دیدگاه کلیسای ارتدکس: راز تدهین بیماران

دیدگاه کلیسای ارتدکس: راز تدهین بیماران

انسان یک «کل» است چون او در عین حال هم روح و هم بدن است. گرگوار قدیس اهل پالاماس (قرن چهاردهم) این موضوع را چنین تشریح می کند: «ما نام انسان را جداگانه به روح یا بدن نمی نهیم بلکه مراد هر دوی آنهاست زیرا انسان به شباهت خدا خلق شده است». همین طور آیرینیوس قدیس می گوید که مسیح نجات دهندۀ روح و تن است، چنان چه او بدن ما را نجات نمی داد نمی توانست ما را نجات دهد زیرا تاکنون کسی انسان را بدون بدن ندیده است!

بدین جهت است که مسیح بیماری های بدن را همان اندازه شفا می داد که بیماریهای روان را. کتاب انجیل سرشار از شرح بیماران لاعلاج مانند افلیج، کور و کر، لال، جذامی، صرعی و دیوزده است که عیسی آنان را شفا داد و رسولان این عمل او را ادامه دادند بدین ترتیب «بسیار دیوها را بیرون کردند و مریضان کثیر را روغن مالیده، شفا دادند» (مرقس 6: 13). خداوند این عمل شفابخش را امروزه هم در کلیسای خود توسط روح القدس در موقع راز تدهین بیماران انجام می دهد. تدهین بیماران بدون استثناء در مورد تمام بیماریها و صرف نظر از وخامت آنها همواره با امید به شفا انجام می شود. پس اینکه بعضی ها این کار را «آخرین مسح» می نامند به معنای تقدیسی که فقط یک بار آن هم بدون امید به شفا و در آخرین لحظات زندگی انجام می گیرد، درست نمی باشد.

نه، این امر چنین نیست زیرا مسئله به روشنی از برقراری این راز به همان صورتی که در رسالۀ یعقوب (5: 14-15) برای ما نقل شده ناشی می شود: «هر گاه کسی از شما بیمار باشد کشیشان کلیسا را طلب کند تا برایش دعا نمایند و او را به نام خداوند به روغن تدهین نمایند. دعای ایشان مریض را شفا خواهد بخشید و خداوند او را خواهد برخیزاند و اگر گناه کرده باشد از او آمرزیده خواهد شد». از این جملۀ رسول به خوبی دیده می شود که بین دردهای بدن و بیماری های روان مرزهای مشخصی وجود ندارد. به علاوه، علم طب از این امر به خوبی آگاه است و به همین دلیل نیز در طول مراسم تدهین دعاهایی برای شفای جسم و آمرزش گناهان خوانده می شود. طلب شفا در چارچوب توبه و نجات انجام می گیرد و نه به عنوان هدف نهایی زیرا زندگی راستین و جاودان با قوت انسان پایان نمی پذیرد. در هر صورت انسان احتیاج به توبه داشته و نیازمند عفو الهی است. این شفای راستین است. کلیسا با مسح مقدس و دعا برای شخص بیمار با ذکر نامش (چون این راز مانند رازهای دیگر شخصی است) به انسان یادآوری می کند که او تنها نیست و کلیسا در کنار وی حضور دارد. «هرگاه یکی از اعضای آن دردمند گردد سایر اعضا با آن همدرد باشند» (1قرنتیان 12: 26) و تمام مجمع از طریق دعای کشیشانش برای وی بخشش، یاری و رهایی درخواست می نمایند. رحمت الهی نقایص جسم و روح را شفا می بخشد.

بدین ترتیب مسح می تواند بیمار را به سلامتی بازگردانده یا حداقل نیروی مورد نیاز وی را ازدیاد و امیدش را تجدید نماید. کلیسا برای جانشینی طب که تمام امکانات علم را در دسترس دارد وارد معرکه نمی شود بلکه برای وارد کردن مجدد انسان در محبت و زندگی خدایی که خود زندگی است. در مسیح همه چیز مانند شادی و رنج، سلامتی و بیماری، زندگی و مرگ دارای مفهوم بوده و می تواند راهی به سوی زندگی باشد. انسان مانند پرنده ای که در هوا خیز برمی دارد یا ماهی ای که در آب جهش می کند دعوت شده و کمک لازم را دریافت می دارد تا با اعتماد کامل به سوی خدا روانه شده سراییدن جلال وی را خواه در این دنیا در صورت باز یافتن سلامتی و خواه در زندگی آینده ادامه دهد. سراییدن جلال خداوند و گفتن: «بر من گناهکار رحم کن» با حالتی حاکی از اطاعت از اراده خداوند، نشانۀ اعتماد و فروتنی است که منتظر همه چیز از رحمت الهی است.

مراسم تدهین ممکن است در کلیسا، مجمع ایمانداران، در صورتی که بیمار بتواند خود را به آنجا برساند و یا در منزل برگزار شود. مراسم مسح بایستی توسط هفت کشیش برگزار شود. با وجود این سه یا دو حتی یک کشیش هم می تواند آن را برگزار نماید. رسم بر این است که در چهارشنبۀ مقدس، راز مسح بیماران برای تمام ایمانداران و برای شفای دردها و آمرزش «گناهان از یاد رفته» برگزار می گردد. مشخصۀ این مراسم عناصر زیر می باشد:

1- هفت دعای برکت دادن روغن. کشیشان پس از خواندن این دعاها، روغن شفقت را بر پیشانی، سوراخهای بینی، شقیقه ها، دهان، سینه، بین شانه ها، بر کف دست و پشت دست می مالند.

یکی از آن دعاها این چنین آغاز می گردد: «پدر قدوس، طبیب روح و جسم، تو که یگانه پسرت خداوند عیسی مسیح را برای شفا دادن تمام دردها و رهانیدن از مرگ فرستاده ای این بنده ات را نیز از ناتوانی جسمی و معنوی شفا ده».

2- قرائت هفت متن از رسالات و اناجیل. این متون همگی بیانگر محبت مؤثر خداوند عیسی نسبت به بیماران و گناهکاران بوده و سرود راستین محبت خدا در مسیح و شفقت وی را تشکیل می دهند. لازم به تذکر است که کلمۀ «Eleose» در یونانی به معنی رحمت و دلسوزی می باشد و روغن در زبان یونانی «Elaion» نامیده می شود. بدین سان است که روغن طبیعتاً در نزد انجیل نویسان به صورت سمبل رحمت الهی در می آید. در مثل سامری نیکو چنین می خوانیم: «شخص سامری…نزد وی آمده چون او را بدید دلش بر وی بسوخت (Eleose) پس پیش آمده بر زخمهای او روغن (Elaion) و شراب ریخت» (لوقا 10: 33-34). همچنین در مثل «ده باکره» روغنی که پنج باکرۀ دانا برای چراغ های خود برداشتند نمایان گر رحمتی است که هر مسیحی باید به آن مسلح شود.

هفت رساله، هفت انجیل، هفت بار تدهین هفت کشیش، عملی است که نشانگر کمال کلیسا، جامعیت کلیسا و تمام بدن مسیح بوده و به هیچ وجه دعای فردی اشخاص، درمان کننده نمی باشد.

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس