آیا عیسی روز بعد از شام پسخ مصلوب شد (مرقس ۱۲:۱۴-۱۷) یا روز قبلش (یوحنا ۱:۱۳و۲۹و۳۰، ۲۸:۱۸، ۱۴:۱۹)؟
آیا عیسی روز بعد از شام پسخ مصلوب شد (مرقس ۱۲:۱۴-۱۷) یا روز قبلش (یوحنا ۱:۱۳و۲۹و۳۰، ۲۸:۱۸، ۱۴:۱۹)؟
عیسی در صبح قبل از شام پسخ مصلوب گشت. دلیل این که به نظر می‌رسد مرقس به روز بعد اشاره می‌کند، از یک سو فرهنگی و از سوی دیگر دستور زبانی است.
شواهد موجود در انجیل‌ها مبنی بر این است که عیسی در آستانۀ عید پسخ مُرد، زمانی که شام پسخ باید قبل از غروب آفتاب خورده می شد. قبل از این که به طور مختصر وارد این موضوع شویم، لازم به ذکر است که مرقس باب ۱۴ نشان می‌دهد که عیسی، شام پسخ را با شاگردانش نخورد.
لوقا ۱۲:۱۴ می‌گوید: که این واقعه در ایام “عید فطیر” که “عید پسخ” نیز خوانده می‌شود، رخ داد. همان‌گونه که از نامش پیداست، قسمتی از شام پسخ، خوردن نان بدون خمیرمایه بود. این حُکمی است که یهودیان تا به امروز نیز آن را نگاه می‌دارند، چون خدا گفته: «نان بدون خمیرمایه بخورید و هر کسی که نان خمیرمایه‌دار بخورد باید از جماعت اسرائیل منقطع شود. هیچ چیز که با خمیرمایه تهیه شده باشد نخورید. هر جا که زندگی می‌کنید، نان بی‌خمیرمایه بخورید» (به خروج ۱:۱۲-۲۰ مراجعه شود).
واژۀ یونانی که برای “عید فطیر” استفاده شده است، آیزیموس است. این واژه ای است که مرقس در ۱۲:۱۴ برای “عید فطیر” استفاده کرده است. واژۀ یونانی برای نان معمولی (یعنی نان خمیرمایه‌دار) آرتوس است. همۀ نویسندگان انجیل‌ها، از جمله مرقس، بر این باورند که در این شام آخر با شاگردان، نانی که خورده شد آرتوس و یا به عبارت دیگر همان نان خمیرمایه‌دار بود. «هنوز مشغول خوردن بودند که عیسی نان (آرتوس) را برگرفت و پس از شکرگزاری، پاره کرد و به شاگردان داد و فرمود: بگیرید، این است بدن من» (مرقس ۲۲:۱۴). احتمالاً به همین دلیل است که این شام، شام پسخ نبوده است. استفاده از کلمات متفاوت در یک متن بر این مسئله تأکید دارند. برای آنان غیرقابل تصور بود که چیزی را بخورند که خدا حکم کرده بود نخورند (یعنی نان خمیرمایه‌دار- آرتوس به زبان یونانی)، و چیزی را نخورند که خوردن آن حکم خدا بود (یعنی نان فطیر- آیزیموس به زبان یونانی).
پس اگر این حقیقت دارد، منظور مرقس در آیه‌های ۱۲ تا ۱۷ چیست؟ اول ببینیم که زمان قربانی کردن برۀ پسخ، کی بود؟ در خروج ۱:۲۰-۸ اشاره شده که این کار باید در روز چهاردهم ماه نیسان از تقویم یهود انجام شود. اگرچه در مورد روز دقیق این جشن اختلاف نظراتی وجود داشت که ناشی از مباحثات بر سر تقویمه‌ای مختلفی بود که برای محاسبۀ روزهای جشن مورد استفاده قرار می‌گرفتند. احتمال دارد که رسوم متفاوتی در زمان عیسی رایج بود. بنابراین قطعاً این مسئله برای برخی معمول بوده که برۀ پسخ را در آن روز قربانی کنند، هر چند اکثر افراد، پسخ را شامگاه روز بعد می‌دانستند.
