کدامیک واقعه رستاخیز مسیح را به ثبوت می رساند؟ روش علمی یا روش تاریخی و حقوقی؟

          بسیاری از افراد سعی می کنند با مطرح کردن این اعتقاد که تا زمانی که چیزی از لحاظ علمی به اثبات نرسد نمی تواند حقیقت داشته باشد و نباید مورد قبول قرار گیرد و از پذیرش مسیح سر بازمی زنند. از آنجایی که نمی توان رستاخیز مسیح و الوهیت وی را به لحاظ علمی ثابت کرد، انسان های قرن بیستم از پذیرفتن الوهیت مسیح و باور کردن رستاخیز وی خودداری می کنند.

          در کلاس فلسفه و تاریخ اغلب این سؤال را خطاب به من مطرح می کنند: "آیا می توانید الوهیت و رستاخیز مسیح را به روش علمی ثابت کنید؟" و من معمولاً پاسخ می دهم: "خیر، چون من دانشمند نیستم." آنها نیز شروع به خندیدن می کنند و با تمسخر می گویند: "در این باره با ما صحبت نکن." "یا" احتمالاً باید آن را با ایمان بپذیریم!" (البته، منظور آنها ایمان کور کورانه است.)

          اخیراً در سفر خود به بوستون با یکی از همسفران خود در مورد این موضوع صحبت می کردم که چرا مسیح را به عنوان خداوند پذیرفته ام. در آن زمان، خلبان هواپیما که برای خوش آمد گویی به مسافران به آنجا آمده بود به طور اتفاقی بخشی از سخنان مرا شنید و رو به من کرد وگفت: "ولی یک اشکال وجود دارد." من از او سؤال کردم: "چه اشکالی؟" و او در جواب گفت: "شما نمی توانید الوهیت مسیح را از لحاظ علمی به اثبات برسانید."

          نگرش و طرز فکری که انسان های امروزی دارا هستند بسیار حیرت آور است. در قرن بیستم، ما با افرادی سر و کار داریم که معتقدند تا زمانی که چیزی از لحاظ علمی به اثبات نرسد، نمی تواند حقیقت داشته باشد. با توجه به این اعتقاد، سخنان ما نیز حقیقت ندارد! ولی مشکل اینجاست که آنها از ما می خواهند که حقایقی را در مورد فرد یا واقعه ای تاریخی به اثبات برسانیم. ما باید تفاوت بین روش اثبات علمی و روش اثباتی که من آن را حقوقی- تاریخی می نامم را درک کنیم. حال به بررسی این دو روش خواهیم پرداخت.

          در روش اثبات علمی ما سعی می کنیم که واقعۀ مورد نظر را در حضور فردی که در مورد آن تردید دارد، تکرار کنیم و از این طریق ثابت کنیم که این واقعه، واقعه ای حقیقی است. در این روش ما محیطی تحت کنترل را به وجود می آوریم و در آن مشاهدات خود را انجام می دهیم، اطلاعاتی را گردآوری می کنیم و درستی یا نادرستی فرضیه ها را به روش تجربی به اثبات می رسانیم.

          روش اثبات علمی بنا به تعریف عبارت است از "سنجش پدیدۀ مورد نظر، آزمایش و مشاهدۀ مکرر آن." (1) دکتر "جیمز بی. کنانت" (James B. Conant)، رئیس پیشین دانشگاه هاروارد، می نویسد: "علم مجموعه ای است از مفاهیم و برنامه های فکری و عقلانی که به دنبال انجام آزمایشات و مشاهدات شکل می گیرند و با انجام آزمایشات و مشاهدات بیشتر مفیدتر و پربارتر می شوند." (2)

          اثبات درستی یا نادرستی فرضیه ها با استفاده از آزمایشات تحت کنترل یکی از روش های عمده در علم نوین به شمار می رود. به عنوان مثال فردی می گوید: "صابون … روی آب شناور نمی شود." ما برای تعیین درستی یا نادرستی ادعای او به همراه یکدیگر به آشپزخانه می رویم و مقداری آب در ظرفشویی می ریزیم و سپس صابون … را در آن می اندازیم. ما مشاهدات خود را انجام می دهیم، اطلاعاتی را گردآوری می کنیم و فرضیۀ او را به روش تجربی مورد ارزیابی قرار می دهیم و نتیجه را اعلام می کنیم: "صابون … روی آب شناور می شود."

          اگر روش اثبات علمی را تنها روش اثبات حقایق بدانیم، نمیتوانیم ثابت کنیم که امروز صبح سر کلاس حاضر بودیم و یا امروز ناهار خورده ایم. چون نمی توان این موارد را در محیط های تحت کنترل تکرار کرد.

