کتاب نکات مبهم در کتاب مقدس- فصل هفدهم: یونس و نهنگ

فصل هفدهم: یونس و نهنگ

ماجرای یونس و «نهنگ» همیشه مورد تمسخر بی‌ایمانان قرار گرفته و از سوی دیگر نیز بر سردرگمی ضعیفان در ایمان و  لغزش‌خوردگان افزوده است. منتقدان، تاریخی بودن این ماجرا را کاملاً مردود و بی‌اعتبار شمرده‌اند. سعی آنها همواره بر این بوده که کتاب یونس را یک حکایت تخیلی و تمثیلی معرفی کنند. کسانی که با الهامی بودن کامل کتاب مقدس و صحّت مطلق آن مخالفند مرتباً اظهار می‌دارند که از نظر علمی و با توجه به ساختمان دهان و حلق نهنگ، ممکن نیست که انسان بالغی بتواند از مجرای آن بگذرد؛ یعنی اگر نخواهیم زنده بیرون آمدن انسان را هم از شکم نهنگ مورد بحث قرار دهیم، حتی درمورد بلعیده شدن یک انسان و امکان عبور او از دهان و حلق نهنگ نیز بحث وجود دارد. به این ایرادات چه پاسخی می‌توان داد؟

پیش از هر چیز باید توجه داشت که کتاب مقدس در هیچ‌جا نمی‌گوید که یک نهنگ، یونس را بلعید. در کتاب یونس ۱۷:۱ نوشته شده: «خداوند ماهی بزرگی پیدا کرد که یونس را فرو برد و یونس سه روز و سه شب در شکم ماهی ماند». در اینجا هیچ  اشاره‌ای نشده که این ماهی بزرگ، همان نهنگ با ساختمان خاص دهان و حلق بوده باشد. خداوند برای انجام منظور خود می‌تواند ماهی خاصی مهیا نماید و یا از ماهی‌های موجود استفاده کند. البته در ترجمۀ قدیمی انگلیسی (KING JAMES) وقتی که مسیح به این واقعۀ تاریخی اشاره می‌کند (متی ۴۰:۱۲)، کلمۀ WHALE یا نهنگ نوشته شده، ولی در ترجمه‌های جدید توضیح داده شده که این کلمه در اصل زبان یونانی به معنی «موجود  عظیم‌الجثۀ دریایی» است. تا حدّی طبیعی است که استنباط مترجمان از این هیولای دریایی، همان نهنگ باشد.

در ترجمۀ هفتاد (ترجمۀ عهد عتیق به زبان یونانی در اسکندریه و در قرون دوم پیش از میلاد) همین کلمه مورد استفاده در اصل یونانی متی ۴۰:۱۲ به کار رفته صفت «بزرگ» به آن اضافه شده است. پس باید اذعان داشت که نه از عهد عتیق و از زبان عیسی نمی‌توان چنین برداشتی داشت که حتماً نهنگ، یونس را بلعیده باشد. پس آن همه زحمت محققان برای اثبات عدم امکان بلعیده شدن یک انسان توسط نهنگ «به خاطر سیستم خاص دهان و گلوی آن جانور» چندان لازم نبوده است. در کلام خدا اشاره‌ای به نوع موجود مذکور در ماجرای یونس نشده، ولی این حقیقت ثابت شده است که تا دوره‌های اخیر در دریای مدیترانه (که ظاهراً این ماجرا در آنجا واقع شده) کوسه‌ماهی‌های عظیم‌الجثه‌ای وجود داشته‌اند که به راحتی می‌توانستند یک انسان و یا حتی یک اسب را کاملاً فرو ببلعند. گزارشاتی هست مبنی بر اینکه در دریای مدیترانه چنین اتفاقاتی واقع شده و حتی توانسته‌اند در موردی که یک انسان توسط یکی از این هیولاهای دریایی بلعیده شده بود، پس از مدتی با کشتن آن موجود، آن مرد را زنده از شکمش بیرون آورند!

علاوه بر این، اگر همان نهنگ را هم بپذیریم، توجیه قضیه آن‌طور که مخالفین می‌گویند دشوار نخواهد بود. بعضی از انواع نهنگ‌ها می‌توانند از پس بلعیدن یک انسان بالغ و کامل برآیند. فرانک بالن، نویسندۀ معروف در کتاب خود تحت عنوان «سفر نهنگ عنبر» اظهار می‌دارد: « کوسه‌ای به طول ۴/۵ متر در شکم یک نهنگ عنبر یافت شد». وی در جای دیگر می‌نویسد: «نهنگ عنبر همیشه قبل از جان دادن، محتویات معده‌اش را بالا می‌آورد. در یکی از موارد که چنین نهنگی صید و کشته شد، محتویات شکمش حجم عظیمی را تشکیل می‌داد؛ یعنی محوطه‌ای به طول ۲/۵ متر و عرض و ارتفاع ۱۸۰ سانتیم‌تر را اشغال نمود.» بدیهی است که برای نهنگی این‌گونه، بلعیدن یک انسان کار دشواری نخواهد بود. ممکن است این ایراد گرفته شود که اگر انسانی در شکم یک نهنگ باشد، توسط اسیدهای معدۀ آن موجود کشته خواهد شد. این ایراد از زبان کسی بیرون می‌آید که نقش خدا را فراموش کرده، در حالی که در کتاب مقدس تصریح شده که خدا بر کل ماجرای یونس، حاکم بود. خدایی که آن هیولا، انسان و اسیدهای معده را آفریده در کنترل کردن آن مشکلی نخواهد داشت. سعی ما بر این نیست که معجزه‌آسا بودن ماجرای یونس را انکار نموده و همه چیز را طبیعی جلوه دهیم. برای هر کس که به خدا ایمان دارد و در یک تجربۀ عمیق روحانی او را شناخته است، پذیرش امکان معجزه دشوار نیست.
این را هم می‌توانیم اضافه کنیم که کتاب مقدس نمی‌گوید یونس در شکم ماهی و در تمام آن دورۀ سه روزه زنده ماند. حتی اشاراتی هست که نشان می‌دهند یونس در آن مدت مرده بود (یونس ۲:۲، ۵:۲-۶)، این امکان قوی وجود دارد که یونس، مرگ و زنده شدن مجدد را تجربه نموده باشد. اگر چنین باشد یک مورد به موارد زنده شدن معجزه‌آسای مردگان در کتاب مقدس اضافه خواهد شد. علاوه بر آن یونس نشانۀ دقیق‌تری از مرگ و قیام مسیح به‌شمار خواهد آمد (متی ۴۰:۱۲). برای مؤمنان به قدرت الهی هیچ معجزه‌ای عجیب نیست. بارها در تاریخ هم چنین اتفاقاتی ثبت شده که اشخاص چند ساعت و یا چند روز پس از مرگ، زنده شده‌اند.

به یاد داشته باشید که مسیح به تاریخی بودن این واقعه اشاره کرده و اگر ماجرای یونس را حکایت و تمثیل بدانیم، اعتبار سخنان مسیح را پایین آورده‌ایم. بدین ترتیب با بررسی دقیق همۀ آنچه که کتاب مقدس گفته و با مراجعه به حقایق تاریخی، تمام ابهامات و اشکالات موجود در ماجرای یونس و نهنگ برطرف می‌شوند.

نوشتۀ آر. اِی. تورِی
ترجمۀ کشیش نینوس مقدس‌نیا