دیدگاه کلیسای اُرتدوکس در بارۀ کلیسا

دیدگاه کلیسای ارتدکس: کلیسا

مقدمه

با در نظر داشتن راز تعمید که برای تاسیس و یکپارچگی کلیسا الزامی است و تعمق در راز کلیسا که در روز پنطیکاست متولد شد، اینک وقت آن رسیده که تعلیم رسمی کلیسا را در رابطه با راز خود کلیسا طبق تعریف مجمع اسقفان واتیکان دوم (1962-1965) بررسی نماییم. لازم به یادآوری است که فعالیت این مجمع اساساً تلاشی برای تعمق در راز کلیسا بود: “کلیسا چیست؟ کلیسا چه می کند؟ این دو سوال، دو محور اصلی سوالات مطرح شده در مجمع می باشند” (از سخنرانی کاردینال مونتینی، که بعداً پاپ پل ششم گردید، در جلسه عمومی مجمع).

با توجه به اهمیت این تعلیم کلیسا و عمق آن، که درک آن را کمی مشکل می نماید، اینک اولین سوال را بررسی می کنیم: “کلیسا از کجا می آید؟”

سپس در ادامه تلاش خواهیم نمود به یک سوال دیگر پاسخ دهیم: “راز کلیسا در دنیای امروز چیست؟”

جواب مجمع اسقفان به این سه سوال اساسی را بشنویم. همراه با مجمع و بر طبق عنوان قسمت به اولین خود جواب می دهیم: “کلیسا از سه گانه اقدس می آید” و به سوال دوم پاسخ می دهیم: “کلیسا شمایل سه گانه اقدس است” و در مورد سوال سوم مجمع به یاری ما می آید تا کشف نماییم که: “کلیسا به سوی سه گانه اقدس می رود”.

آنچه کلیسا نمی باشد

خانه خدا (به زبان یونانی، “Naos”، کلمه ای که از ریشه “Naus= Navire” گرفته شده به معنای کشتی و ارتباط مستقیم با کشتی نوح دارد) ساختمان یا معبدی است که کلیسا را در بر می گیرد. ساختمان از سنگ ساخته شده و سنگ شیئی بیش نیست ولی کلیسا از جمع زنان و مردان و فرشتگان یعنی “از سنگهای زنده” طبق سخن حضرت شمعون پطرس تشکیل می شود (1پطرس 2: 5). پطرس کاملاً حق داشت که این سخن را بگوید چون خداوند ما عیسی مسیح پس از آنکه شمعون به وی گفت: “تویی مسیح، پسر خدای زنده” (متی 16: 16) بر وی لقب “سنگ” نهاده بود. عیسی وی را دعوت نمود تا “سنگ زنده” شود که بر وی “سنگ سر زوایه” یعنی خود عیسی قرار می گیرد (1پطرس 2: 6-7). عیسی به او گفت: تویی پطرس و بر این صخره (یعنی بر تو که مرا به عنوان مسیح و پسر خدا می شناسی) کلیسای خود را بنا می کنم (متی 16: 18). کلیسایی که سرانجام تماماً از سنگهای زنده ای ساخته خواهد شد که به پیروی از شمعون پطرس به عیسی همچون مسیح و خدا ایمان آورده اند.

البته نباید چنین فکر کرد که کلیسا مجمع رسولان، اسقفها و کشیشانی است که کار مسیح را ادامه می دهند. یه هیچ وجه! اسقف فقط زمانی اسقف است که اسقف یک جماعت یک شهر باشد. او به خودی خود نمی تواند اسقف باشد، همان طور که یک سر نمی تواند بدون بدن وجود داشته باشد به علاوه کشیش باید در خدمت جمعی از ایمانداران کلیسا یا دیر باشد همچنان که پدر موقعی پدر است که فرزندی داشته باشد.

کلیسا مجمع ایماندارانی است که توسط روح القدس در ایمان به مسیح گرد هم آمده و در اطراف کسانی که در میان ما نمایندگان او هستند متحد شده اند. اما تصویر خانواده، فقط مثالی است که از زتدگی روزانه ما گرفته شده و نمی توانیم راز نهایی کلیسا را در قالب واقعیتی انسانی محبوس سازیم. راز نهایی از زندگی طبیعی مثلاً خانواده بسیار فراتر می رود.