          در خصوص این موارد می توان از روش اثبات تاریخی- حقوقی استفاده کرد. در این روش سعی بر این است که بدون باقی گذاشتن شک و تردید ثابت کنیم که چیزی حقیقت دارد. به عبارت دیگر، در این روش با توجه به شواهد موجود درستی یا نادرستی فرضیه ها ثابت می شود. یعنی پس از اثبات آن دیگر جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمی ماند. شواهدی که در این روش مورد بررسی قرار می گیرند، عبارتند از: شهادت شفاهی، شهادت کتبی و سایر شواهد و مدارک (مانند اسلحه، گلوله، دفتر یادداشت و غیره). شما می توانید با به کارگیری این روش به خوبی و بدون باقی گذاشتن شک و شبهه اثبات کنید که امروز سر کلاس حاضر بوده اید، چون: دوستانتان شما را دیده اند، استاد نیز شما را به خاطر دارد و یادداشت های درسی امروز را نزد خود دارید.

          روش اثبات علمی را فقط می توان برای اثبات اموری به کار برد که قابل تکرار باشند و این روش برای رد یا تأیید امور تاریخی مناسب نیست. روش اثبات علمی برای پاسخ گویی به سؤالاتی از این قبیل مناسب نیست: "آیا فردی به نام "جرج واشینگتن" (George Washington) وجود داشته است؟"، آیا "مارتین لوتر کینگ" (Martin Luther King) مدافع حقوق مدنی انسان ها بود؟"، "عیسی ناصری که بود؟"، آیا "رابرت کندی" (Robert Kennedy) وزیر دادگستری آمریکا بود؟" و "آیا عیسی از مردگان برخاست؟" پاسخ گویی به این سؤالات خارج از حیطۀ روش علمی است و باید در حیطۀ روش اثبات حقوقی- تاریخی قرار گیرد. به عبارت دیگر، روش اثبات علمی که سعی می کند بر اساس مشاهدات، گردآوری اطلاعات، فرضیه پردازی، استنتاج و تحقیقات آزمایشگاهی نظام تجربی موجود در طبیعت را بیابد و تعریف کند، در پاسخ گویی به این دسته از سؤالات ناتوان است: "آیا می توانید رستاخیز عیسی را اثبات کنید؟" و "آیا می توانید ثابت کنید که عیسی پسر خداست؟" اگر ما از روش حقوقی- تاریخی استفاده کنیم باید برای یافتن پاسخ این سؤالات اعتبار شواهد موجود را مورد بررسی قرار دهیم.

          آنچه بیش از همه باعث خوشحالی من می شود این است که ایمان مسیحی اعتقادی کورکورانه نیست، بلکه ایمانی مبتنی بر آگاهی می باشد. در کتاب مقدس نیز همواره از افراد خواسته شده است که بر اساس ایمانی مبتنی بر آگاهی عمل کنند. عیسی مسیح در یوحنا 8: 32 می گوید: "حق را خواهید شناخت و حق شما را آزاد خواهد کرد." ما هرگز نباید از حقیقت چشم پوشی کنیم. عیسی در پاسخ به این سؤال: "ای استاد، کدام حکم در شریعت بزرگتر است؟" گفت: "اینکه خداوند خدای خود رابه همۀ دل و تمامی نفس و تمامی فکر خود محبت نما." (متی 22: 36-37). ولی مشکل اصلی این است که اغلب افراد در قلب خود را به روی مسیح بسته اند. آنها به هیچ وجه نمی خواهند حقایق مربوط به مسیح رادرک کنند. ما باید با فکر خود که با قوت روح القدس تازه می شود خدا را بشناسیم، با قلب خود او را محبت کنیم و با ارادۀ خود او را برگزینیم. ما برای جلال دادن خدا و داشتن مشارکت کامل با او باید فکر، قلب و ارادۀ خود را به کار گیریم. نظر شما را نمی دانم، ولی در مورد خود باید بگویم که نمی توانم به خاطر مسئله ای که فکر و عقل من آن را رد کرده است، قلباً شادی کنم. قلب و فکر ما به گونه ای آفریده شده اند که باید با یکدیگر به صورت هماهنگ عمل کنند. هرگز از ما خواسته نشده است که بدون اندیشیدن و ناآگاهانه قلب خود را به مسیح بسپاریم و او را به عنوان نجات دهندۀ خود بپذیریم.

          در چهار فصل آتی به بررسی شواهد و اعتبار مدارک مکتوب و شهادت های شفاهی و گزارشات شاهدان عینی خواهیم پرداخت.

برگرفته از کتاب بیش از یک نجار

نوشته: جاش مَک داول (از مدافعین ایمان مسیحی)

ترجمه: آربی مسروپی