به کمال می‌رسند، ولی نسب‌نامۀ مذکور در لوقا از عیسی به آدم رسیده تا همه چیز به رأس نسل بشری مربوط گردد و نشان داده شود که چه ارتباطی بین آدم اول و آدم ثانی وجود دارد.

۲- نسل یوسف در  نسب‌نامه متی دقیقاً همان نسل پادشاهی است که از داوود به یوسف رسیده است. در  نسب‌نامۀ لوقا هر چند سلسلۀ انساب از داوود است، ولی در نسل پادشاهی تداوم ندارد. در این  نسب‌نامه، عیسی از طریق ناتان به داوود  می‌رسد. ناتان هم پسر داوود بود، ولی در سلسلۀ پادشاهی جای نداشت. بدین خاطر است که این  نسب‌نامه ،فهرست کاملاً متفاوتی دارد.

۳- مطابق  پیشگویی‌ها لازم بود که مسیح موعود، پسر حقیقی داوود از نظر جسمانی باشد (دوم سموئیل ۱۲:۷-۱۳، مزمور ۳:۸۹-۴، ۱۱:۱۳۲، اعمال رسولان ۳۰:۲، ۲۲:۱۳-۲۳، رومیان ۳:۱، دوم تیموتاؤس ۸:۲)، این پیشگویی‌ها انجام شد، چون اعقاب مریم مادر عیسی در یک خط عمودی به داوود می‌رسند که البته این ارتباط از طریق سلسلۀ پادشاهان نیست. یوسف که از نسل پادشاهی بود، برحسب جسم پدر عیسی محسوب نمی‌شد، ولی مردم او را پدر وی می‌شناختند.

۴- مریم از طریق پدر خود هالی، فرزند داوود بود. این نکته صحیح است که لوقا ۲۳:۳ می‌گوید یوسف پسر هِلی بود. شرح سادۀ این مشکل بدین صورت است که در روش یهودیان نام زنان در نسب‌نامه نمی‌آمد و سلسلۀ انساب تنها از طریق مردان  پیگیری می‌شد. به همین خاطر است که نام یوسف جای نام مریم را گرفته و چون یوسف همسر مریم به‌شمار می‌آمد،  می‌توانست فرزند هالی نیز خوانده شود. در  عین حال که یوسف، داماد یا پسرخواندۀ هالی خوانده می‌شد، از نظر جسمانی فرزند حقیقی یعقوب بود (متی ۱۶:۱).

۵- در ذکر اعقاب خداوند ما عیسای مسیح، وجود هر دو نسب‌نامه کاملاً ضروری است، چون لازم بود که اجداد او هم از نظر پادشاهی و شرعی و هم از نظر طبیعی و واقعی مشخص شوند. نسب‌نامۀ پادشاهی و شرعی عیسی را در انجیل متی  می‌یابیم، انجیلی که به شریعت و پادشاهی توجه دارد. انجیل لوقا نیز که انجیل خاص انسان است، به ذکر نسب‌نامۀ طبیعی و واقعی عیسی پرداخته است.

۶- در ارمیا ۳۰:۲۲ اظهار شده که هیچ یک از اخلاف یکنیا بر تخت داوود نخواهند نشست. یوسف از همین نسل بود و  نسب‌نامۀ پادشاهی را به عیسی متصّل می‌سازد، ولی مغایر با گفتۀ ارمیا نیست، چون عیسی دقیقاً فرزند یوسف و در نتیجه ذریۀ یکنیا نبود. اگر عیسی واقعاً پسر یوسف بود نمی‌توانست بر تخت پادشاهی داوود بنشیند، ولی او پسر مریم بود و از طریق ناتان به داوود پادشاه می‌رسید. پیوند مریم و یوسف به این میراث پادشاهی حالت‌ قانونی‌تری‌ می‌بخشید.

با بررسی دقیق این دو نسب‌نامۀ عیسی در نور پیشگویی‌های عهد عتیق، نه فقط شک ما درمورد اعتبار کتاب مقدس برطرف می‌شود، بلکه به صحّت و دقت آن اعتقاد بیشتری می‌یابیم. با مشاهدۀ تطبیق دو قسمت متفاوت از کتاب مقدس با یکدیگر، هیجان‌زده می‌شویم. دیگر لازم نیست از اختلاف دو نسب‌نامۀ عیسی دچار لغزش شویم، بلکه باید از مفهوم عمیق موجود در آنها خشنود گردیم.

نوشتۀ آر. اِی. تورِی
ترجمۀ کشیش نینوس مقدس‌نیا