تعلیم رسمی کلیسای کاتولیک در بارۀ شراب

تعلیم رسمی کلیسای کاتولیک در بارۀ شراب

شراب، گندم و روغن در سرزمین مقدس، قوت روزانه قوم است (تثنیه 8: 8، 11: 14؛ 1تواریخ 12: 41). ویژگی شراب این است که «دل آدمی را شاد می سازد» (مزامیر 104: 15؛ داوران 9: 13) . به همین جهت یکی از عناصر ضیافت آسمانی را تشکیل می  دهد. در ضیافت قربانی مقدس نیز فرد ایماندار از طریق سمبل شراب با منبع شادی که همانا محبت مسیح است، پیوند می یابد.

الف- شراب در زندگی روزمره

1- در زندگی بی ایمانی

سنت یهوه ای آغاز فرهنگ شرابخوری را به نوح نسبت می دهد که از مشاهدۀ تأثیر شراب در شگفت شد (پیدایش 9: 20 و 21) و بدین ترتیب هم زمان هم به فوائد شراب اشاره می کند و هم به مضرات آن. شراب چنان چه به اعتدال مصرف شود نشانۀ برکت است (پیدایش 49: 11 و 12؛ امثال 3: 10) و زندگی را دلپذیر می سازد (بنسی 32: 6؛ 40: 20). منتهی اعتدال و میانه روی در مصرف آن پیوسته مورد تأکید بوده و مخصوصاً در مطالب فرزانگان کتاب مقدس به این امر توجه خاصی شده است. بارزترین نمونۀ آن (ر.ک 2مکابیان 15: 39) این گفته بن سیراخ است که: «شراب چنان چه به اعتدال نوشیده می شود برای آدمی مایۀ حیات است» (بنسی 31: 27). در رسالات شبانی نیز پیوسته به اعتدال و میانه روی در مصرف شراب توصیه شده است (1تیموتائوس 3: 3 و 8، 5: 23؛ تیطس 2: 3). حتی خود مسیح گاه شراب می نوشید و برخی حتی به این سبب به ملاقات او می رفتند (متی 11: 19). اما کسی که در نوشیدن آن، جانب اعتدال از کف می دهد با انواع خطابت مواجه است. انبیاء مدام رهبرانی را که در شرابخواری افراط می کنند مورد ملامت و سرزنش قرار می دهند چرا که این کار آنان باعث می شود هم خدا را فراموش کنند و هم مسئولیتهای واقعی خویش را در قبال امتی استثمار شده از یاد ببرند و سبب تباهی قوم گردند (عاموس 2: 8؛ هوشع 7: 5؛ اشعیا 5: 11 و 12، 28: 1، 56: 12). اما حکیمان و فرزانگان کتاب مقدس بیشتر به پیامدهای فردی افراط در شرابخواری اشاره می کنند فرد میگسار عاقبت دچار فقر می گردد (امثال 21: 17) و به خشونت (بنسی 31: 30 و 31)، فسق و فجور (19: 2) و دشنام و فحاشی کشیده می شود (امثال 22: 30-35). پولس نیز بدین نکته اشاره داد که مستی و میگساری زندگی روحانی فرد مسیحی را مختل کرده موجب تباهی و بی بند و باری او می شود (افسسیان 5: 18).

2- در زندگی پرستشی

شراب در مراسم قربانی جایگاهی ویژه ای دارد، زیرا آن نیز همچون دیگر محصولات زمین عطیه ای از جانب خداست. در عهد عتیق می خوانیم که بر مذبح شیلوه شراب تقدیم می شود (1سموئیل 1: 24) و باید به هنگام گذراندن قربانی بر مذبح پاشیده شود (هوشع 9: 4؛ خروج 29: 40؛ اعداد 15: 5 و 10). همچنین بخشی از هدایای تقدیمی نوبر محصول است که به کاهن اهدا می شود (تثنیه 18: 4؛ اعداد 18: 12؛ 2تواریخ 31: 5) و بالآخره در قربانی عهد و پیمان جدید، جایگاهی ویژه دارد و بدین ترتیب جایگزین مراسم کهنۀ تقدیم نوبر محصول می گردد.

اما از سوی دیگر برخی مؤمنین به دلایل مذهبی از نوشیدن شراب اجتناب می ورزند. بر کاهنان است که به هنگام اجرای وظائف خود از نوشیدن شراب بپرهیزند، زیرا ممکن است مانع از آن شود که در اجرای وظائف کهانتی مهمی چون تعلیم و قضاوت دقت کافی مبذول دارند (حزقیال 42: 21-23؛ لاویان 10: 9-10). همچنین پرهیز از شراب می تواند یادآور دورانی باشد که قوم اسرائیل در بیابان سرگردان بود و به شراب دسترسی نداشت و تنها تسلای آن همانا یهوه خدا بود (تثنیه 29: 5). همچنین قبیلۀ رکابیان را می بینیم که مدتها پس از ساکن شدن در سرزمین کنعان به منظور حفظ سنتهای دوران بادیه نشینی خود از نوشیدن شراب پرهیز می کردند (ارمیا 35: 6-11) و گروه «نذیره ها» را نیز که به نشانۀ وقف کامل به خدا، از نوشیدن مسکرات اجتناب می کردند و بدین ترتیب شرط زهد و تقوی به جا می آوردند (ر.ک عاموس 2: 12). شمشون نیز پیش از تولد به دستور خداوند به همین ترتیب برای او وقف گردید (داوران 13: 4 و 5) و همین امر را در مورد سموئیل (1سموئیل 1: 11) و یحیی تعمید دهنده نیز شاهدیم (لوقا 1: 15؛ ر.ک 7: 33). مطابق قوانین کهانتی شخص می توانست از طریق ایراد سوگندی موقت نیز «نذیره» شود (اعداد 6: 3-20)، کاری که هنوز هم در جوامع یهودی، مسیحی رایج است (ر.کی اعمال 31: 23 و 24). به مؤمنین نیز گاه توصیه می شد از نوشیدن شراب بپرهیزند تا مبادا با مظاهر بت پرستی که در آیین یهود پس از تبعید، مرسوم شده بود دمساز شوند (دانیال 1: 8؛ ر.ک یهودیه 10: 5). اما اجتناب برخی مسیحیان از شراب که ظاهراً به دلایل زاهدانه صورت می گرفت (1تیموتائوس 5: 23) از نظر پولس حتماً می بایست با آگاهی و محبت توأم باشد (رومیان 14: 21؛ ر.ک 1قرنتیان 10: 31).

ب- جنبۀ نمادین شراب

1- شراب از دیدگاه غیر مذهبی سمبل تمام چیزهای دلپذیر زندگی است، دوستی (بنسی 9: 10)، عشق انسانی (غزل 1: 4، 4: 10) و به طور کلی تمام خوشی های زمینی (جامعه 10: 19؛ یهودیه 12: 13؛ ایوب 1: 18). شراب ممکن است تداعی گر مستی نامبارک قبایل بت پرست (ارمیا 51: 7؛ میکاه 18: 3) و یا بر عکس سمبل سعادتی باشد که در انتظار دوستداران حکمت است (امثال 9: 2).

2- جنبۀ نمادین شراب از دیدگاه مذهبی در چارچوب وقایع مربوط به ایام آخر معنا می یابد.

الف- در عهد عتیق خدا اعلام می دارد که به عنوان مجازات قوم سرکش، آنان را از شراب محروم خواهد کرد (عاموس 5: 11؛ میکاه 6: 15؛ صفنیا 1: 13؛ تثنیه 28: 39). تنها شراب قوم همانا شراب غضب الهی خواهد بود که در جامی است نابود کننده (اشعیا 51: 71؛ ر.ک مکاشفه 14: 8، 16: 19). اما خوشی و سعادتی که خدا به محبان خود وعده می دهد اغلب به صورت وعدۀ وفور شراب، متجلی است. چنان که در پیشگویی های تسلی بخش انبیا شاهدیم (عاموس 9: 14؛ هوشع 2: 24؛ ارمیا 31: 12؛ اشعیا 25: 6؛ یوئیل 2: 19؛ زکریا 9: 17).

ب- در عهد جدید «شراب نو» سمبل دوران مسیح است. عیسی اعلام می دارد که عهد و پیمان جدید که در وجود خود او، میان خدا و انسان منعقد شده است همانند شراب تازه ای است که مشک شراب کهنه را پاره می کند (مرقس 2: 22). همین نکته را در شرح معجزۀ مسیح در قانا نیز شاهدیم. بر طبق انجیل یوحنا، شراب عروسی یعنی شراب نیکو که «تاکنون» نگاه داشته شده بود، عطیۀ محبت مسیح و نمودی است از خوشی که با آمدن مسیح کامل می شود و این بار سمبل ضیافت باشکوهی است که عیسی در ملکوت پدر برای ایمانداران به خود، مهیا کرده است. این شراب همانا تحقق دوران مسیح است. با این حال این اشاره به شراب صرفاً جنبه نمادین ندارد زیرا وجود آن رادر قالب آیین قربانی مقدس شاهدیم. فرد مسیحی پیش از آن که شراب نو را در ملکوت پدر بنوشد در دوران حیات زمینی خود شرابی را می نوشد که به خون مسیح که در راه ما ریخته شد، تبدیل گردیده است (1قرنتیان 10: 16).

بنابراین نوشیدن شراب برای فرد مسیحی نه تنها مایۀ شکرگزاری به درگاه خداست (کولسیان 3: 17؛ ر.ک 2: 20-22) بلکه فرصتی است که از طریق آن قربانی را که منشأ نجات و سعادت جاوید است به یاد آوریم (1قرنتیان 11: 25-26).

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس