آئینها و سنتهای عهدعتیق: پوریم

هر سال در ماه آدار مصادف با اواخر اسفند و اوایل فروردین، یهودیان نجات خود را از قتل عامی که در دوران باستان علیه آنها تدارک دیده شده بود جشن می‌گیرند. این جشن بر داستانی استوار است که در کتاب استر روایت شده است.

  تاریخچه    

طبق مندرجات كتب مقدس، خشایارشاه كه به مدت ۱۴ سال بر ایران پادشاهی می‌كرد، در سال سوم سلطنتش در جشنی كه برای نشان دادن اقتدار سلطنتی خود ترتیب می‌دهد، با غضب بر ملكة وقت «وَشتی»، او را بر كنار كرده و پس از جستجو در تمام سرزمین ایران، دختری یهودی به نام «استر» را جانشین ملكه قبلی می‌نماید. «مُردخای» پسرعموی استر و رهبر یهودیان ایران كه به دربار سلطنتی راه دارد، با وزیر اعظم پادشاه به نام «هامان» در مرام و عقیده اختلاف نظر پیدا كرده و حاضر به تعظیم در برابر بت او و پذیرش عقاید مشرکانه او نمی‌گردد. هامان این رفتار مردخای را به عنوان نمایندة تفكر یهود، توهین و تمرد به خود تلقی كرده و توطئه‌ای را علیه یهودیان آن زمان با جلب نظر پادشاه، طرح ریزی می‌كند. 
مردخای و دختر عمویش استر، ملکه دربار، پادشاه را از نقشه‌های شوم هامان آگاه ساختند و توطئه‌های او را برملا کردند. استر به پادشاه آگاهی داد که خود او از قوم یهود است و هامان قصد دارد همه یهودیان را در امپراطوری ایران از دم تیغ بگذراند. چون پادشاه ایران به این توطئه هامان پی برد سخت به خشم آمد و دستور داد همان کیفری که هامان برای یهودیان در نظر گرفته بود و با ترفند قصد داشت اجازه آن را از پادشاه بگیرد، درباره خود او و قومش اجرا گردد. در سراسر قلمرو پادشاهی، یهودیان در آن روز، یعنی در روز سیزدهم ماه آذار هفتاد و پنج هزار نفر از دشمنان خود را کشتند. در روز چهاردهم آنها استراحت کرده و جشن گرفتند.

  واژه پوریم    

واژة پوریم از ریشة پور به معنای قرعه گرفته شده چرا که هامان برای تعیین روز قتل عام یهودیان قرعه انداخته و سیزدهم ماه ادار را تعیین نمود. 
از دوران گذشته، اسرائیلیها به منظور تشخیص اراده خداوند قرعه می‌انداختند. سایر مردم باستان نیز برای انتخاب مساعدترین زمان جهت برنامه ریزی رویدادهای مهم اقدام به قرعه انداختن می‌کردند. در پارس، قرعه به نام فُور شناخته می‌شد؛ اسم جمع آن "فوریم" بود. "فوریم" یا پوریم تبدیل به نام یکی از اعیاد سالیانه یهودیان گردید که به خاطر نجات یهودیان از دسیسه هامان، جشن گرفته می‌شد (استر ۹: ۲۰-۲۸ ). این نام بطور مسلم بر گرفته از این واقعیت است که هامان روز نابودی یهودیان را بوسیله انداختن قرعه تعیین نمود.

  جشن پوریم    

مُرْدخای این جشن یهودیان را به نام برقرار ساخت که این جشن تا امروز بوسیله یهودیان ایماندار برگزار می‌شود. او با فرستادن نامه به تمامی یهودیان در سراسر امپراطوری پارس این عید را دایر نمود. 
یهودیان بر این اساس روز سیزدهم را یعنی روزی را که در حقیقت هامان برای نابودی یهودیان انتخاب کرده بود به عنوان ایامی برای روزه و تضرّع در نظر گرفتند درست یک روز قبل از اینکه جشن اصلی فوریم برگزار شود. 
فوریم با بزم و شادمانی جشن گرفته می‌شود. به عبارت دیگر، این جشن ممکن است به عنوان روزی به نظر بیاید که یهودیان با حیرت به غالب شدن بر دشمنان خود نگاه کنند؛ روزی که آنها هفتاد و پنج هزار نفر از دشمنان خود را کشتند. از طرف دیگر، ما باید به یاد داشته باشیم که یهودیان در دوران اسْتَر اساسا یک قوم در تبعید و تحت جفا بودند. بله، بسیاری از آنها دارای مقامهای با نفوذی در امپراطوری پارس شدند، اما آنها هرگز بدون دشمن نبودند. فوریم برای یهودیان صرفا زمانی برای نگاه کردن به اتفاقات گذشته نبود بلکه بیشتر زمانی برای شکرگزاری بود، زمانی برای به یاد آوردن اینکه چطور آنها در آن روز از دشمنان خود آرامی یافتند و اینکه چطور غم ایشان به شادی مبدّل شد. یهودیان در جشن پوریم کارناوالهای شادی به راه می‌اندازند و ماسک‌ها و نقابهای رنگارنگ به چهره می‌زنند. جشنهای بالماسکه و خوردن شیرینی و کیکهای خاص پوریم که با خشخاش تهیه می‌شود در این ایام رواج گسترده‌ای دارد. 
استر و مردخای در همدان به خاک سپرده شدند. و امروز در همدان آرامگاه استر و مردخای زیارتگاه یهودیان و غیر یهودیان است و عموم ایرانیان به آن احترام می‌گذارند.

برگرفته از وب سایت: www.razgah.com