بررسی عهدعتیق- عاموس AMOS

نویسنده:
عاموس از اهالی تقوع (1: 1) شهری کوچک به فاصله 6 میلی از جنوب بیت لحم و 11 میلی از اورشلیم بوده است. او نه مثل اشعیا از مردان دربار و نه مانند ارمیا از کاهنین محسوب می گردید. عاموس درآمد زندگی خود را از راه گله داری و فروش انجیرهای وحشی بدست می آورد (1: 1؛ 7: 14-15). کاملاً مشخص نیست که او گله دار بود و یا اینکه فقط به عنوان چوپانِ گله کار می کرد. مهارت او در کاربرد کلمات و وسعت قابل ملاحظه دانش عمومی او از تاریخ و دنیا، مانع می گردد که وی را به عنوان یک روستایی ساده لوح تصور کنیم. به هر حال خانه وی در یهودا بوده و فرستاده شد تا داوری خدا بر حکومت شمالی (اسرائیل) را اعلام کند. او احتمالاً بیشتر در بیت ئیل (7: 10-13؛ به زیرنویس پیدایش 12: 8 رجوع کنید) یعنی عبادتگاه اصلی مذهبی اسرائیل، جایی که مهمترین مرکز پرستش حکومت شمالی بود، خدمت می کرد.
این کتاب آنچنان نوبتهای خود را با یکدیگر و به شکلی دقیق سازمان داده تا به صورت بخشی واحد در نظر گرفته شود. نشانه های کمی به منظور تعیین ترتیب زمانی پیغام بازگو شده، ارائه گردیده است. ممکن است نویسنده این نشانه ها را در فرصتهای بسیار به کار گرفته تا آن را در دسترس کسانی قرار دهد که برای پرستش آمده اند. این کتاب همچنین پادشاهی جنوبی را مورد مخاطب قرار می دهد (از این جهت به یهودا و اورشلیم اشاره شده است).
تاریخ نگارش و وضعیت تاریخی:
بر طبق اولین آیه، عاموس در زمان سلطنت عزیا بر یهودا (792 تا 740 ق.م.) و یربعام دوم بر تمام اسرائیل (793 تا 753 ق.م.) نبوت می کرد. احتمالاً قسمت اصلی خدمت او تقریباً در فاصله سالهای 760 تا 750 ق.م. انجام گردیده است. هر دو پادشاهی از موفقیت و سعادت خود لذت برده و از نظر سیاسی و نظامی به درجه عالی دست یافته بودند (2پادشاهان 14: 23-15: 7 را با 2تواریخ 26 مقایسه کنید). همچنین این زمان دوران بت پرستی، زندگی تجملی، گناهان غیر اخلاقی، رشوه خواری در جریان داوری و ظلم به فقیران بود. در نتیجه خدا به زودی آشوری ها را برای اسیر ساختن پادشاهی شمالی خواهد فرستاد (721-722 ق.م.).
اسرائیل در این زمان از نظر سیاسی در امنیت بوده و از وضعیت روحانی خود نیز راضی بود. حدود 40 سال قبل الیشع در پایان خدمت خود به قدرت رسیدن دوباره اسرائیل را نبوت کرده (2پادشاهان 13: 17-19) و اخیراً نیز یونس احیای شکوه و جلالی را که از زمان سلیمان تا به حل ناشناخته بود، پیش بینی کرده بود (2پادشاهان 14: 25). قوم احساس امنیت می کرد زیرا در برکات نیکوی خداوند به سر می برد. اما این سعادت باعث افزایش فساد اخلاقی و مذهبی اسرائیل گردید. تنبیه قبلی خدا برای بی ایمانی آنان فراموش شده بود. صبر خدا رو به پایان بود که عاموس را برای هشدار به آنان فرستاد.
با عاموس، حفاظت نگه داری از کلام انبیا به شکل دائمی آن آغاز شد. جمع آوری این پیغام ها به صورت کتاب، آنان را در طی دوران پراندگی و عزیمتی که در پیش بود توسط اسرائیل قابل حمل می ساخت (از آنجا که عاموس معاصر هوشع و یونس بوده است، به معرفی این کتابها نیز مراجعه کنید).
موضوع و پیغام:
موضوع حاکم بر کتاب در قسمت 5: 24 آمده که دعوت برای عدالت اجتماعی به عنوان بیان قطعی دینداری حقیقی است. عاموس سخنگوی پر قدرتی برای عدالت و انصاف خداست در صورتیکه هوشع به محبت، فیض، رحمت و بخشش خدا تاکیید می کرد. عاموس این حقیقت را آشکار کرد که خدا در صدد است تا بی ایمانی، نااطاعتی و عهد شکنی قوم را داوری کند. قوم خدا با وجود انتخاب خاص آنها به وسیله خدا و مهربانی او نسبت به آنان در طی دوران خروج و فتوحات و در روزهای داود و سلیمان نتوانستند به جلال دادن و اطاعت او ادامه دهند. زیارتگاههای بیت ئیل و سایر مکانهای پرستشی اغلب دچار بت پرستی شده و اسرائیل حتی نسبت به مراسم عبادتی که قبلاً خداوند برای آنها شرح داده بود، دارای نگرشی دنیوی بودند. آنها تصور می کردند که اجرای مراسم، تمام آن چیزی است که خداوند انتظار داشته و با انجام آنان هر چه که دلشان بخواهد می توانند انجام دهند؛ یعنی تصور اساساً الحادی. بدون اطاعت از شریعت خدا هیچ اساسی برای معیارهای اخلاقی خود نداشتند. عاموس همه کسانی را که با استفاده از دیگران خود را قوی و متمول می سازند محکوم می کند. آنانی که خانه تابستانی و زمستانی بدست می آورند (3: 15). با فریب، لوازم قیمتی و سفره های مزین برای خود می اندوزند، عدالت را منحرف ساخته و فقیران را پایمال می سازند عاقبت هر چه دارند را از دست خواهند داد.
داوری قریب الوقوع بر اسرائیل فقط هشدار برای کیفری که در پیش است (همنطور که قبلاً بوده 4: 6-11)، نمی باشد بلکه تقریباً ویرانی کامل است. آنچه نمی توان تصورش را کرد تقریباً اتفاق می افتد؛ زیرا آنان وفادارانه خود را وقف و تسلیم خداوندی او نساخته بودند، بنابراین خدا ریشه قوم برگزیده خود را به دست قومی بت پرست خواهد کند. حتی در این صورت اگر ایشان توبه کنند برای آنان امیدی وجود دارد “یهوه خدای لشکرها بر بقیه رحمت نماید” (5: 15؛ به 5: 4-6 رجوع کنید). در حقیقت خداوند، ورای داوری قریب الوقوع آینده پر جلالی را برای قوم خود در نظر دارد، خاندان داود دوباره بر اسرائیل سلطنت خواهد کرد و حتی قلمرو حکومت آنان ملتهای بسیاری را شامل خواهد گردید و اسرائیل یکبار دیگر در سرزمین موعود آرامی یافته و با شراب و میوه باغها شادی و سرور خواهد کرد (9: 11-15). خدای اسرائیل، خداوند تاریخ، قوم برگزیده یا نقشه رهایی خود را کنار نخواهد گذاشت.
خدایی که عاموس از آن سخن می گوید فقط خدای اسرائیل نیست او بر تمامی ملل حکومت می کند، به آنان هستی می بخشد (9: 7) و آنان را برای داوری احضار می کند (1: 3-2: 3). او همچنین از خصومت و اختلاف شخصی نسبت به شخص دیگری برای انجام اهداف خود استفاده می کند (6: 14). او پادشاه عظیمی است که بر کل کائنات سلطنت می کند (4: 13؛ 5: 8؛ 9: 5-6). به دلیل اینکه حاکمیت او مطلق است خدای اسرائیل تاریخ و سرنوشت تمام مردم و جهان را در دستان خود دارد. اسرائیل بایستی بداند نه تنها او خدای آینده است بلکه او خداوند همه چیز بوده و اهداف و کارهایی دارد که خارج از مرزهای اسرائیل به آنان دست خواهد یافت. اسرائیل مدعی بی مانند خداست ولی این ادعا منحصر به او نیست، او نه تنها بایستی فرامین عهد خدا، بلکه تعهدات عهد خود نسبت به او را به یاد آورد (برای کسب اطلاعات بیشتر به نبوت یونس رجوع کنید).
فهرست مطالب:

I- عنوان (1: 1)

II- معرفی پیغام عاموس (1: 2)

III- داوری امتها (1: 3-2: 16)
الف- داوری آرام (1: 3-5)
ب- داوری فلسطین (1: 6-8)
پ- داوری صور (1: 9-10)
ت- داوری ادوم (1: 11-12)
ث- داوری عمون (1: 13-15)
ج- داوری موآب (2: 1-3)
چ- داوری یهودا (2: 4-5)
ح- داوری اسرائیل (2: 6-16)
1- ظلم و تعدی بیرحمانه بر فقرا (2: 6-7 الف)
2- بی حرمتی مذهبی که غیر قابل جلوگیری است (2: 7ب-8)
3- مخالفت با موقعیت اسرائیل (2: 9-12)
4- شیوه ستمگرانه از بین خواهد رفت (2: 13-16)

IV- وحی بر ضد اسرائیل (3: 1-5: 17)
الف- داوری قوم برگزیده (باب 3)
1- اعلام تنبیه خدا (3: 1-2)
2- تایید دوباره هشدار (3: 3-8)
3- تایید دوباره داوری (3: 9-15)
ب- داوری بر قومی که توبه نکرده اند (باب 4)
1- داوری طرفداران تبعیض طبقاتی (4: 1-3)
2- ارتداد از زندگی مذهبی (4: 4-5)
3- بلایای گذشته باعث توبه نگردیدند (4: 6-11)
4- ناامیدی از قومی سخت دل (4: 12-13)
پ- داوری بر قومی ظالم (5: 1-17)
1- نوحه مرگ (5: 1-3)
2- تشویق به زندگی (5: 4-6)
3- اعلام بی عدالتی قوم (5: 7-13)
4- تشویق به زندگی (5: 14-15)
5- سعادت به اندوه مبدل خواهد شد (5: 16-17)

V- اعلام تبعید (5: 18-6: 14)
الف- پیغام لعنت در مقابل انحراف مذهبی اسرائیل (5: 18-27)
ب- پیغام لعنت در مقابل اطمینان غرورآمیز اسرائیل (6: 1-7)
پ- قسم برای داوری غرور و بی عدالتی قوم (6: 8-14)

VI- رویای مجازات الهی (7: 1-9: 10)
الف- رحم و بخشش در داوری (7: 1-6)
1- هجوم ملخ ها (7: 1-3)
2- فروکش کردن آتش (7: 4-6)
ب- داوری سخت (7: 7-9: 10)
1- ریسمان شاقول (7: 10-17)
– رویا (7: 7-9)
– مخالفت و حمایت (7: 10-17)
2- سبد میوه رسیده (باب 8)
– رویا (8: 1-3)
– شرح (8: 4-14)
3- خداوند در کنار مذبخ (9: 1-10)
– رویا (9: 1-4)
– شرح (9: 5-10)

VII- احیای آینده پر برکت اسرائیل (9: 11-15)
الف- احیای خاندان داود (9: 11-12)
ب- بازگرداندن قوم اسرائیل به سرزمین وعده (9: 13-15)

برگرفته از کتاب دائرةالمعارف کتاب مقدس