دیدگاه کلیساهای ارتدوکس در خصوص دعا برای مردگان و مشارکت مقدسین

دعا برای مردگان و مشارکت مقدسین

“دیدگاه کلیسای ارتدوکس”

نجات امری است شخصی، بدین معنا که هر انسان در مقابل خدا عهده دار مسئولیت زندگی خود است. این واقعیت، همبستگی بین انسانها را که باید موجود باشد و مورد پسند خدا نیز هست رد نمی کند. کتاب مقدس در متون خود گاهی بر مسئولیت شخصی و گاهی بر همبستگی تأکید می نماید.

در کتاب حزقیال (14: 13-16) بر جنبه نخست یعنی مسئولیت شخصی چنین تأکید می ورزد: “اگر زمینی خیانت کرده و به من خطا ورزد و اگر من دست خود را بر آن دراز کنم…اگر چه این سه مرد یعنی نوح و دانیال و ایوب در آن باشند، خداوند یهوه می گوید که ایشان فقط جانهای خود را به عدالت خویش خواهند رهایند و اگر حیوانات درنده به آن زمین بیاورم که آن را از اهل آن خالی سازد…اگر چه این سه مرد در میانش باشند، خداوند یهوه می گوید: به حیات خودم قسم که ایشان پسران و دختران را رهایی نخواهند داد ایشان به تنهایی رهایی خواهند یافت ولی زمین ویران خواهد شد”. بنابراین خدا شخص عادل را علی غم اینکه پیرامون وی بی ایمانان گرد آمده باشند نجات خواهد داد و بر عکس، بی ایمانان نخواهند توانست از عدالت اطرافیان خود استفاده کرده و نجات یابند.

ولی در کتاب پیدایش (18: 23-32) خدا به ما می فهماند که حاضر است به سبب ده نفر عادل تمام شهر را نجات دهد. او در واقع به ابراهیم که از وی خواستار رحمت بود گفت: “اگر پنجاه نفر در شهر سدوم با هم برآیند تمام آن مکان را به سبب ایشان رهایی می دهم…شاید ده نفر عادل در آنجا یافت شوند و به سبب آن ده هلاک نخواهم ساخت”. به همین دلیل یعقوب رسول می گوید: “برای یکدیگر دعا کنید…زیرا دعای مرد عادل در عمل قوت بسیار دارد” (یعقوب 5: 16).

همچنین به همین دلیل است که استیفان قدیس از خدا درخواست نمود که بر کسانی که وی را سنگسار می کنند، گناه نگیرد (اعمال 7: 60). او می دانست که بخشش خدا همانند عدالت او بی پایان بوده و دعای یک نفر عادل می تواند بخشش را برای گناهکاران فراهم سازد. بدین ترتیب استیفان از آواز مسیح که برای مصلوب کنندگان خود دعا کرده بود” “خداوندا، اینها را بیامرز زیرا که نمی دانند چه می کنند” سر مشق یافت.

دعای شخص عادل می تواند بخشش گناهکار را حتی اگر مرده باشد به دست بیاورد. در کتاب دوم مکابیان نوشته شده: “اگر یهودای مکابی امیدوار نبود که سربازانی که به خاک افتاده اند رستاخیز می کنند، بیهوده و احمقانه بود که برای مردگان دعا کند و در صورتی که می اندیشید کسانی که در پرهیزکاری به خواب ابدی فرو رفته اند پاداش بسیار خوبی دریافت می کنند تصویری ساده و سطحی می بود. بدین جهت او قربانی کفاره را برای مردگان انجام داد تا آنها از گناهانشان رهایی یابند” (2مابیان 12: 44-46). با دعا کردن برای مردگان می توانیم امیدوار باشیم که بخشش را برای آنها کسب خواهیم نمود. یوحنای قدیس در مکاشفه خود این را بر ما مکشوف می نماید که مردگان متقابلاً می توانند برای زندگان دعا کنند (5: 8، 8: 3). او حتی “دعای مقدسین” را در جلو تخت بره با “کاسه های زرین و پر از بخور” مقایسه می کند. مرگ، یکپارچگی بدن مسیح را از بین نمی برد و اعضای کلیسا که هنوز در دنیا به مبارزه مشغول هستند و نیز آنهایی که در آن دنیا تاج خود را دریافت نموده اند اجزای لاینفک همین بدن می باشند و این همان چیزی است که آن را مشارکت مقدسین می نامیم.

با وجود این کل کلیساست که این نیایش الهی را برگزار می کند یعنی هم کلیسای مسافر و غریب که متعلق به کسانی است که هنوز “در این جسم” (فیلیپیان 1: 22) به سر می برند و هم کلیسایی که در جلال بوده و متعلق به کسانی است که پس از “غربت از بدن و متوطن شدن نزد خدا” (2قرنتیان 5: 8) هم اکنون “بامسیح” (فیلیپیان 1: 23) به سر می برند. اینان در شمایلی که ایماندارن را احاطه می نمایند، نمایش داده می شوند در حالی که در چهره خدا می نگرند. اینان همچنین در برگزاری آیین نیایش الهی طبق ژان کریسوستوم به صورت ذره هایی (خرده نان) که کشیش با قرائت نامهایی که ایماندارن بر روی *”دیپتیک”* ها نوشته و بر بشقاب کوچک نقره ای قرار  می دهند نمایش داده می شوند. کشیش به هنگام آماده کردن قربانی مقدس قطعه ای از نان را به نام “بره” که بعداً بدن مسیح می شود و بعد از آن به ایماندارن داده خواهد شد، بر روی بشقاب نقره ای کوچک قرار می دهد. سپس در سمت راست بره به یادبود مریم مادر خدا یک تکه نان سه گوش می گذارد و در سمت چپ بره نُه تکه کوچک نان را که نشانگر فرشتگان، پیامبران، رسولان، استیفان، **زهدان**، شهیدان، شفا دهاندگان مقدس، اجداد مسیح و شخص قدیس آیین نیایش الهی (یوحنا کریسوستوم یا باسیل قدیس) است، قرار می دهد. سپس در پای بره، ذرّات کوچک نان را که نمایش دهنده زندگان و در پایین ذرّات نان که نمایش دهنده مدفون شدگانی که نامهایشان در “دیپتیک” ها ذکر شده است، می نهد. کلیسا، بدین طریق تماماً به گرد رأس خود که بر روی بشقاب نقره ای نمایش داده است، اجتماع کرده و پس از دعای بزرگداشت به خدا تقدیم می شود تا او آن را توسط روح القدس خود تقدیس نماید.

*دیپتیک: صفحات دو لای کاغذی است که ایماندارن بر روی آنها نام اشخاص زنده و مرده ای را که می خواهند کلیسا برای آنها دعا کند می نویسند.

**زاهدان: اشخاصی هستند که زهد را پیشه خود را می سازند بدین معنا که روح و جسم خود را تسلیم نظمی سخت می نمایند تا خود را به طور مطلق به دست خدا بسپارند.