کلیسا آن گونه که هست

کلیسا عبارت است از اجتماع تمام شاگردان خداوند ما عیسی، اعم از آنانی که هنوز در این دنیا به سر می برند یا آنهایی که اکنون در خانه پدر، گرد استاد جمع می باشند. کلمه کلیسا (Eglise) از کلمه یونانی اکلزیا (Ekklesia) مشتق شده و ترجمه ای است از کلمه عبری “قهال” (Qahhal) که آن را در عهد عتیق در خطابه موسی به عبرانیان می یابیم: “در روزی که در حضور یهوه خدای خود در حوریب ایستاده بودی، خداوند به من گفت “قوم را نزد من جمع کن تا کلمات خود را به ایشان بشنوانم تا بیاموزند که در تمامی روزهایی که بر روی زمین زنده باشند، از من بترسند و پسران خود را تعلیم دهند…_(ثنیه 4: 10).

به این ترتیب در عهد عنیق، صحبت از مجمع عبرانیان در صحراست که توسط کلام خدا فرا خوانده شده اند. از طرفی صحبت از قوم است که خود را در یک مجمع مقدس وقف نیایش می کند (لاویان 23: 3؛ اعداد 26: 1). قوم فرا خوانده شده تا بعد از آنکه از اسارت فرعون نجات یافت، به سوی سرزمین موعود به راه بیفتد (خروج 12: 16-17؛ اعمال 7: 38).

قوم عهد جدید که با خون بره خدا مهر شده مسئولیت این تجربه عبرانیان را بر دوش گرفته و آن را ادامه می دهد. عیسی قومی جدید را بنیاد می گذارد مجمع جدید که به خاطر حضور بی وقفه اش در کتار آنهایی که ایمان دارند که عیسی از میان مردگان برخاسته و زنده است گرد آمده.

هر جا روح القدس هست، پسر هم هست خود عیسی مسیح به هنگام صعود وعده داد که: “من هر روزه تا انقضای عالم همراه شما می باشم” (متی 28: 20) بنابراین چگونه همراه ماست؟ به وسیله روح القدس! زیرا روح “آنچه از آن عیسی است می گیرد و به ما خبر خواهد داد” (یوحنا 16: 15) و نیز “بر او شهادت خواهد داد”(یوحنا 15: 26). روح القدس مسیح را حاضر می کند. زمانی که روح القدس در روز پنطیکاست بر اجتماع ایمانداران نازل شد، این اجتماع به محل حضور کلام خدا و بنابراین به کلیسا تبدیل گردید.

روز پنطیکاست مثل روز اعلام مژده به حضرت مریم و کلیسا مثل حضرت مریم باکره است. در روز اعلام مژده، با قدرت “روح القدس” (متی 1: 18) در رحم مریم، “کلمه جسم گردید” (یوحنا 1: 14) و او عیسی را باردار شد.

در روز پنطیکاست در اثر عمل همان روح القدس نازل کننده زبانهای مختلف-زبانهایی که برای تکلم به وجود آمده اند- کلمه در بطن کلیسا ساکن می شود و کلیسا شروع به سخن گفتن نموده به اعلام رستاخیز می پردازد. کلیسا آبستن کلمه بوده و آن را اعلام می نماید همان طور که مریم باکره باردار بود و طفلی را به دنیا آورد و این کلمه یک شخص است، سخن است، خداست که با ما صحبت می کنند، پسر است که همان طور که در رحم مریم جای داشت در کلیسا، حضور دارد.

این چنین است که روح القدس از زمان پنطیکاست کلیسا را بر پا می نماید یعنی ایماندارن را به محل حضور مسیح رستاخیز کرده مبدل می سازد. “هر آینه به شما می گویم…جایی که دو سه نفر به اسم من جمع شوند آنجا در میان ایشان حاضرم (متی 18: 20).

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس