تأکید اصلی در انجیل لوقا چیست؟

روایات به ما می گویند که لوقا هنرمند بود و برای کلیسا تابلوهایی نقاشی می کرد. روشن نیست که او واقعاً نقاش بوده است یا نه ولی بی شک در فن کلام واقعاً هنرمند بود. سبک نویسندگی او بسیار عالی است. داستانهایی که وی از زبان مسیح نقل کرده و یا پرورانده است مانند جواهرات گرانبها می درخشند و از نظر لغاتی که به کار می برد بسیار غنی و گوناگون است. چهار سرود یا شعر بسیار زیبا توسط این انجیل باقی مانده که به صورت سرودهای کلیسا به دست ما رسیده است. سرود تمجید: (1: 46 – 55) یعنی سرود مریم در موقع ملاقات با الیصابات، سرود برکت (1: 67 – 79) یعنی سخنان زکریا در موقع تولد یحیی، سرود جلال در اعلی علیین (2: 14) یعنی سرود لشگر آسمانی در موقع تولد عیسی، سرود الحال ای خداوند یعنی دعای شمعون پیر در دیدار عیسای کوچک (2: 28 – 32).

          انجیل لوقا علی الاصول یک مدرک تاریخی است. هیچ انجیل نویس دیگری مانند لوقا تاریخ دقیق نظیر 1: 5 و 2: 1 و 3: 1 و 2 را ذکر نمی کند. وی تمام قسمتهای زندگی مسیح را از تولد تا مرگ دقیقاً ذکر می نماید هر چند بعضی از قسمتها خلاصه است. در مورد مسیح با تنگ نظری سخن نمی گوید بلکه مسیح را مانند شخصی می نگرد که برای او بین یهود و غیریهود، یونانی و بربری، غلام و آزاد تفاوتی وجود ندارد. لوقا واقعاً بی غرض و بی طرف است. انجیل لوقا جمع آوری غیرروشنی از وقایع متفاوت نمی باشد بلکه تفسیر روشن و زنده ای است که با الهام روح القدس از تصویر کلی مسیح به رشتۀ تحریر در آمده است. ویلیام رمزی دانشمند بزرگ الهیات چنین می گوید:

          «اگر کلمات لوقا را شدیدتر از اثر هر مورخ دیگری مورد انتقاد و بررسی های دقیق علمی قرار دهیم متوجه خواهیم شد که از بوتۀ آزمایش با سرافرازی بیرون خواهد آمد مشروط بر این که از حدود موازین علمی و انصاف دور نشویم.»  

          اگر سخنان ویلیام رمزی را اغراق آمیز تصور نماییم بهترین راه اطمینان به صحت گفتار او این است که انجیل لوقا را با نوشتجات معاصرین لوقا مقایسه نماییم تا متوجه شویم که نوشتجات لوقا از نظر متانت و عمق مطلب و صحت و دقت بر سایرین برتری کامل دارد. لوقا و اعمال رسولان بدین منظور نوشته شد تا ظهور و رشد کلیسای مسیحی را از نظر روحانی تجزیه و تحلیل نماید و به همین دلیل در آن بیشتر از روش تاریخی استفاده شده است.

          اعتقادات و تعلیم در انجیل سوم مورد تأکید قرار گرفته است. چون لوقا با پولس همسفر بوده و به عنوان شبان و مبشر خدمات درخشانی انجام داده بی شک از اهمیت تعلیم اعتقادات اطلاع کامل داشته است. هر چند صریحاً در مورد الهیات سخن نمی گوید، ولی کلماتی که مورد استفاده او قرار می گیرد نشان می دهد که در این مورد اطلاعاتی دارد و به آن علاقمند می باشد. عیسی به عنوان خدا و انسان عرضه می شود و به عنوان پسر خدا مورد تأیید فرشتگان (1: 35) و دیوها (4: 41) و پدر (9: 35) قرار می گیرد. تعلیم اساسی لوقا عبارت است از نجات: «پسر انسان آمده تا گمشده را بجوید و نجات بخشد» (19: 10). این جمله کلید انجیل است. تعداد زیادی از مثلها از جمله مثلهای مذکور در باب پانزدهم معنی نجات را روشن می سازند. کلمۀ «عادل شدن» که بارها توسط پولس به کار رفته است چندین بار در لوقا و اعمال رسولان دیده می شود و هر چند همیشه دارای آن مفهومی نیست که پولس در نظر دارد لعهذا در یک مورد یعنی در مثل فریسی و باجگیر (18: 14) بیانگر وضع روحانی انسان در حضور خدا می باشد.

مانند سایر اناجیل، لوقا اصولی را که بر اساس آن می توان الهیات را بنا کرد بیان می دارد نه خود الهیات را ولی موضوعاتی مانند شخصیت مسیح، ماهیت و مفهوم توبه، نجات، گناه، عادل شدن، فدیه و سایر موضوعاتی که از مباحث الهیات هستند برای خواننده روشن می شوند.

