موقعیت کنیسه های یهود در دوران عهدجدید چگونه بود؟

کنیسه

همانطوری که قبلاً اشاره شد، کنیسه در رشد و حفظ یهودیت نقش بسیار مهمی داشته است. یهودیانی که در تمام کشورها پراکنده بودند، در هر نقطه از امپراطوری که به اندازۀ کافی یهودی وجود داشت، کنیسه تأسیس کردند و در اورشلیم نیز کنیسه های زیادی برای یهودیانی که از خارج آمده بودند تأسیس شد. در زمان مسیح در جلیل، که در دورۀ مکابیها غیر یهودیان زیادی در آن ساکن بودند، کنیسه های زیادی وجود داشت (اول مکابیها 5: 21 – 23). کنیسه مرکز امور اجتماعی یهودیان ساکن هر شهر بود که هر هفته یک بار برای ملاقات یکدیگر در آنجا جمع می شدند. کنیسه وسیله ای بود برای آموزش مردم تا شریعت الهی را بی آموزند و ایمان پدران را به فرزندان انتقال دهند. کسانی که به علت بعد مسافت و عدم توانایی مالی نمی توانستند برای عبادت در معبد اورشلیم حاضر باشند، به کنیسه ها می رفتند. در کنیسه، مطالعۀ شریعت جای مراسم قربانی و معلمین شریعت جای کاهنان را می گرفتند و ایمان همگانی به زندگی فردی مربوط می شد.

سرپرست هر کنیسه، «رئیس کنیسه» نامیده می شد (مرقس 5: 22) که احتمالاً از میان مشایخ از طریق اخذ رأی انتخاب می گردید. رئیس کنیسه مدیریت جلسات کنیسه را به عهده داشت، در موقع بروز اختلاف نظر جماعت را راهنمایی می کرد (لوقا 13: 14) و مهمانان را به جماعت معرفی می نمود (اعمال 13: 15). خادم کنیسه عهده دار حفظ و نگهداری ساختمان و اثاثیۀ آن بود. همچنین موظف بود هر عصر جمعه به اهالی دهکده اطلاع دهد که روز بعد روز عبادت است و به علاوه وظیفه داشت که پایان شنبه را هم به اطلاع آنها برساند. احتمالاً یکی از وظایف او همان بود که در لوقا 4: 20 مذکور می باشد یعنی آوردن طومار مقدس برای قرائت و عودت دادن آن به جای اوّل. خادم گاهی به عنوان مدیر مدرسۀ کنیسه انجام وظیفه می کرد.

ساختمان کنیسه غالباً با سنگهای عالی ساخته می شد و مخصوصاً اگر اداره کنندگان و یاجماعت ثروتمند بودند اسباب و اثاثیۀ بسیار گرانبها برای آن تهیه می کردند. هر کنیسه صندوقی داشت که در آن طومار شریعت الهی نگهداری می شد. بعلاوه یک منبر برای خواندن قرائت هفتگی و چند چراغ برای روشن نگه داشتن ساختمان و چند نیمکت برای نشستن جماعت داشت. در کنیسه های امروزی نیز تقریباً همین وسایل وجود دارد.

برنامۀ جلسۀ کنیسه شامل این قسمتها بود: خواندن اعتقادنامۀ یهودیان یعنی «ای اسرائیل بشنو، یهوه خدای ما یهوه واحد است پس یهوه خدای خود را به تمامی جان و تمامی قوت خود محبت نما» (تثنیه 6: 4 و 5) که همراه آن جملاتی مربوط به تمجید خدا ذکر می شد. بعد از آن دعای مخصوص خوانده می شد و در پایان آن به جماعت خدا ذکر می شد. بعد از آن دعای مخصوص خوانده می شد و در پایان آن به جماعت فرصت دعای شخصی در سکوت داده می شد. سپس قرائت کلام مقدس آغاز می گردید و در ابتدا قسمتهایی از شریعت الهی برای اعیاد مخصوص خوانده می شد ولی بعد از مدتی تمام تورات به یکصد و پنجاه و چهار قسمت تقسیم گردید. یهودیان فلسطین تمام تورات را ظرف سه سال تمام می کردند ولی یهودیان بابل این کار را ظرف یکسال انجام می دادند. از کتب انبیاء نیز قرائت می شد همان طوری که عیسی در کنیسه این کار را کرد (لوقا 4: 16 به بعد). احتمالاً در آن موقع خود عیسی این قرائت را انتخاب فرمود. بعد از قرائت کلام خدا، قسمتی که خوانده شده بود به وسیلۀ موعظه تفسیر می گردید. موعظۀ عیسی در کنیسۀ ناصره طبق مقررات آن زمان انجام شد. در پایان جلسه دعای برکت توسط یکی از اعضای جماعت که مقام کهانت داشت اعلام می گردید. اگر کاهنی در جماعت وجود نداشت به جای دعای برکت دعای عادی خوانده می شد.

کاملاً روشن است که طرز عبادت و ترتیب آن در کنیسه در برنامۀ عبادتی کلیسای قرن اول تأثیر داشته است. خود عیسی مرتباً در جلسات کنیسه حضور می یافت و شرکت می کرد. شاگردان عیسی هم به مراسم عبادت در کنیسه عادت داشتند. پولس رسول در مسافرتهای خود، وقتی به شهر جدیدی وارد می شد، قبل از هر جای دیگر به کنیسه می رفت و با یهودیان و جدیدالایمانانی که برای شنیدن سخنانش جمع می شدند مباحثه و برای آنها موعظه می کرد (اعمال 13: 5 و 15 _ 43 و 14: 1 و 17: 1 – 3 و 10 و 17 و 18: 4 و 8 و 19: 8). علت غالب شباهتهایی که در طرز عبادت در کنیسه و کلیسا وجود دارد این است که کلیسا از کنیسه استفاده کرده است. در واقع بعضی از جلسات عبادتی مسیحی در دوران اولیه در محل کنیسه تشکیل می شد زیرا از رسالۀ یعقوب چنین فهمیده می شود که این رساله به جماعتی نوشته شده است که در کنیسه عبادت می کردند (2: 1 و 2). بعداً که مخالفت یهودیان با انجیل مسیح شدید گردید، کلیسا از کنیسه جدا شد به طوری که امروزه از یکدیگر خیلی دور شده اند و از بسیاری جهات با یکدیگر مخالف هستند. معهذا از نظر احترامی که برای کلام نوشته شدۀ خدا قائلند و از نظر استفاده از سخنرانی و موعظه، هنوز هم کنیسه و کلیسا دارای شباهتهای زیادی می باشند.

برگرفته از کتاب معرفی عهدجدید

نوشته: مِریل سی تِنی

ترجمه: کشیش طاطه وس میکائیلیان