دومین نکته اینکه شاگردان از عیسی پرسیدند: «کجا می‌خواهی برویم و برایت تدارک ببینیم تا شام پسخ را بخوری؟» آنان نمی‌دانستند که عیسی می‌بایست همچون برۀ قربانی فصح در خروج باب ۲۰ که قوم اسرائیل را از خشم خدا که بر مصر قرار گرفته بود نجات می‌بخشید، جان خود را برای گناه جهانیان فدا کند. عیسی برای آنان توضیح داده بود، اما آنها به دلایل بسیاری این مسئله را درک نکرده بودند که یکی از این دلایل اعلام ورود پیروزمندانۀ عیسی به عنوان مسیحای موعود توسط مردم در اورشلیم بود که همچون زنگی در گوش آنان صدا می‌کرد. او این را نگفته بود که شام پسخ را با آنان خواهد خورد. البته او تمایل به این کار داشت، اما می‌دانست که موفق نمی‌شود. بنا بر این هیچ جایی برای توضیحات متعصبانه باقی نمی‌ماند که شام پسخ باید در همان روز و در همان مکانی که تدارک دیده شده بود، صرف شود. قطعاً یهودیان به خاطر باب ۱۲ خروج، خانه های خود را برای برگزاری عید فطیر کاملاً آماده کرده بودند.
مسئلۀ سوم این است که انجیل‌ها شام آخر را به نوعی به طرزی خاص به عنوان تحقق و تکمیل مأموریت عیسی، عنوان کردند. برای نمونه در لوقا باب ۲۲ نوشته شده که عیسی می‌گوید که مشتاق است تا «این شام پسخ را با شاگردانش بخورد». پس آیا منظور لوقا این است که آن شب شام پسخ را خوردند؟ پاسخ به این مسئله به علت استفادۀ مشترک آرتوس و آیزیموس و نیز دلایل دیگر موجود مشکوک به نظر می‌آید. عیسی این شام آخر را مانند شام پسخ برگزار کرد (اما نه شام پسخ واقعی). او اشتیاق شدید داشت تا این مشارکت خاص را با شاگردان و دوستانش داشته باشد تا آنان از دردناک بودن رنج و عذابی که تا چند ساعت بعد باید متحمل آن می شد، خبردار شوند و در ضمن دوست داشت این را به شاگردانش نشان دهد که پسخ اشارۀ مستقیم به اوست؛ که او قربانی‌ای بود که عهد جدیدی را که وعدۀ خدا بود، به همراه خود داشت (رجوع کنید به سؤالات ۳۴و۶۴) درست مثل بره‌ای که ۱۵۰۰سال پیش از آن ذبح شد تا قوم اسرائیل را از خشم خدا رهایی بخشد. او در طول آن شام این حقیقت را به تصویر کشید که به گفتۀ یوحنای تعمید دهنده او همان برۀ خدا است که گناه از جهان برمی‌گیرد (یوحنا ۲۹:۱). او به شدّت اشتیاق داشت تا این شام را با آنان بخورد، زیرا فرمود «دیگر از آن نخواهم خورد تا آن هنگام که در پادشاهی خدا تحقق یابد» (لوقا ۱۶:۲۲). مرگ پیش روی او تحقق این گفته بود که «مسیح، برۀ پسخ ما قربانی شده است» (اول قرنتیان ۷:۵).
با توجه به این مفاهیم (یعنی یکی از این دو توضیح موجود که نتایج ناشی از تحقیقاتم هستند)، پس هیچ تناقضی وجود ندارد. عیسی قبل از شام پِسَخ جان سپرد.
منبع مقاله:
ترجمۀ اِلما غریبیان
دریافت لینک کوتاه این نوشته:
|
کپی شد! |