          تعالیم مربوط به روح القدس دارای اهمیت بخصوصی است. در واقع تعداد اشارات به روح القدس در انجیل لوقا از تعداد اشارات متی و مرقس با هم بیشتر است. تمام شخصیت های مهم انجیل مانند یحیی تعمید دهنده (1: 15)، مریم (1: 35)، الیصابات (1: 41)، زکریا (1: 67)، شمعون (2: 25 و 26) و خود عیسی مسیح (4: 1) برای انجام کار خود با قدرت روح القدس آراسته شدند. تمام زندگی مسیح به وسیلۀ روح القدس انجام شد. به وسیلۀ روح القدس در رحم مریم قرار گرفت (1: 35)، به وسیلۀ روح القدس تعمید یافت (3: 22)، به وسیلۀ روح برای آزموده شدن برده شد (4: 1)، برای انجام خدمات خود از روح قدرت یافت (4: 14 و 18)، در روح شادی کرد (10: 21) و انتظار داشت که شاگردانش با قدرت روح القدس کار او را تکمیل خواهند نمود (24: 49). البته اعمال رسولان این موضوع را بسط می دهد و طرز و حدود کار روح القدس در کلیسا را تشریح می نماید.

          بعضی از طبقات مورد توجه مخصوص این انجیل هستند. مثلاً لوقا در مورد زنان مطالب زیادی می گوید. کلمۀ «زن» چهل و سه بار در آن وجود دارد در حالی که متی و مرقس با هم این کلمه را چهل و نه بار به کار برده اند. در بارۀ مریم، مادر مسیح، در انجیل لوقا کاملتر از انجیل متی سخن گفته شده است. در بارۀ زنانی چون الیصابات مادر یحیی (1: 5 و 6 و 39 – 45 و 57)، حنای نبیه (2: 36 – 38) گروه زنانی که همراه شاگردان مسیح مسافرت می کردند (8: 2 و 3)، زنانی که برای عیسی ماتم گرفته بودند (23: 27 و 28) و زنانی که در پای صلیب و در کنار قبر حاضر بودند (23: 55 و 56 و 24: 1 – 11) همه در این انجیل ذکر شده اند. کودکان بیشتر از هر اثر قدیمی دیگر در این انجیل مورد توجه قرار گرفته اند. از تولد و کودکی عیسی و یحیی در انجیل مرقس هیچ ذکری به میان نیامده است در حالی که لوقا سه باب را به این امور اختصاص می دهد. لوقا سه معجزۀ عیسی را در مورد یگانه فرزند سه خانواده ذکر می نماید (7: 12 و 8: 42 و 9: 38). در این انجیل عیسی به عنوان قهرمان فقرا و مستضعفان معرفی می گردد. هفت یا هشت مثل وی مربوط به مقایسۀ فقر و ثروت هستند و یا در بارۀ احتیاج مادی تأکید می نمایند (7: 41 و 43 و 11: 5 – 8 و 12: 13 – 21 و 15: 8 – 10 و 16: 1 – 13 و 16: 19 – 31 و 18: 1 – 8). تمام این مثلها فقط در لوقا ذکر شده اند. تصویری که از ثروتمندان در مثل ثروتمند و ایلعاذر فقیر و مثل ثروتمند احمق ترسیم گردیده است با وجودی که خیلی زشت نیست ولی تعریف زیادی هم ندارد. هر چند خود لوقا به طبقۀ متوسط بالا تعلق داشت، داوطلبانه با طبقات پایین معاشرت می نمود و انجیل او طوری نوشته شد که این طبقات را جلب می کرد.

          لازم است چند کمله ای هم در مورد مهارت لوقا در نویسندگی گفته شود. بسیاری از مثلهایی که لوقا از قول عیسی نقل کرده است نه فقط از نظر معانی روحانی بلکه از نظر زیبایی بیان حائز اهمیت فراوان هستند. مثل پسر گمشده در باب پانزدهم از بهترین داستانهای کوتاه تمام دورانها محسوب می گردد و اصل یونانی آن از نظر سادگی و عمق معنی حیرت انگیز می باشد. شرح تولد عیسی با ظرافت و لطف خاصی بیان شده است. تصویر دو شاگرد در راه عمواس، موضوع رستاخیز مسیح را در چند جمله به جالب ترین نحو خلاصه می کند و تعالیم و حقایق اصلی این واقعه را بیان می دارد. از نظر نقد ادبی، انجیل لوقا از برجسته ترین آثار به شمار می رود.

برگرفته از کتاب معرفی عهدجدید

نوشته: مِریل سی تِنی

ترجمه: کشیش طاطه وس میکائیلیان